Төньяк сугыш

Төньяк сугыш
Төп низаг: Россия-Швеция сугышы, Польша-Швеция сугышы, Дания-Швеция сугышы
Дата	февраль 1700— 10 сентябрь 1721
Урын	Көнчыгыш, Үзәк Аурупа
Сәбәп	Балтыйк буе җирләрен кире кайтару
Нәтиҗә	Швецияга каршы Бергәлекнең җиңүе
Үзгәрешләр	Ништадт тыныч килешүе
Көндәшләр
Швеция Һольштейн-Готторп Герцоглыгы Инглиз корольлеге (1700 елны) Шотландия корольлеге (1700 елны) Россия патшалыгы Башкорт-мишәр гаскәре Запорожье Гаскәре (1700—1708 елларны, 1709—1713, 1713—1721)
Сәргаскәрләр
билгесез Фёдор Апраксин
Яклар көчләре
билгесез билгесез
Югалтулар
билгесез билгесез

Төньяк сугыш шулай ук Унике еллык сугыш (1700-1721) Пётр I һәм аның союздашлары Саксония белән Даниянең Швециягә каршы сугышы. Бу Пётр I идарәсе вакытының төп вакыйгасы булып тора. Сугышның максаты - Балтыйк диңгезенә чыгып тирә-юнгә Россиянең сугышчан-сәяси һәм икътисади экспансиясен тарату.

Пётр I һәм Россия өчен Төньяк сугыш авыр сынау булып торган. Башта, 1700 елны Нарва кырындагы сугышта җиңелеп, рус армиясе гел чигенә. Карл XII белеп куйган гаскәр башлыгы һәм батыр гаскәр үзен яхшы яктан күрсәтә. Ләкин Карл Польша белән сугышка бүленеп, Россиягә җиңелүләреннән соң кире терелергә вакыт бирә. Шул елларның бер көнендә Пётр I югалтмады. Тупларны кыңгыраулардан агыза башладылар, һәм инде ел аша Россия үткәрә башлады кечкенә җинүләр, Нева елгасында кайсы бер кирмәннәр алынды.

Сугыш нәтиҗәсендә Россия Чуалыш вакытында югалткан Балтыйк буе җирләре өстендә хакимиятне кире кайтарган.

• Фёдор Апраксин
• Пётр Румянцев
• Башкортларның хәрби хезмәте

• Северная война // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Беспалов Александр Викторович. Северная война. Карл XII и шведская армия. Путь от Копенгагена до Переволочной. 1700-1709. — М.: Рейтар, 1998. — 48 с. — 1000 экз. — ISBN 5-8067-0002-X
• Бобылёв В. С. Внешняя политика России эпохи Петра I. М., 1990.
• Оборона Петербурга и Кроншлота в 1704—1705 гг. // Российская государственность: история и современность. — СПб., 2003. — С. 195—205.
• Описание сражения, происходившего 8-го июня 1704 года, между русским и шведами под Нарвою // Походный журнал 1704 года, СПб., 1854. — С. 121—126.
• Ростунов И. И., Авдеев В. А., Осипова М. Н., Соколов Ю. Ф. История Северной войны 1700—1721 гг. — Наука. — М., 1987. — 214 с. — 147 000 экз.
• Северная война 1700—1721 гг.: Сборник документов. Т. 1 (1700—1709). —

Бу мәкаләнең сыйфатын арттырыр өчен түбәндәгеләрне эшләргә кирәк?: Мәкаләне тулыландырырга (мәкалә бик кыска)