Phân cấp hành chính Trung Quốc

Hiến pháp Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa quy định có 3 cấp hành chính: tỉnh, huyện và hương. Nhưng trên thực tế Trung Quốc được chia thành 5 cấp đơn vị hành chính là: tỉnh, địa khu, huyện, hương và thôn. Trong đó, địa khu được định nghĩa là chi nhánh của chính quyền tỉnh, còn cấp thôn không phải là cấp chính quyền chính thức. Tuy thôn chỉ là một tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư nhưng ở nhiều hương do địa bàn rộng lớn không thế quản lý hết được nên thôn đã được cấp cho nhiều quyền lực hành chính.

Tổng quát

Phân cấp hành chính Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa
Cấp tỉnh 省级行政区	Cấp địa khu 地级行政区	Cấp huyện 县级行政区	Cấp hương 乡级行政区	Cấp thôn 村级行政区
Khu tự trị 自治區	Châu tự trị cấp phó tỉnh 副省級自治州	Thị hạt khu 市辖区 Thành phố cấp huyện 县级市 Huyện 县 Huyện tự trị 自治县 Kỳ 旗 Kỳ tự trị 自治旗	Nhai đạo 街道 Trấn 镇 Hương 乡 Hương dân tộc 民族乡 Huyện hạt khu 县辖区 Tô mộc 苏木 Tô mộc dân tộc 民族苏木	Xã khu 社区 (Ủy ban cư dân 居民委员会) Thôn 村 / Gaqa (Ủy ban thôn dân 村民委员会)
	Thành phố cấp địa khu 地级市
	Châu tự trị 自治州
	Địa khu 地区
	Minh 盟
	Thành phố cấp huyện 县级市

Tỉnh 省
	Thành phố cấp phó tỉnh 副省级城市	Thị hạt khu 市辖区 Đặc khu 特区 Thành phố cấp huyện 县级市 Huyện 县 Huyện tự trị 自治县
	Thành phố cấp địa khu 地级市
	Châu tự trị 自治州
	Địa khu 地区
	Thành phố cấp phó địa 副地级市 Huyện 县 Thành phố cấp huyện 县级市
	Lâm khu 林区

Thành phố trực thuộc trung ương 直辖市	Tân khu cấp phó tỉnh 副省级市辖新区
	Khu thuộc thành phố 市辖区
	Huyện 县 / Huyện tự trị 自治县

Đặc khu hành chính 特别行政区 (Một quốc gia hai chế độ)	xem Phân cấp hành chính Hồng Kông xem Phân cấp hành chính Ma Cao

Cấp tỉnh

Trung Quốc có 33 đơn vị hành chính cấp tỉnh (省级, tỉnh cấp), không kể Đài Loan, gồm:

Tỉnh (省): có 22 đơn vị. Đài Loan (do chính quyền Trung Hoa Dân quốc kiểm soát) được Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa coi là tỉnh thứ 23 của mình.
Khu tự trị (自治区, tự trị khu): có 5 đơn vị.
Đặc khu hành chính (特別行政區, đặc biệt hành chính khu): có 2 đơn vị.
Trực hạt thị (直轄市, trực hạt thị, tương đương ở Trung Hoa Dân quốc là 院轄市, viện hạt thị, hay 特別市, đặc biệt thị), có thể dịch là Thành phố trực thuộc trung ương: có 4 đơn vị. Tuy là thành phố nhưng vẫn có khu vực nông thôn trực thuộc dưới dạng các huyện ngoại thành. Điển hình như thành phố Trùng Khánh là nơi khu vực nông thôn rộng lớn hơn khu vực thành thị rất nhiều.

Cấp này tương đương cấp tỉnh tại Việt Nam.

