Андросова-Ионова Мария Николаевна

Андросова-Ионова Мария Николаевна (14.10.1864—1941) — олоҥхоһут, ырыаһыт, саха былыргы номохторун уонна олоҕун-дьаһаҕын сэдэх билээччи.

Олоҕун олуктара

1864 сыл алтынньы 14 күнүгэр Боотур Уус улууһун Иккис Игидэй нэһилиэгэр Таастаах диэн сиргэ төрөөбүт. Тулаайах хаалан эһэтигэр иитиллибит.

1893 сыллаахха көскө олорор народоволец В. М. Ионовка кэргэн тахсар уонна кини болкулуор матырыйаалларын хомуйарыгар көмө буолбут.

Мария Николаевна «Күл-күл Бөҕө оҕонньор Силирикээн эмээхсин икки» диэн олоҥхо ааптара (1893—1894 сс.). Ити олоҥхо Э. К. Пекарскай кинигэтигэр^[1] бэчээттэммит.

Э. К. Пекарскай "Словарь якутского языка" диэн кинигэтигэр улахан көмөнү оҥорбут.

1899—1910 сылларга Дьокуускайга, 1910—1917 сылларга Петроградка, онтон 1917—1922 Киев куоракка олорбут.

1922—1930 сылларга ССРС Наукаларын Академиятын антропология уонна этнография музейыгар (Кунсткамера) үлэлээбит.

Наукалар Академиятын Саха АССӨ үөрэтэр хамыыһыйатын Бүлүүтээҕи этэрээтигэр киирэн Ньурба уонна Бүлүү оройуоннарынан экспедицияҕа кыттыбыт.

В. М. Ионовтуун түөрт оҕолуммуттарыттан иккитэ уол, кыра саастарыгар өлбүттэр, иккитэ кыыс. Улахан кыыһа Людмила Сталин репрессиятын сиэртибэтэ. 1937 сыллаахха «Сэбиэскэй былаас утары бастаанньа бэлэмнээһиҥҥэ» кыттыбыт диэн сымыйа балыырга түбэһэн суорума суолламмыта. Үтүө аата 1957 сыллаахха төннүбүтэ. Кыра кыыһа Ионова Ольга Всеволодовна сахаҕа бастакы учуонай-историк дьахтар.

М. Н. Андросова-Ионова кырдьар сааһыгар Москва куоракка олорбут. 1941 сыллаахха Ташкент куоракка эвакуацияҕа өлбүт.

Айымньылара

Образцы народной литературы якутов, собранные Э. К. Пекарским. — СПб, 1909.
Оҕуруот аһын үүннэриитэ. — М., 1925.
Советский фольклор. Сборник статей и материалов. М. — Л., 1936.
Дабаан. Альманах землячества в Москве. М. — Якутск, 1938.
Саха норуотун айымньыта. Составители Г. М. Васильев и Х. И. Константинов. — Якутск, 1942.