ਹੁਸਨਾ ਬਾਹੁਸਨਾ ਜਾਨ ਜਾਂ ਹੁਸਨਾ ਬਾ ਇੱਕ ਤਵਾਇਫ਼ ਅਤੇ ਇੱਕ ਠੁਮਰੀ ਦੇ ਗਾਇਕ ਬਨਾਰਸ ਦੇਰ 19 ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ 20 ਸਦੀ. ਉਹ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖਿਆਲ, ਠੁਮਰੀ ਅਤੇ ਤਪਾ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਮਾਹਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ 1900 ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆਉਣ, ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਠਾਕੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਮਿਸ਼ਰਾ ਅਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਾਰੰਗੀ ਵਾਦਕ ਪੰਡਿਤ ਸ਼ੰਭੂਨਾਥ ਮਿਸ਼ਰਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਤਪਾ ਗਾਯਕੀ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਬਨਾਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਚੋਟੇ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਉਸਤਾਦੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਕੈਰੀਅਰਬਾਈ ਭਾਰਤੇਂਦੂ ਹਰੀਸ਼ਚੰਦਰ ਦੀ ਸਮਕਾਲੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕਾਵਿਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਬਾਰੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਤੇ ਰਾਏ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਦੀ ਠੁਮਰੀ ਅਤੇ ਠੁਮਰੀ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਉਪਵਿਧਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਧੂ ਤਰੰਗ (ਸ਼ਰਮਾ, 2012) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਰੀਸ਼ਚੰਦਰ ਨੇ ਜੈਦੀਪ ਰਚਿਤ ਗੀਤ ਗੋਵਿੰਦ ਵੀ ਉਸ ਕੋਲੋਂ ਕੰਪੋਜ਼ ਕਰਵਾਇਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਠੁਮਰੀ ਅਤੇ ਟੱਪਾ ਕਲਾ ਦੀਆਂ ਉਸਤਾਦ ਵਿਦਿਆਬਾਰੀ ਅਤੇ ਬੜੀ ਮੋਤੀ ਬਾਈ ਦੀਆਂ ਸਫਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬਾਈ ਨੂੰ 'ਸਰਕਾਰ' ਜਾਂ ਸਰਦਾਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀਆਂ ਮਹਾਨ ਉਚਾਈਆਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤਜਦੋਂ ਐਮ ਕੇ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਅਸਹਿਯੋਗ ਅੰਦੋਲਨ (1920-222) ਦੌਰਾਨ ਕਾਸ਼ੀ (ਅਜੋਕੇ ਵਾਰਾਣਸੀ ਦਾ ਇੱਕ ਖਾਸ ਭਾਗ) ਅਤੇ ਨੈਨੀਤਾਲ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਬਾਈ ਨੇ ਇੱਕ ਅੰਦੋਲਨ ਖੜਾ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤ ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਭਜਨ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਦੁਆਰਾ ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਾਇਕਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਵਧਾਉਣਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਸੈਕਸ ਵਰਕ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਾਇਕ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਚਰਖਾ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਸੈਕਸ ਵਰਕਰਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਧਰਨੇ ਲਾ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਜਾਪਦਾ ਸੀ ਕਿ ਜਨਤਕ ਰਾਏ ਤਵਾਇਫ਼ਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੇਸ਼ੇ ਨੂੰ ਜਿਨਸੀ ਕੰਮ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸਮਝਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ ਸੀ। ਬਾਈ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਅਤੇ ਤਵਾਇਫ਼ਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਦੇ ਦੋ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ 'ਤਵਾਇਫ਼ ਸਭਾ' (ਕਾਸ਼ੀ ਦੀ ਤਵਾਇਫ਼ ਸੰਘ) ਬਣਾਈ। ਸਭਾ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨ ਸਮੇਂ ਬਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਭਾਸ਼ਣ ਵਰਵਧੁ ਵਿਵੇਚਨ, (ਸਾਹਿਤ ਸਦਨ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, 1929) ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਕਵਿਤਾ ਸੁਣਾਈ। ਬਾਈ ਨੇ ਤਵਾਇਫ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜੋਨ ਆਫ ਆਰਕ ਅਤੇ ਚਿਤੌੜਗੜ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣ, ਸੋਨੇ ਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਜੰਜੀਰਾਂ ਪਹਿਨਣ ਅਤੇ ਬਦਨਾਮ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤਵਾਇਫ਼ਾਂ ਆਪਣੇ ਪੇਸ਼ੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਬਦਲ ਸਕੀਆਂ ਸਨ, ਬਾਈ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਜਾਂ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਨੇ ਤਵਾਇਫਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਉਹ ਬਨਾਰਸ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਤਵਾਇਫ ਗਾਇਕਾ ਵਿਦਿਆਧਾਰੀ ਬਾਈ ਤੋਂ ਇਹ ਗਾਣੇ ਲੈਣ। ਬਾਈ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਤਵਾਇਫ਼ਾਂ ਲਈ ਸਮਾਜਿਕ ਰੁਤਬਾ ਅਤੇ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਇੱਕ ਕਦਮ ਵਜੋਂ ਵੇਖਿਆ। ਹੋਰ ਤਵਾਇਫਾਂ ਨਾਲ ਉਸਨੇ ਗੈਰ-ਭਾਰਤੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਈਕਾਟ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ। ਹਵਾਲੇ |
Portal di Ensiklopedia Dunia
