Звёздочка (эт-космонавт)

Звёздочка
Һөнәр төре	галәмгизәр
Урын	Спутник-10[1]

Звёздочка (Йолдызкай) — 1961 елның 25 мартында Восток-3КА-2 космик корабы белән Җир орбитасына чыгарылган һәм очышны уңышлы тәмамлаган эт-космонавт. Очу аппаратының рәсми исеме Спутник-10.

Бу кеше космоска очар алдыннан хайван белән космик корабның соңгы очышы була.

Этнең беренче кушаматы Бәхет булган, ләкин хорафатлар аркасында аны Звёздочка дип атарга карар ителгән. Звёздочканы очышка булачак космонавтлар, шул исәптән Юрий Гагарин һәм Герман Титов озаталар^[2].

Очышның максаты булып барлык космик аппарат системаларының һәм җирдәге хезмәтләрнең уңышлы эшләвен исбатлау тора.

Очышның бурычлары булып кешенең космоста очуы һәм Җиргә кайтуы вакытында аның тормыш эшчәнлеген тәэмин итү өчен билгеләнгән конструкцияләрне һәм системаларны эшләү, шулай ук җир тирәли орбитада космоста булу шартларында тере организмнарга төрле факторларның тәэсирен өйрәнү тора.

Совет космик корабы Спутник-10 1961 елның 25 мартында очырыла.

Звёздочка этеннән тыш, корабль капсуласында башка сынау биологик объектлары, шулай ук космонавт Иван Иванович манекены да булган. Ике сәгатьлек очыштан соң корабль орбитадан төшерелә һәм төшү вакытында аннан булачак космонавтның манекенлы креслосы Аерылган (катапультировалось).

Куйбышев, Ижевск һәм Пермь районнарында җиргә төшү көтелә. 1961 елның 25 мартында иртән Ижевск аэропортына Мәскәүдән эзләү төркемнәре килә. Звездочка эте белән төшүче аппарат 1961 елның 25 мартында Пермь өлкәсенең Фока районындагы Карша авылы янында җиргә төшә (хәзерге Карша авылы Пермь краеның Чайковск шәһәр округына керә). Начар һава шартлары аркасында Ижевск аэропортыннан эзләү төркеме урынына Ли-2 самолетында Эзләүгә Ижевск очучысы Лев Оккельман як-12 самолетында ике КГБ хезмәткәре белән оча. Нәкъ менә Оккельман Звёздочка булган контейнерлы төшү аппаратын тапкан. Эзләү төркеме икенче көнне һава торышы яхшыргач килә^[3].

Звёздочка Ижевск аэропортында бераз вакыт кала. Лев Оккельман шаһитлыгы буенча, аэропорт хезмәткәрләре көне буе космонавт-этне карарга барганнар. Звёздочканы берникадәр вакыттан соң Мәскәүгә алып китәләр, әмма аның киләчәк язмышы билгесез^[4]. «Иван Иванович» манекенын соңрак агачтан парашют стропаларында эленеп торган килеш табалар. Кресло да табылган, ә люк капкачын тиздән җирле авыл советына ташлаганнар.

Манекен һәм биологик объектлар белән Восток 3КА-2 уңышлы очышы совет космик корабының кеше космоска беренче очышы алдыннан соңгы тикшерүе була

Звёздочка космоска җибәрелгән соңгы эт түгел: 1966 елда җил һәм почмак этләре озын орбиталь очыш ясаган.

• Спутник-10 корабының очышына багышланган истәлекле марка
• Иван Иванович исемле кеше манекены һәм Звездочка исемле эт булган «Восток» корабының төшү Аппараты урынында һәйкәл урнаштырылган.
• Ижевск шәһәренең Яшьләр урамындагы скверда 2006 елның 25 мартында Чайковский шәһәрендә чугуннан коелган космонавт-эт Звездочкага һәйкәл ачылды^[5].
• 1961 елда корабль-спутникның очышына багышланган СССР почта маркасы чыгарыла.
• Шулай ук космонавт-этләргә багышланган почта маркасы, шул исәптән Звездочка да, Болгариядә чыгарыла.

• Собака-космонавт Звёздочка 2014 елның 19 октябрь көнендә архивланган.
• Памятник собаке-космонавту Звёздочке 2014 елның 19 октябрь көнендә архивланган.
• Космические корабли-спутники «Восток» и непилотируемые полёты
• Журнал участника lunteg
• Космическая энциклопедия «Astronote»
• Сайт, посвящённый истории космонавтики
• Encyclopedia Astronautica
• Интернет-сайт журнала «Новости космонавтики»

• Жихаренко В. [epizodsspace.no-ip.org/bibl/murzilka/1961/7/deti-strelki.jpg Это Стрелкины дети] // Мурзилка : Детский журнал. — 1961. — № 7. — С. 16.
• Голованов Ярослав Кириллович. Лайка // Космонавт № 1. — М.: Известия, 1986. — С. 152—160.
• Сисакян Н. М., Парин В. В., Черниговский В. Н., Яздовский В. И. Некоторые проблемы изучения и освоения космического пространства // Проблемы космической биологии. — М.: АН СССР, 1962. — Т. 1. — С. 5—16.
• Шашков B.C., Антипов В. В., Раушенбах М. О. и др. Влияние факторов космического полета на уровень серотонина в крови животных // Проблемы космической биологии. — М.: АН СССР, 1962. — Т. 1. — С. 258—264.
• Яздовский В. И. На тропах Вселенной. — Москва ГНИИИА и КМ, 1990. — Рукопись p.
• Уманский Семён Петрович (под редакцией Ю. Н. Коптева). Геофизические ракеты. Космодром Капустин Яр // Ракеты-носители. Космодромы. — М.: Рестарт+, 2001. — С. 34, 122. — ISBN 5-94141-002-6.
• Герд М. А. Реакции и поведение собак в экстремальных условиях. — М.: Наука, 1976. — 136 с.
• Стивен Уокер. Первый. Новая история Гагарина и космической гонки = Stephen Walker. Beyond: The Astonishing Story of the First Human to Leave Our Planet and Journey into Space. — М.: Альпина нон-фикшн, 2024. — С. 578. — ISBN 978-5-00139-664-2.