Алена Мікалаеўна Філатава

Фiлатава Алена Miкалаеўна
Фiлатава Алена Miкалаеўна
Дата нараджэння	2 жніўня 1947 (77 гадоў)
Месца нараджэння	Масква, РСФСР, СССР;
Грамадзянства	Беларусь;
Род дзейнасці	навуковец
Навуковая сфера	гісторыя
Месца працы	Інстытут гісторыі НАН Беларусі
Навуковая ступень	кандыдат гістарычных навук (2001)
Альма-матар	гістарычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта
Навуковы кіраўнік	Валянціна Васільеўна Яноўская

Алена Miкалаеўна Фiлатава (2 жніўня 1947, Масква, РСФСР) — беларускі гісторык, кандыдат гістарычных навук (2001), вядучы навуковы супрацоўнік аддзела гісторыі Беларусі канца XVIII — пачатку ХХ стагоддзяў Інстытута гісторыі НАН Беларусі^[1].

Біяграфія

У 1965 г. скончыла сярэднюю школу № 6 у г. Маладзечна. У 1972 г. скончыла гістарычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. З 1973 г. працуе ў Інстытуце гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. У 2001 г. абараніла кандыдацкую дысертацыю на тэму «Конфессиональная политика царского правительства в Беларуси. 1772—1860 гг.» (навуковы кіраўнік — к.г.н. Валянціна Васільеўна Яноўская па спецыяльнасці 07.00.02 «Айчынная гісторыя» (абаронена 26.04.2001, зацверджана 05.07.2001)^[2],^[3].

Навуковая дзейнасць

З 1973 г. працуе ў Інстытуце гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі: з 1973 г. – старшы лабарант, з 1983 г. — малодшы навуковы супрацоўнік, з 1989 г. — навуковы супрацоўнік, з 2001 г. — старшы навуковы супрацоўнік, з 2016 г. — вядучы навуковы супрацоўнік. Спецыялізуеццца на вывучэнні палітычнай, канфесійнай і сацыяльна-эканамічнай гісторыі Беларусі (1772—1917 гг.), канфесійнай гісторыі Вялікага княства Літоўскага.

Выкладчыцкая дзейнасць

З 1996 па 2008 гг. працавала па сумяшчальніцтве на гістарычным факультэце БДУ: з 1996 г. на пасадзе старшага выкладчыка, з 2001 г. — дацэнта^[4].

Публікацыі

Аўтар каля 300 навуковых прац, сярод якіх:

Манаграфіі

Филатова, Е.Н. Конфессиональная политика царского правительства в Беларуси. 1772—1860 гг. / Е.Н. Филатова. Минск: Белорус. наука, 2006. 191 с. ISBN 985-08-0706-7
Филатова, Е.Н. Белорусско-литовские земли в 1772—1860 гг.: человек и общество / Е.Н. Филатова. Минск: Беларуская навука, 2021. 335 с. ISBN 978-985-08-2738-8
Филатова, Е. Н. Белорусско-литовские земли в 1772—1860 гг.: человек и общество / Е.Н. Филатова. 2-е изд. Минск: Беларуская навука, 2022. 335 с. ISBN 978-985-08-2902-3

Раздзелы і падразделы ў калектыўных манаграфіях

Хрысціянскія канфесіі пасля далучэння да Расійскай імперыі (1772—1860 гг.). С.5–58; Нехрысціянскія канфесіі на Беларусі (1772—1917) (в соавторстве с В. Грыгор’евай). С. 135—155 // Грыгор’ева В.В:, Завальнюк У.М., Навіцкі У.І., Філатава А.М. Канфесіі на Беларусі (кан. ХVIII—ХХ ст.). Мінск: Экаперспектыва, 1998. 340 c.
Гістарыяграфія (у сааўтарстве з В. Яноўскай, С. Рудовічам, А. Кіштымавам, М. Бічом, Я. Насыткам, А. Ерашэвічам, М. Сакаловай). С.6—29; Крыніцы (в соавторстве с В. Яноўскаяй, С. Рудовічам, А. Кіштымавам, М. Бічом, Я. Насыткам, А. Ерашэвічам, М. Сакаловай). С.29—42; Новыя органы і рэжым улады. С. 49—57; Канфeсіянальна-нацыянальная палітыка царскага ўрада. С. 67—75; Вайна 1812 г. і Беларусь. С. 75—86; Палітычны рух. Паўстанне 1830-31 г. С. 86—94 // Гісторыя Беларусі. Т. 4. Беларусь у складзе Расійскай імперыі. Мн., Экоперспектыва, 2005. 519 с.
Тэрытарыяльная палітыка ўрада Расійскай імперыі. С. 5–20; Саслоўная палітыка. С. 66—77; Нацыянальная палітыка. С. 78—87; Палітыка царскага урада ў час паўстання 1830—1831 гг. Эміграцыя з беларускіх земель (у сааўтарстве з Д.Ч. Матвейчыкам). С. 130–149; Палітыка царскага урада у галіне культуры. С. 304—314; Канфесійная палітыка на беларускіх землях пасля далучэння да Расійскай імперыі. С. 341—354 // Гістарыяграфія гісторыі Беларусі канца ХVІІІ — пачатку ХХ ст.: праблемы, здабыткі, перспектывы. Мн.: Беларуская навука, 2006. 447 с.
Беларусь в войнах и военных конфликтах ХІХ — начала ХХ в.; Беларусь в составе Российской империи // Беларусь: Народ. Государство. Время. Мн.: Белорусская наука, 2009. С. 90—108; 208—215.
Адаптация белорусских земель к политическим, административно-сословным и иным условиям Российской империи (1-я половина XIX в.) // История России: Новое и Новейшее время. М.: ЭКСМО, 2010. С. 89—109.

