ਸਹਾਨਾ (ਰਾਗ)ਸਹਾਨਾ ਰਾਗਮ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਗਮ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਜਨਯ ਰਾਗਮ ਹੈ ਜੋ 28ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਹਰਿਕੰਭੋਜੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਰਾਗ ਸਹਾਨਾ ਇੱਕ ਉੱਚ-ਟੈਟਰਾਕਾਰਡ-ਮਹਤਤਾ ਰਖਣ ਵਾਲਾ ਕਾਨ੍ਹੜਾ ਅੰਗ ਦਾ ਪ੍ਰ੍ਮੁੱਖ ਰਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਕਾਫੀ ਥਾਟ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਹੜਾ ਰਾਗ ਬਾਗੇਸ਼੍ਰੀ ਅਤੇ ਭੀਮਪਲਾਸੀ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਸ਼ੁੱਧ ਧੈਵਤ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੇ ਠੇਹਰਨ ਵਾਲਾ ਮਤਲਬ ਇੱਕ ਨਿਆਸ ਸੁਰ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਉਭਾਇਆ ਵਕਰਾ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗਮ ਹੈ। ਵਕਰਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਟੇਢਾ ਯਾਨੀ ਜ਼ਿਗ-ਜ਼ੈਗ ਬਣਤਰ ਵਾਲਾ। ਉਭਾਇਆ ਵਕਰਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ (ਅਰੋਹ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ)ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨੋਟ ਇੱਕ ਜ਼ਿਗ ਜ਼ੈਗ ਬਣਤਰ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਨੋਟ ਇੱਕ ਸਖਤ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਇਸ ਲਈ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਵਕਰਾ ਵਾਕਾਂਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸੁੰਦਰਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗਮ ਹੈ (ਸਾਰੇ 7 ਨੋਟਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ) ਵਕਰਾ ਸਕੇਲ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਮੇਲਕਾਰਤਾ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੇਲਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਅਰੋਹ ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ) ਦੇ ਨਿਯਮਿਤ ਸਕੇਲ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰੱਕਤੀ ਰਾਗ (ਉੱਚ ਸੁਰੀਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਵਾਲਾ ਰਾਗ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।(ਹੇਠਾਂ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋ):
ਇਸ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਨੋਟ ਸ਼ਾਡਜਮ, ਚੱਥੂਸਰਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਅੰਤਰ ਗੰਧਾਰਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਮਮ, ਪੰਚਮ, ਚੱਤੂਸਰਤੀ ਧੈਵਥਮ ਅਤੇ ਕੈਸਿਕੀ ਨਿਸ਼ਧਮ ਹਨ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਹਨ (ਰੇ2 ਗ3 ਮ1 ਪ) (ਪ ਮ1 ਧ2 ਨੀ2) (ਨੀ2 ਸ ਧ2) (ਗ3 ਮ2 ਰੇ2) । ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗਮਕਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਹਾਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਮੂਡ ਬਣਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਸੇ ਕਾਰਣ ਹੀ ਇਹ ਹੀ ਕਦੇ ਹੋਰ ਰਾਗਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਭਰਮ 'ਚ ਨਹੀਂ ਪਾਂਦਾ। ਸਹਾਨਾ ਦਾ ਮਾਲਵੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਦਿੱਜਾਵਾਂਤੀ/ਜੁਜਾਵੰਤੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਨੇਡ਼ਲਾ ਸੰਬੰਧ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਰੇ2 ਗ2 ਰੇ2 ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਾ ਗੰਧਾਰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਦਿੱਜਵੰਤੀ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਦਿੱਜਾਵੰਤੀ ਵਿੱਚ ਸਾਧਰਣ ਗੰਧਾਰਾਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਸਹਾਨਾ ਦਾ ਮਾਲਵੀ ਨਾਲ ਨੇਡ਼ਲਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਵਕ੍ਰ ਸਕੇਲ ਗਠਨ ਸਹਾਨਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਮੂਲ ਸਾਹਨਾਮੂਲ ਸਾਹਨਾ ਸ਼੍ਰੀ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਦਾ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹੈ।ਇਹ ਅਰੋਹਣਮ ਵਿੱਚ "ਭਾਸੰਗਾ", "ਸੰਪੂਰਨਾ", "ਦੇਸੀਆ", "ਪੰਚਮਾ" ਵਕ੍ਰ" ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਗਾਉਣ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ।ਰਾਗ ਇੱਕ ਦੇਸੀ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਅਭਿਆਸ ਤੋਂ ਸਿਧਾਂਤ ਤੱਕ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਬਣਾਇਆ। ਇਹ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਸਰੋਤਿਆਂ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਹਰ ਸਮੇਂ ਅਨੰਦ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਹ ਸਾਡੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਪੋਰਟਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਸਮੀ ਰਾਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋ ਗਿਆ, ਜੋ ਇਸਦੇ ਸਵਰੂਪ, ਅਪੀਲ ਅਤੇ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਢਾਲਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਸੀ। ਜੀਵ ਸਵਰਃ ਰੇ2-ਰਿਸ਼ਭਮ, ਗ2-ਗੰਧਾਰਮ ਅਤੇ ਨੀ2-ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਅਸਾਧਾਰਣ ਰੰਜਨਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਮਾਨਾਰਥੀਃ ਚਹਾਨਾ, ਸ਼ਹਾਨਾ, ਸਾਹਨਾ। ਅਰੋਹਣਮਃ ਸ ਰੇ2 ਗ2 ਮ1 ਪ ਮ1 ਧ2 ਨੀ2 ਸੰ ਅਵਰੋਹਨਮਃ ਸੰ ਨੀ2 ਧ2 ਪ ਮ1 ਗ2 ਰੇ2 ਗ2 ਰੇ2 ਸ ਸਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ -ਸ਼ਡਜਮ, ਰੇ2-ਚਤੁਰਸ਼ਰੁਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਗ2-ਸਾਧਾਰਣ ਗੰਧਾਰਮ,ਗ3 *-ਅੰਤਰ ਗੰਧਾਰਮ,ਮ1-ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਮਮ, ਪ -ਪੰਚਮ, ਧ2-ਚਤੁਰਸ਼ਵਰਤੀ ਧੈਵਤਮ ਅਤੇ ਨੀ2-ਕੈਸ਼ੀਕੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।ਇਹ ਰਾਗ ਭਸ਼ਗਾ ਰਾਗ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗ3 *-ਅੰਤਰਾ ਗੰਧਾਰਮ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵਰਤੋਂ 'ਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਸੰਦਰਭਃ ਸੰਗੀਤਾ ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਿਨੀ ਚੱਕਰਮ 1-4 ਸੰਗੀਤਾ ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਿਨੀ ਚੱਕਰ 1-4 ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਸੁਰ ਬੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤਮਿਲ ਫਿਲਮ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ।
ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਲਡ਼ੀ ਵਿੱਚਤਾਮਿਲ ਭਾਸ਼ਾ
ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤਤਾਮਿਲ ਭਾਸ਼ਾ
ਮਲਿਆਲਮ ਭਾਸ਼ਾ
ਤੇਲਗੂ ਭਾਸ਼ਾ
ਨੋਟਸਹਵਾਲੇ
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:
<ref> tag with name "sahana-bejewelled-tiara-music" defined in <references> is not used in prior text. |
Portal di Ensiklopedia Dunia