Các tỉnh

Tên	Tên (phồn thể)	Tên (giản thể)	Pinyin	Phiên âm bưu chính	Tên tắt hay biệt danh	Tỉnh lỵ	Danh sách các đơn vị cấp huyện
An Huy	安徽	安徽	Ānhuī	Anhwei	皖 wǎn Hoản	Hợp Phì	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Phúc Kiến	福建	福建	Fújiàn	Fukien	闽 mǐn Mân	Phúc Châu	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Cam Túc	甘肅	甘肃	Gānsù	Kansu	甘 gān hoặc 陇 lǒng Cam hoặc Lũng	Lan Châu	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Quảng Đông	廣東	广东	Guǎngdōng	Kwangtung, Kuangtung	粤 yuè Việt	Quảng Châu	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Quý Châu	貴州	贵州	Gùizhōu	Kweichow	黔 qián hoặc 贵 gùi Kiềm hoặc Quý	Quý Dương	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Hải Nam	海南	海南	Hǎinán	Hainan	琼 qióng Quỳnh	Hải Khẩu	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Hà Bắc	河北	河北	Héběi	Hopeh, Hopei	冀 jì Ký	Thạch Gia Trang	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Hắc Long Giang	黑龍江	黑龙江	Hēilóngjiāng	Heilungkiang, Heilungchiang	黑 hēi Hắc	Cáp Nhĩ Tân	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Hà Nam	河南	河南	Hénán	Honan	豫 ỳu Dự	Trịnh Châu	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Hồ Bắc	湖北	湖北	Húběi	Hupeh, Hupei	鄂 è Ngạc	Vũ Hán	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Hồ Nam	湖南	湖南	Húnán	Hunan	湘 xiāng Tương	Trường Sa	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Giang Tô	江蘇	江苏	Jiāngsū	Kiangsu, Chiangsu	苏 sū Tô	Nam Kinh	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Giang Tây	江西	江西	Jiāngxī	Kiangsi, Chiangsi	赣 gàn Cám/Cán	Nam Xương	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Cát Lâm	吉林	吉林	Jílín	Kirin	吉 jí Cát	Trường Xuân	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Liêu Ninh	遼寧	辽宁	Liáoníng	Liaoning	辽 liáo Liêu	Thẩm Dương	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Thanh Hải	青海	青海	Qīnghǎi	Tsinghai	青 qīng Thanh	Tây Ninh	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Thiểm Tây	陝西	陕西	Shǎnxī (Shaanxi)	Shensi	陕 shǎn hoặc 秦 qín Thiểm hoặc Tần	Tây An	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Sơn Tây	山西	山西	Shānxī (Shanxi)	Shansi	晋 jìn Tấn	Thái Nguyên	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Sơn Đông	山東	山东	Shāndōng	Shantung	鲁 lǔ Lỗ	Tế Nam	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Tứ Xuyên	四川	四川	Sìchuān	Szechuan, Szechwan	川 chuān hay 蜀 shǔ Xuyên hoặc Thục	Thành Đô	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Vân Nam	雲南	云南	Yúnnán	Yunnan	滇 diān hoặc 云 yún Điền hoặc Vân	Côn Minh	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Chiết Giang	浙江	浙江	Zhèjiāng	Chekiang, Chechiang	浙 zhè Chiết	Hàng Châu	Danh sách các đơn vị cấp huyện

Tỉnh tuyên bố

Từ khi thành lập năm 1949, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã coi đảo Đài Loan là một trong những tỉnh của mình và coi Trung Hoa Dân quốc là bất hợp pháp. Tuy nhiên hiện Trung Hoa Dân quốc kiểm soát tỉnh này bao gồm đảo Đài Loan và quần đảo Bành Hồ (Pescadores). Trung Hoa Dân quốc cũng kiểm soát một huyện đảo của tỉnh Phúc Kiến là Kim Môn; một phần của một huyện thứ hai là Liên Chương. Ngoài ra, Trung Hoa Dân quốc chính thức tuyên bố chủ quyền tất cả Trung Hoa Đại lục (bao gồm Tây Tạng), Ngoại Mông và Tuva. Dù tuyên bố này đã được bỏ một cách không chính thức bởi Tổng thống Trung Hoa Dân quốc lúc đó là Lý Đăng Huy năm 1991, tuyên bố chủ quyền này đã không được Quốc hội Đài Loan chấp thuận. Chính phủ Quốc Dân Đảng đã dời tỉnh lỵ Đài Loan từ Đài Bắc đến thôn Trung Hưng và nâng Đài Bắc và Cao Hùng lên thành thành phố trực thuộc trung ương (cấp tỉnh) nhưng Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa không công nhận sự thay đổi này và vẫn coi Đài Bắc là tỉnh lỵ tỉnh Đài Loan.

Các khu tự trị

Khu tự trị (自治區/自治区 tự trị khu; tiếng Anh: autonomous region) là đơn vị hành chính cấp tỉnh được chỉ định cho một dân tộc thiểu số và được đảm bảo nhiều quyền hơn theo hiến pháp. Ví dụ, họ có người đứng đầu (tỉnh trưởng hay khu trưởng) phải là người dân tộc thiểu số đã được chỉ định cho khu như (Tạng, Uyghur, v.v...)

