31 декабрь

31 декабрь – Милади тәкъвимендә декабрь аталган уникенче айның утыз беренче көне. Елның соңгы көне.

	Тарих порталы
	Вакыт порталы
	Бәйрәмнәр порталы

Дөнья тарихында бу көн:

• Азәрбайҗан – Бөтендөнья азәриләрнең теләктәшлек көне.^[1][2][3][4]
• Кыргызстан – Таможня хезмәткәрләре көне.
• Филипин – Елның соңгы көне бәйрәме, рәсми ял көне.^[1][5]

• Яңа ел алды киче (Халыкара).^{[1][2][3][6][7][8][9][10]}
  • Шотландия – Хогманэй (борынгы гадәт буенча Яңа ел) бәйрәме.^[11]
• Щедрец – Православ (ортодокс) христиан святки гадәтенең соңгы көне.
• Уникенче төн – Йольның бетү, яңа ел, яңа тормыш циклын башлануы.
• «изге» Сильвестр яки Яңа Ел төне.

• Көньбатыш Христианлыкның Раштуаның 12 көненен җиденчесе.
• француз телле lectionnaire de Jérusalem ятимнәрне кайгыручы Зотикны искә төшерергә киңәш итә, Ro. 1, 1(-17) һәм Mt. 2, 12(-15) укыла.

Алэн һәм ясалмалар: Алан, Аланик, Аланнэ, Аллен, һ.б. Барбачьян Вера Виктор Владимир Георгий Доната Елизавета Зотык Зоя Иван Илья Катарина Коломб һәм ясалмалары: Коломбин, Йона, Йонах, Йоние, һ.б. Корнелиуш Мариуш Марк Мартин Мелания һәм ясалмалар: “Мелани” Михаил Модест Николай Одилон Палома Паулина Сатурнина Себастьян Сильвестр,  Сильвестра Сильви һәм ясалмалары: Сильвие, Сильфид, Сильветте, Сильвия, Сильвиана, Сильвина, һ.б. Творцыслав Фаддей Федор Севастьян Сергей Софья

• 406 — Вандал, Алан һәм Суэбьян кабиләләр төркемнәре Рейн елгасын күчеп, Галлияга керәләр.
• 1600 — Британ Көньяк Индия Компаниясы оешыла.
• 1994 — Россия гаскәрләре Грозныйга һөҗүм итә. Шәһәр утка тотыла. Дистәләрчә мең кеше вафат.
• 1998 — Европа акчаларын алмаштыру механизмы элекке Еврозона валюталарынын алмашу курсын билгеләп яңа "Евро" бәясен билгели.
• 1999 — Борис Ельцин Россия президенты вазифасыннан үз теләге белән китә. Вакытлыча аның вазифаларын башкаручы булып Владимир Путин билгеләнә.

Шулай ук карагыз: Төркем:31 декабрь көнне туганнар

• 695 — Мөхәммәд бин Касыйм, Шам генералы (ү. 715 ел)
• 1844 — Константин Лаврский,
• 1852 — Владимир,
• 1854 — Пётр Владимиров,
• 1858 — Кудирка Винцас,
• 1869 — Анри Матисс, француз рәссам, сынчы.
• 1878 — Лизабет Ардэн, канадалы хатын кыз бизнесмен (ү. 1966 ел)
• 1880 — Джордж Маршалл,
• 1882 — Василий Глушков,
• 1891 — Василий Грацинский,
• 1899 — Александр Дейч,
• 1899 — Лазарь Люстерник,
• 1902 — Фатыйма Ильская, Татарстанның һәм Россиянең халык артисты.
• 1905 — Вәли Фатыйхов,
• 1905 — Татьяна Власова,
• 1908 — Бабаҗан Гафуров,
• 1909 — Корбан Галимов,
• 1918 — Җәүдәт Айдаров, музыкант, дирижер.
• 1920 — Владимир Оскал-оол,
• 1922 — Разия Мөэминова, тарихчы галим (Ташкәнт).
• 1927 — Назиф Бәхтизин, татар авыл хуҗалыгы галиме.
• 1928 — Гадел Вахитов, нефтьче галим, институт директоры.
• 1929 — Борис Иванов, органик химия галиме, профессор.
• 1932 — Санал Бадмаев,
• 1934 — Юрий Клячкин,
• 1935 — Салман ибн Габдел-Газиз әс-Согуд,
• 1937 — Аврам Һершко, израильле биологы, химия өлкәсендә Нобель бүләге лауреаты
• 1938 — Лев Зиннер,
• 1941 — Алекс Фергюсон, шотланд футболчысы, тренер.
• 1947 — Юрий (Хәлил) Бариев, шагыйрь (Норильск).
• 1955 — Давуд Ибрахим, индиялы җинәятче төркеменең башлыгы.
• 1956 — Юрий Борисов,
• 1958 — Бебе Ньювирт, американ актриса.
• 1959 — Ливерис Андритсос, грек баскетбол уйнаучысы.
• 1963 — Алексей Созинов,
• 1963 — Конишики, американ сумо көрәшчесе.
• 1976 — Вадим Тарасов,
• 1977 — Пак Чэ Сан, көньяккореялы җырлар авторы һәм башкаручы.
• 1979 — Вәсилә Фәттахова, Башкортстанда яшәп иҗат иткән татар җырчысы.
• 1980 — Ольга Любимова,
• 1984 — Грег Притчард, БөекБританияның "Сәләтең бар мы?" ярышы ярым-финалисты.
• 1984 — Пол Родригез көчесе, профессиональ скэйтбоард шуучысы.
• 1985 — Александра Герасименя,
• 1985 — Марат Закиров,
• 1992 — Артур Анисимов,
• 1997 — Илзат Әхмәтов,

