Zelena transverzala

Zelena transverzala je izraz koji označava teritoriju predominantno naseljenu stanovništvom islamske veroispovesti a koja se proteže od Bosne kroz Sandžak, Kosovo, Albaniju, Makedoniju, Bugarsku i preko Trakije do Turske. Izraz Zelena transverzala takođe i označava politički koncept za prodor islama i obnovu Osmanskog a u novije vreme Turskog uticaja u Evropu. Pravac pružanja teritorije Zelene transverzale se poklapa sa centralnim pravcem ekspanzije Osmanlija u Evropu koji je započeo u 14 veku kada je i stvoren koncept Zelene transverzale. Osmansko carstvo je ulagalo daleko veće napore u islamizaciju stanovnika na liniji Trakija-Makedonija-Kosovo-Sandžak-Bosna nego na drugim teritorijama osvojenih hrišćanskih zemalja Balkana i Evrope. Savremena Turska u sklopu koncepta Neoosmanizma stalno deluje na održavanje Zelene transverzale. Zelena transverzala preseca dva druga pravca: Srbija-Crna Gora i Istočna Hrvatska-Južna Hrvatska, zbog čega je u Srbiji i Hrvatskoj doživljavana kao opasnost. Postoje i interpretacije pojedinih medija u Bosni i Hercegovini da je Zelena transverzala izmišljen mit koji je od strane hrvatskog predsednika Franje Tuđmana i srpskog predsednika Slobodana Miloševića iskorišćen za pokušaj podele Bosne i Hercegovine između Hrvatske i Srbije

Zelena Transverzala je izraz koji označava teritoriju predominantno naseljenu stanovništvom islamske veroispovesti a koja se proteže od Bosne kroz Sandžak, Kosovo, Albaniju,^[2] Makedoniju, Bugarsku i preko Trakije do Turske.^[3] Ova teritorija obuhvata 106.600km2 a oko 64 % njenog stanovništva čine muslimani.^[4] Nazvana je zelenom transverzalom zbog njenog smera severozapad-jugoistok koji je paralelan sa osom Jugoslavije, ističe Zdravko Sančević koje Zelenoj transverzali posvetio poglavlje svoje knjige.^[4] Pojedini ekstremistički elementi i režimi u islamskim zemljama su u svojim planovima vezanim za Evropski kontinent računali na zelenu transverzalu.^[4] Zbog procena da je 64 % muslimanskog stanovništva premalo, postojale ideje da se Bosna i Hercegovina smanji na teritoriju koja obuhvata prvenstveno muslimansko stanovništvo i na taj način pretvori u islamsku republiku, dok bi ovako manja zelena transverzala obuhvatala 78.000 km² i oko 9 miliona stanovnika, od kojih su 7 miliona, tj 78 % muslimani.^[4]

Koncept Zelene transverzale, koju Srđa Trifković naziva tektonskom napuklinom između islama i ostatka sveta u paradigmatskom Hantingtonovom Sudaru civilizacija, je nastao u drugoj polovini 14 veka kao posledica Osmanske ekspanzije u Evropu.^[5] Pravac ove ekspanzije se poklapa sa Zelenom transverzalom koja je još tada imala jasnu geopolitičku svrhu.^[6] Islamizacija lokalnog hrišćanskog stanovništva je od strane Osmanskog carstva sprovođena sa daleko većim naporima na liniji Trakija-Makedonija-Kosovo-Sandžak-Bosna nego na drugim teritorijama osvojenih hrišćanskih zemalja Balkana i Evrope.^[7]

Zelena transverzala preseca dva druga pravca: Srbija (Sandžak)-Crna Gora i Istočna Hrvatska-Južna Hrvatska.^[4] Hrvatska je projekat zelene transverzale smatrala opasnošću na koju je u svojim interpretacijama, sa kojima se slagao i hrvatski predsednik Franjo Tuđman, o tome da je ona već bila povučena ukazivao i premijer Hrvoje Šarinić.^[8]

Turska kao regionalna sila stalno deluje na održavanju zelene transverzale podrškom muslimanskim zemljama na Balkanu.^[9] Putna trasa koja prolazi zelenom transverzalom je tokom istorije uvek bila pravac intervenisanja stranih sila na Balkan.^[10] Trasom zelene transverzale prolazi jedan od važnijih puteva širenja terorizma i transporta droge.^[10]

Pojedini mediji u Bosni i Hercegovini ističu da je Zelena transverzala real koja je od strane hrvatskog predsednika Franje Tuđmana i srpskog predsednika Slobodana Miloševića iskorišćena za pokušaj podele Bosne i Hercegovine između Hrvatske i Srbije.^[11]

Zelena transverzala se pominje u savremenoj srpskoj drami.^[12] Danko Popović u svojoj knjizi „Na krstu i raskršću” objašnjava fenomen zelene transverzale.^[13]

• Cathie Carmichael (2. 7. 2015). A Concise History of Bosnia. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-01615-6. CS1 одржавање: Формат датума (веза)
• Stanko Nišić (2002). Globalna sila i bezbednost Balkana. Vojnoizdavački zavod. ISBN 978-86-335-0110-1. 
• Sančević, Zdravko (1998). Pogled u Bosnu: zapisi veleposlanika. Naprijed. ISBN 978-953-178-092-6. 
• Popović, Danko (1998). Na krstu i raskršću. Serbian Literary Company. ISBN 978-0-9682484-3-0.