Các khu tự trị được thành lập sau khi chính thể Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ra đời theo mô hình của Liên Xô. Có tất cả năm khu tự trị.

Tên	Tên (Phồn thể)	Tên (Giản thể)	pinyin	Dân tộc thiểu số	Tên tiếng dân tộc	Tên viết tắt	Thủ phủ	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây ^[1]	廣西壯族自治區	广西壮族自治区	Guǎngxī Zhuàngzú Zìzhìqū	Choang	Tráng văn - Gvangjsih Bouxcuengh Swcigih	桂 Quế	Nam Ninh	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Khu tự trị Nội Mông Cổ ^[2]	內蒙古自治區	内蒙古自治区	Nèiměnggǔ Zìzhìqū	Mông Cổ	tiếng Mông Cổ - ᠥᠪᠦᠷ ᠮᠣᠨᠺᠤᠯᠤᠨ ᠥᠪᠡᠷᠲᠡᠺᠡᠨ ᠵᠠᠰᠠᠬᠤ ᠣᠷᠤᠨ / Öbür Monggol-un Öbertegen Jasaqu Orun	内蒙古 Nội Mông Cổ	Hohhot	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Khu tự trị dân tộc Hồi Ninh Hạ	寧夏回族自治區	宁夏回族自治区	Níngxià Húizú Zìzhìqū	Hồi	(tiếng Hoa) của người Hồi	宁 Ninh	Ngân Xuyên	Danh sách các đơn vị cấp huyện ^[3]
Khu tự trị dân tộc Duy Ngô Nhĩ Tân Cương	新疆維吾爾自治區	新疆维吾尔自治区	Xīnjiāng Wéiwúěr Zìzhìqū	Uyghur	tiếng Uyghur - شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى / Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni	新 Tân	Ürümqi	Danh sách các đơn vị cấp huyện
Khu tự trị Tây Tạng	西藏自治區	西藏自治区	Xīzàng Zìzhìqū	Tạng	tiếng Tạng - བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས/ Bö rang kyong jong	藏 Tạng	Lhasa	Danh sách các đơn vị cấp huyện

Đặc khu hành chính

Đặc khu hành chính (特別行政區/特别行政区 đặc biệt hành chính khu; tiếng Anh viết tắt SAR) là các đơn vị hành chính có quyền tự trị cao theo thể chế Một quốc gia hai chế độ, chịu sự quản lý trực tiếp của Chính quyền Nhân dân Trung ương như nêu trong Điều 12 của Bộ luật cơ bản của cả hai đặc khu hành chính.

Hiện Trung Quốc có hai đặc khu hành chính sau:

Tên	Tên (Phồn thể)	Tên (Giản thể)	Pinyin	Tên viết tắt
Hồng Kông	香港	香港	Xiānggǎng	港 Cảng
Ma Cao	澳門	澳门	Àomén	澳 Áo

Cấp địa khu

Cấp địa khu (地区级, địa khu cấp hay 地级, địa cấp) là cấp hành chính dưới tỉnh và trên huyện, gồm có:

Địa khu (地区). Hiện nay các địa khu đã được thay thế gần hết bằng thành phố trực thuộc tỉnh. Cả nước chỉ còn 7 địa khu, chủ yếu chỉ tồn tại ở Khu tự trị Tây Tạng (1 địa khu) và Khu tự trị Tân Cương (5 địa khu), ngoài ra tỉnh Hắc Long Giang có 1 địa khu.
Châu tự trị (自治州, tự trị châu). Hiện có 30 châu tự trị.
Địa cấp thị (地级市, địa cấp thị), có thể dịch là Đô thị cấp địa khu; trong đó bao gồm cả Phó tỉnh cấp thành thị, hay còn gọi là Thành phố phó tỉnh (副省级城市, phó tỉnh cấp thành thị). Tính đến ngày 8 tháng 2 năm 2013, cả nước có 286 địa cấp thị.
Minh (盟). Đơn vị hành chính này chỉ tồn tại ở Nội Mông Cổ: hiện chỉ có 3 minh, còn lại là địa cấp thị.

Một địa khu lại bao gồm nhiều huyện hoặc khu (tức Quận).