Шулай ук карагыз: Төркем:31 декабрь көнне вафатлар

• 192 — Коммод, Рим императоры (161 ел туган)
• 335 — Сильвестр I, Рим папасы
• 1384 — Джон Уайтклифф, инглиз теолог һәм Инҗил тәрҗемәчесе
• 1583 — Томас Эрастус, швейцар теолог (1524ел туган)
• 1610 — Людольф ван Сейлен, герман математик (1540 ел туган)
• 1679 — Джованни Альфонсо Борелли, итальян физиолог һәм физик (1608 ел туган)
• 1691 — Дадли Норт, инглиз икътисадчы (1641 ел туган)
• 1876 — Виктор Григорович,
• 1888 — Самсон Рафаэль Нирш, герман раввин (1808 ел туган)
• 1889 — Йон Креанга, румын язучысы.
• 1890 — Панча Карраско, Коста Рика сугыш хатын кыз герой (1826 ел туган)
• 1894 — Томас Йоаннес Штилтьес, Голландия математикчы (1856 ел туган)
• 1905 — Александр Попов, рус физигы (1859 ел туган)
• 1908 — Мөхәммәтҗан Галиев, сәүдәгәр, сәнәгатькәр, хәйрияче, иганәче.
• 1934 — Җәфәр Җаббарлы,
• 1940 — Николай Васильев, Казан университеты профессоры: матиматик, фәлсәфәче, психолог.
• 1942 — Ильяс Кудашев-Ашказарский, татар актеры һәм режиссеры, «Сәйяр» труппасына нигез салучы.
• 1955 — Лука Спасов,
• 1966 — Елена Стасова,
• 1971 — Викрам Сарабхай, Һинд физигы (1919 ел туган)
• 1975 — Шаһгали Чанборисов,
• 1976 — Пётр Пискарев,
• 1977 — Дмитрий Карев,
• 1977 — Сабах III Аль-Салим Аль-Сабах, Kувейт җитәкчесе (1924 ел туган)
• 1980 — Маршал МакЛухан, Канада язучысы (1911 ел туган)
• 1985 — Габит Мөсрепов,
• 1986 — Әгъзам Вәлиев, хәрби очучы, Советлар Берлеге Каһарманы.
• 1990 — Василий Лазарев, СССР космонавты (1928 елда туган).
• 1992 — Фәннур Сафин, татар шагыйре.
• 1993 — Звиад Гамсахурдия, беренче Грузия Президенты (1939 ел туган).
• 1993 — Шәмсинур Байбәкева,
• 1994 — Александр Баев, биохимия галиме.
• 1995 — Николай Дедушкин,
• 1997 — Алексей Авдышев,
• 2000 — Беньямин Зэев Каханэ, Израильның "Кач һәм Кахан Чай" партиясы җитәкчесе.
• 2002 — Сергей Князев, КПССның Татарстан өлкә комитеты сәркатибе.
• 2005 — Әмирҗан Гәрәев,
• 2007 — Маркку Петрола, Финляндия актеры һәм музыкант (1956 ел туган)
• 2008 — Вера Торопова,
• 2008 — Шәрига Таһирова, татар язучысы.
• 2013 — Евдокия Багаева,
• 2016 — Яков Бергер,
• 2020 — Эльвира Кудрецкая,
• 2021 — Вадим Хамутцких,
• 2022 — Бенедикт XVI, 265-нче Рим папасы.
• 2023 — Назыйм Ханзафаров,

• Утыз беренче декабрьдә бәс булса, ашлык уңар.

Викиҗыентыкта бу тема буенча

медиафайллар тупланмасы