PH

PH яки сутуар күрсәткече (водород күрсәткече, латинча pondus Hydrogenii - сутуар авырлыгы дигән сүз, "пэ-аш" дип әйтелә) - сулы эремәләрнең әчелелек дәрәҗәсе, сутуар ионнары концентрациясе белән бәйләнгән, бик сыекланган эремәләрдә сутуар ионнары активлыгына тиң.

Сулы эремәләр өчен PH < 7 әчелекле эремәгә туры килә, PH > 7 нигезле эремәгә туры килә.

Формула буенча -PH сутуар ионнары активлыгыннан (моль/литр) унарлы логарифмга тигез:

${\displaystyle {\mbox{pH}}=-\lg \left[{\mbox{H}}^{+}\right]}$

Әчелек-нигез индикаторлары ярдәмендә билгеләнә, PH-үлчәгече белән үлчәнә.

Төшенчә 1909 елда Дания галиме Сөренсен тарафыннан кертелгән.

Чиста суда сутуар ионнары [H⁺] һәм гидроксид-ионнар ([OH⁻]) концентрацияләре бертигез һәм 22 °C температурасында 10⁻⁷ моль/л тәшкил итә.

Әгәр эремәдә ике төр ионнар концентрациясе бертигез булса, эремә нейтраль реакциягә ия.

Суга әчелек кушылса, сутуар ионнары концентрациясе (сутуар ионы беркетелгән кушылма) арта, ә гидроксид-ионнар концентрациясе кими.

Шул чак: [H⁺] > [OH⁻] очракта, эремә әчелекле дип атала, [OH⁻] > [H⁺]  очракта — нигезле дип атала.

Эремәдә OH⁻ ионнары күрсәткече эремәнең нигезлелеген күрсәтә, һәм 25 °C температурасында ${\displaystyle [{\text{H}}^{+}][{\text{OH}}^{-}]=1{,}0\cdot 10^{-14}}$, шуңа күрә:

${\displaystyle {\text{pOH}}=14-{\text{pH}}}$

Кеше каны рН нормаль дәрәҗәсе 7,36 тәшкил итә, әгәр рН 6,95 төшсә, кеше аңын югалта, әгәр рН 7,7 күтәрелсә - бик көчле көзән җыеру башлана.

• Бейтс Р. Определение рН. Теория и практика / пер. с англ. под ред. акад. Б. П. Никольского и проф. М. М. Шульца. — 2 изд. — Л. : Химия, 1972.
• Водородный показатель pH. Таблицы показателей pH. 2020 елның 14 гыйнвар көнендә архивланган.