Cấp hành chính này không có cấp tương đương ở Việt Nam hiện nay. Trong quá khứ nó tương đương với phủ ở Việt Nam thời Lê

Cấp huyện

Cấp huyện (县级, huyện cấp) gồm có:

Huyện (县, huyện; tiếng Anh: county). Trong Wikipedia thống nhất dịch là county, còn các sách báo khác có khi dịch là district, thậm chí prefecture.
Huyện tự trị (自治县, tự trị huyện; tiếng Anh: autonomous county).
Huyện cấp thị, có thể dịch là Đô thị cấp huyện (县级市, huyện cấp thị; tiếng Anh: county-level city); trong đó bao gồm cả Phó địa cấp thị (副地級市, phó địa cấp thị; tiếng Anh: sub-prefecture-level city), có thể dịch là Đô thị cấp phó địa khu.
Khu có thể hiểu là Quận nội thành, nội thị của các thành phố trực thuộc trung ương, thành phố cấp địa khu, thành phố cấp huyện (市辖区, thị hạt khu hoặc ngắn gọn là 区, khu; tiếng Anh: district).
Kỳ (旗; tiếng Anh: banner). Đơn vị hành chính này chỉ tồn tại ở Nội Mông Cổ.
Kỳ tự trị (自治旗, tự trị kỳ; tiếng Anh: autonomous banner). Đơn vị hành chính này chỉ tồn tại ở Nội Mông Cổ và chỉ có 3 kỳ tự trị.
Ngoài ra còn có 1 lâm khu (林区 línqū; tiếng Anh: forestry district/area) Thần Nông Giá ở tỉnh Hồ Bắc, và 1 đặc khu (特区 tèqū; tiếng Anh: special district) Lục Chi ở tỉnh Quý Châu cũng thuộc cấp này.

Cấp này tương đương cấp huyện tại Việt Nam. Tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2011, toàn bộ Trung Quốc đại lục có 2.853 đơn vị hành chính cấp huyện, trong đó có 857 khu (quận), 369 thành phố cấp huyện (huyện cấp thị), 1.456 huyện, 117 huyện tự trị, 49 kỳ, 3 kỳ tự trị, 1 đặc khu và 1 lâm khu.^[4]

Cấp hương

Cấp hương (乡级, hương cấp) là cấp tương đương cấp xã, phường của Việt Nam.

Khu vực nông thôn được chia thành:
- Hương, có thể dịch là xã (乡; tiếng Anh: township)
- Trấn, có thể dịch là thị trấn (鎮; tiếng Anh: town)
- Hương dân tộc (民族乡, dân tộc hương; tiếng Anh: ethnic township)
- Riêng ở Nội Mông được chia thành tô mộc (苏木, sūmù; tiếng Anh: sumu) và tô mộc dân tộc (民族苏木, dân tộc tô mộc; tiếng Anh: ethnic sumu)
Khu vực thành thị được chia thành:
- Nhai đạo biện sự xứ (街道办事处) hay nhai đạo (街道, hoặc 街办 nhai biện; tiếng Anh: sub-district), có thể coi như cấp phường ở Việt Nam
- Ngoài ra, công sở khu (区公所, khu công sở; tiếng Anh: district public office) là tàn tích một cấp hành chính trước đây, giờ chỉ còn 2 công sở khu và loại đơn vị này đang dần dần mất đi

Tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2011, toàn bộ Trung Quốc đại lục có 40466 đơn vị hành chính cấp hương, trong đó có 19683 trấn, 12395 hương, 1085 hương dân tộc, 106 tô mộc, 1 tô mộc dân tộc, 7194 nhai đạo và 2 công sở khu.^[4]

Cấp thôn

Cấp thôn (村级, cūnjí, thôn cấp) không phải là cấp hành chính chính thức, cũng giống như cấp thôn, ấp, tổ, khu phố ở Việt Nam.

Ở thành thị có:
- Xã khu (社区 shèqū), hay tiểu khu (小区) hay khu cư trú (居住区, cư trú khu), tiếng Anh dịch là communities
- Khu dân cư (居民区 jūmínqū, cư dân khu), tiếng Anh dịch là neighborhoods
Ở nông thôn có:
- Ủy hội thôn (村民委员会 cūnmínwěiyuánhùi, thôn dân ủy viên hội hoặc vắn tắt là 村委会 cūnwěihùithôn ủy hội), tiếng Anh dịch là village committees
- Tiểu tổ thôn (村民小组 cūnmínxiǎozǔ, thôn dân tiểu tổ), tiếng Anh dịch là villager groups