Qarluq telläre

Qarluq telläre
Astörkemnär	üzbäk tele uyğır tele ili-törki tele çağatay tele †
Tel ğäiläse	Altay telläre Törki tellär Qarluq telläre
Үрнәк: Карау • Бәхәс • Үзгәртү

Qarluq telläre — törki tellärneñ ber törkeme, Üzäk Aziädä häm Könçığış Törkistanda taralğan. Könbatış qarluq-uyğır häm qarluq-xäräzem (çağatay) törkemnärenä bülenä.

Qarluq tellärenä üzbäk tele häm uyğır tele qarıylar.

Qarluq tellärendä yaqınça 60 mln. keşe söyli.

Bügenge qarluq telläre borınğı qarluq telennän çıqqannar. Borınğı qarluq tele VIII-XV ğasırlarda Üzäk Aziädä taralğan bulğan, Qarluq qahanlığında (766-940) näq qarluq telendä söyläşkännär.

Borınğı qarluq tele soñraq çağatay häm qaraxanid telläre nigezendä yatqan, soñraq üzbäk tele, uyğır tele, ili-törki telenä äylängän.

Qarluq-uyğır tele d-törendäge tellärgä qarıy. Qarluq-uyğır yazu tele şulay uq qaraxanid tele dip yörtelä, şulay uq borınğı uyğır tele bulğan.

Qarluq-xäräzem telläre j-törendäge tellärgä qarıy. Qarluq-xäräzem yazu tele çağatay tele dip yörtelä, ul Altın Urda qayber öleşlärendä dä qullanılğan, anıñ nigezendä türki tel bulğan.

Bügenge qarluq-xäräzem telläre - üzbäk tele häm uyğır tele.

Tatar telennän ayırmalı bularaq qarluq tellärendä singarmonizm yuğalğan.

• БОРЫНГЫ ТӨРКИ ТЕЛЛӘР(үле сылтама) Татар энциклопедиясе
• Э. Р. Тенишев (ред.). Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Региональные реконструкции. М., 2002;
• Языки мира. Тюркские языки. М., 1997, Бишкек, 1997.
• Johanson, Lars and Csató, Éva Ágnes (1998). The Turkic Languages. London: Routledge. ISBN 0-415-08200-5.
• Menges, Karl H. (1995). The Turkic Languages and Peoples. Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN 3-447-03533-1.
• А. Н. Самойлович. Тюркское языкознание. Филология. Руника. М., 2005
• Э. Р. Тенишев (ред.). Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Региональные реконструкции. М., 2002.