Іфэ

Іфэ
Краіна	Нігерыя
Каардынаты	7°28′36″ пн. ш. 32°00′54,70″ у. д.HGЯO
Плошча	373 км²
Вышыня цэнтра	426 м
Насельніцтва	133000 чалавек (2023)
Часавы пояс	UTC+1, летам UTC+2
Афіцыйны сайт	1 (англ.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іфэ (англ.: Ife, ёруба: Ilé-Ifẹ̀) — горад на поўдні Нігерыі. Насельніцтва (2023 г.) — 133 000 чалавек.

Геаграфія

Іфэ месціцца ў зоне трапічных саван на пагорыстай мясцовасці. Найбольшая вышыня — 426 м. Характэрна чарагаванне 2 асноўных сезонаў. Сухі цягнецца з лістапада да сакавіка. Вільготны — з красавіка да кастрычніка. У сакавіку дзённая тэмпература часцяком перавышае +40°C.

Гісторыя

Згодна міфалогіі ёруба, Іфэ — адно з найстаражытнейшых месцаў, заснаванае богам-манархам Адудувам. Першыя паселішчы на месцы Іфэ ўзніклі ў 1 тысячагоддзі да н. э., але некалькі разоў пакідаліся насельнікамі. Лічыцца, што сучасны горад бярэ пачатак ад паселішча, заснаванага ў сярэдзіне 1 тысячагоддзя н. э. Яно з'яўлялася важным металургічным цэнтрам, дзе здабывалася і апрацоўвалася жалеза. У перыяд высокага сярэднявечча вакол яго былі ўзведзены муры.

Росквіт Іфэ адбыўся ў XIII — XV стст., калі ён стаў палітычным цэнтрам буйной дзяржавы на чале манархаў аоні, што лічылі сябе нашчадкамі Адудавы. Іфэ ўзгадваўся арабскімі і еўрапейскімі географамі як важны гандлёвы цэнтр. Ён меў два ланцугі муроў, брукаваныя вуліцы, фундамент будынкаў вырабляўся з абпаленай цэглы. Культура гэтага перыяду знакаміта вырабам дэталізаваных тэракотавых скульптур. Заняпад адбыўся каля 1420 г., магчыма з-за эпідэміі.

У пазнейшыя перыяды функцыянаваў як горад-дзяржава, залежны ад болей магутных суседніх дзяржаў. З 1960 г. у складзе незалежнай Нігерыі. Захавалася фармальнае кіраванне манархаў аоні.