Григорьев Константин Никифорович

Григорьев Константин Никифорович (1792-1871) — дворянин, дьиҥ статскай советник, Саха уобалаһын бастакы күбүрүнээтэрэ, 1852—1856 сылларга үлэлээбитэ. 1852 сыл тохсунньу 1 күнүттэн Саха уобалаһа Иркутскай күбүөрүнэтиттэн араарыллан туспа күбүөрүнэ бырааптаммыта, Сибиир генерал-күбүрүнээтэригэр бас бэринэр буолбута.

1792 сыллаахха дворян кэргэнигэр төрөөбүт. 1846 сыллаахтан 1847 сыллаахха диэри Кострома күбүрүнээтэринэн олорбут. Онно улахан уот турбутугар кинини буруйдаан (чинчийээччи Казарян этэринэн олоҕо суох) устубуттар, биир сыл силиэстийэ ыытыллар кэмигэр Санкт-Петербурга хаайыыга олорбут (силиэстийэни кини оннугар быстах кэмҥэ анаммыт аатырбыт А. Суворов ыыппыта). Уоту саҥа күбүрүнээтэр ревизия оҥоро сырыттаҕына, ону тохтотоору соруйан ыыппыттарын сабаҕалыыллар. Онтон буруйа сүгүн дакаастаммакка, бэйэтин буруйун олорбут кэминэн боруостаабыт курдук ааҕаннар 1848 сыл ахсынньытыгар босхолообуттар. Биир сылтан арыый ордук буолан баран 1950 сыллахха ыам ыйыгар төттөрү судаарыстыбаннай сулууспаҕа ылбыттар. Икки ыйынан атырдьах ыйыгар Ис дьыала министиэристибэтин кэллиэгийэтин сэбиэтигэр анаабыттар. Онтон аҕыйах кэминэн 59 саастааҕар Дьокуускайга анаммыт. 1856 сыллаахха сэтинньи 23 күнүгэр (урукку ааҕыынан) пенсионнаах (биэнсийэлээх) уурайбыт. Уурайыытыгар Кырыым сэриитин кэминээҕи түбэлтэлэр оруолу оонньообуттара. Англия уонна Франция байыаннай хараабыллара Лаамы байҕалын кытылыгар сылдьыыларын кыайан тохтоппотох диэн буруйдааһын баара. 1871 сыллаахха өлбүт, Царское Село Казанскай кылабыыһатыгар көмүллүбүт (билигин Пушкин куорат).

Кини саҕана Охуоскай тыраага сабыллан, ол оннугар Айаан тыраага аһыллыбыта.

Ыраахтааҕыга суруйбут 1855 сыллааҕы отчуота Санкт-Петербуурга Арассыыйа судаарыстыбатын устуоруйатын архыыбыгар харалла сытар^[1]. Бу оччуотугар Саха уобалаһыгар 211916 киһи олорорун, Лаамы байҕалыгар өстөөх хараабыллара баар буолан Хамчаакканы кытта ситим быһынна диэн суруйар.

Өлүөхүмэ уокуругар Маача бөһүөлэккэ кииннээх көмүс сууйар бырамыысыланнас садйдара, олохтоох сахаларга ол барыстаах буолбута суруллар. Сахалар атыыһыттартан тутулуга суохтара ыйыллар (поставлены ныне в положение совершенно независимое от произвола торгующего класса людей). Сүөһү иитиититтэн ураты булт сайдыбыта суруллар, ол эрээри түүлээх сылтан сыл аҕыйаан иһэрэ ыйыллар. Икки тирии таҥастыыр, биирдии мыыла оҥорор уонна чүмэчи оҥорор собуоттар бааллара ыйыллар. Биир тирии собуота Хаҥаласка Петр уонна Иван Леонтьевтарга, иккис собуот Нам улууһун Иккис Модут нэһилиэгин старостатыгар Михаил Эверстовка баар эбит.

Өлүөнэннэн кэлбит табаардар Арассыыйаҕа уонна Кытайга оҥоһуллубуттара суруллар. 1851 сыллаахха диэри бурдугу ыһыы баара эрээри, оччо күттүөнэ суоҕа ыйыллыбыт, кэнники 4 сылга туора урдустартан хас да тыһыынча буут бурдук атыылаһыллыбыта этиллэр, лааппылар ол бурдугу тиэрдиитин ааҕан туран 48 харчыга ылбыттар, Иркутскайтан кэлбитэ буоллар икки төгүл элбэх буолуо этэ диэбиттэр.

1853 сыллааҕы отчуокка ыраахтааҕы Николай Павлович резолюциятын толорон быйыл 5 саха оҕото талыллыбытын, уонна тыа хаһаайыстыбатыгар үөрэнэ Казань сири таҥастыыр оскуолатыгар (Казанская земледельческая школа) барыахтаахтарын туһунан суруллар.

Дьокуускайга Собуор болуоссатыгар киириигэ бульвар уонна куорат балыыһатын саада олордуллубуттара этиллэр.

Сүүс почта ыстаансыйата (дьаам) баар ыйыллыбыт. Онно 622 ат баар эбит. Раскольниктар (ол иһигэр аттакылар) ахсааннар 266 эбит.

Уобаласка барыта 5 быраас (онтон түөрдэ үлэлиир, биир Енисейскэй күбүөрүнэҕэ командировкаҕа сылдьар) баара этиллэр. Уоспаттан 4108 кыра оҕо быһыллыбыта этиллибит. Саамай тарҕаммыт ыарыы сифилис дэммит.

Сүөһү өлүүтэ (падеж скота) 1854 сыллаахха тэҥнээтэххэ элбээбитэ ыйыллыбыт, ол төрүөтүн кыһын тымныыта уонна от хойут тахсыыта этиллибит. Сылгы уонна ынах сүөһү өлүүтэ Дьокуускай уонна Бүлүү уокуруктарыгар 4320 төбө буолбут.