ਸ਼ੰਨੋ ਖੁਰਾਨਾ

ਸ਼ੰਨੋ ਖੁੂਰਾਨਾ (ਜਨਮ 1927) ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਰਾਮਪੁਰ-ਸਹਸਵੰਤ ਘਰਾਣੇ ਤੋਂ, ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਹੈ। ਘਰਾਣਾ ਦੇ ਤੌਹੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਚੇਲਾ, ਉਸਤਾਦ ਮੁਸ਼ਤਾਕ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ (1964), ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁਰਲੱਭ ਰੋਮਾਂਚਕ ਅਤੇ ਰਾਗ ਕਰਨ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਦੀ ਗਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਖ਼ਿਆਲ, ਤਰਾਣਾ, ਠੁਮਰੀ, ਦਾਦਰ, ਤਪਾ, ਚਾਈਤੀ ਅਤੇ ਭਜਨ ਹਨ। ਜੋਧਪੁਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ ਅਤੇ ਪਲੀ, ਸ਼ੰਨੋ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ 1945 ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਤੇ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਚਲੀ ਗਈ, ਜਿਥੇ ਉਸਨੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਫੈਸਟੀਵਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਗਾਉਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਉਸਨੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਐੱਮ ਫਿਲ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਕੌਰਗਰਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ, ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਖੋਜਕਰਤਾ ਹੈ।

ਉਸ ਨੂੰ 1991 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 2006 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।^[1] 2002 ਵਿਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਫਾਰ ਸੰਗੀਤ, ਡਾਂਸ ਐਂਡ ਡਰਾਮਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜੋ ਕਿ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਆਰਟਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਨਮਾਨ ਸੀ।

ਖੁਰਾਨਾ ਦਾ ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਜੋਧਪੁਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।^[2] ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੈਰ-ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰ, ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸਨ। ਪਰ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧ ਗਈ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਗਾਇਕ ਪੰਡਤ ਰਘੂਨਾਥ ਰਾਓ ਮੂਸਲੇਗਾਂਕਰ, ਜੋ ਗਵਾਲੀਅਰ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਰਾਜਾ ਭਈਆ ਪੂੰਛਵਾਲੇ ਦਾ ਇੱਕ ਚੇਲਾ ਅਤੇ ਭਤੀਜਾ ਸੀ, ਤੋਂ ਸਿਖਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ 12 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ' ਚ ਮੁਸਾਲਗਾਉਂਕਰ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਮਿਲ ਗਈ।^[3]

ਖੁਰਾਣਾ ਦਾ ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਜੋਧਪੁਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।^[1][2] ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੈਰ-ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰ, ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਪਰ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀ ਗਈ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਗਾਇਕ ਪੰਡਿਤ ਰਘੁਨਾਥ ਰਾਓ ਮੁਸਲਗਾਓਂਕਰ, ਜੋ ਕਿ ਗਵਾਲੀਅਰ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਰਾਜਾ ਭਈਆ ਪੁੰਛਵਾਲੇ ਦੇ ਇੱਕ ਚੇਲੇ ਅਤੇ ਭਤੀਜੇ ਤੋਂ ਸਿੱਖਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਰੂਡ਼੍ਹੀਵਾਦੀ ਪਰਿਵਾਰ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੇੰਦਾ , ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰੇਡੀਓ 'ਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਦੇ ਵੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੱ 12 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੁਸਾਲਗਾਓਕਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇ ਦਿੱਤੀ।^[3][4]

1. ↑ "Shanno Khurama". gharanfestival. Archived from the original on 19 September 2012. Retrieved 29 May 2013.{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link)
2. ↑ "Tapping tappas". The Hindu. 16 January 2006. Archived from the original on 9 October 2013. Retrieved 29 May 2013.
3. ↑ Manjari Sinha (20 July 2007). "It's raining ragas". The Hindu. Archived from the original on 6 November 2012.
4. ↑ "An evening of classical music". The Hindu. 20 August 2005. Archived from the original on 4 September 2006. Retrieved 29 May 2013.