Важнейшыя навуковыя публікацыі

Тры падзелы Рэчы Паспалітай // Крыжовым шляхам. Мiнск, 1993. С. 96—117.
Скасаванне ўніі на Беларусі: гістарычнае асэнсаванне праблемы // Наш радавод. Гродна, 1996. Кн. 7. С. 372—375.
Сучасная польская гістарыяграфія аб татарах // Вывучэнне і захаванне культурнай спадчыны татарскага народа на Беларусі: Матэрыялы Ш міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі, Мінск, 27-28 сакавіка 1997 года. Мінск: Арты-Фекс, 1999. С. 90—92.
Стан беларуска-літоўскага грамадства у час вайны 1812 г. (вачыма французаў) // Французская рэвалюцыя і лёсы свету: Матэрыялы міжнар. навук.-практ. канф., прысвечанай гадавіне Французскай рэвалюцыі (1789—1799 гг.) 21—22 красавіка 1999 г. Мінск: БДУ, 1999. С. 119 —121.
Prorosyjskie tendencje w politycznej działalności magnatow Wielkiego księstwa Litewskiego (lata 1762—1795) // Unia Lubelska i traducje integracyjne w Ewropie srodkowo-wschodnij. Lublin, In-t Ewropy srodkowo-wschodniej, 1999. 224 S. S. 108–111.
Kosciól unicki a tozsamośc Bialorusinów (koniec XVIII — pierwsza polowa XIX w. // Polska — Ukraina 1000 lat sąsiedstwa — katolickie unie koscielne w Ewropie srodkowo i wschodniej — idea a rzeczywistósc. Przemusl, 1999. S. 199—202.
Князья Сапеги и их резиденции (II пол. XVIII — первая пол. XIX) // Россия и заубежные генеалогические связи. М., 1999. С. 61—62.
Дзярэчын і яго ўладальнікі // Гістарычны альманах. Т.3. 2000. С. 181–186.
Нацыянальнае пытанне і палітыка царскага ўрада ў Беларусі канца ХVIII — першай паловы ХIХ ст. // Беларускі гістарычны агляд. Т. 7. Сшытак 1 (12). Чэрвень 2000 г. С. 106—116.
Саслоўная і нацыянальная палітыка царскага ўрада на Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст.: стан гістарыяграфічнага вывучэння праблемы // Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: стан і перспектывы развіцця. Мінск: “Дэполіс”, 2000. С. 172—174.
Польская нацыянальная ідэя на Беларусі. ХIХ ст. // Наш радавод. Гродна, Беласток, 1999—2000.
The Confessional Policy of Tsarist Government in Belorussian and Lithuanian Provinces (the End of the 18th and the First Half of the 19th Centuries. // Churches — States — Nations in the enlightenment and in the nineteenth century. Part 4. Lublin, typeset by “Werset” edited by Miroslaw Filipowicz, 2000. S. 181—183.
Польскае і яўрэйскае пытанні і палітыка царскага ўраду у канцы XVIII — першай палове XIX ст. // Этнічныя супольнасці ў Беларусі. Гісторыя і сучаснасць. Мінск: Дэполіс, 2001. С. 106—110.
Источники по истории латышских уездов Витебской губернии конца XVIII – первой половины XIX в. // Vēsture X. Vēsture: Avoti un Cilvēki. Daugavpils, 2007. С. 77—80.
Прававое становішча канфесій заходніх губерняў Расійскай імперыі ў канцы XVIII — першай палове XІX : гістарыяграфія праблемы // Історія релігій в Україні. Науковий щорічник. Кн. 1. Львів: Логос, 2008. С. 579—585.
Латышские уезды Витебской губернии в восстании 1830-1831 гг. // Россия и Балтия. 2008. Вып. 5. С. 40—47.
Духоўнае саслоўе заходніх губерняў Расійскай імперыі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. // Історія релігій в Україні. Науковий щорічник. Кн. 1. Львів: Логос, 2009. С. 623—629.
Caro valdžios politika baltarusiškų ir lietuviškų gubernijų katalikų dvasinikijos atžvilgiu 1863 m. sukilimo išvakarėse // Dvasininkija ir 1863 m. sukilimas buvusios Abiejų Tautų Respublikos žemėse. Vilnius: Lietuvos istorijos instituto leidykla, 2009. S. 43—54.
Отношение униатской церкви белорусско-литовских губерний Российской империи к православию и католичеству в конце XVIII в. до 1839 г. // Kościół unicki w Rzeczypospolitej. Białystok, 2010. С. 19—25.
Василіани в суспільно-політичному й культурному житті білорусько-литовських губерній. 1772—1839 рр.: історіографія // Навуковий висник. 2011. № 23 (220). С. 53—59.
Татары-мусульмане заходніх губерняў // Історія релігій в Україні. Науковий щорічник. Кн. 1. Львів: Логос, 2012. С. 419—428.
Некоторые аспекты прошедшего юбилея, или современная российская историография о событиях 1812 г. на территории белорусско-литовских губерний // Российские и славянские исследования. 2013. Вып. VIII С. 228—232.

Зноскі

↑ Аддзел гісторыі Беларусі канца XVIII – пачатку ХХ стагоддзяў (нявызн.). history.by. Праверана 12 мая 2025.
↑ Філатава Алена Мікалаеўна (нявызн.). history.by. Праверана 12 мая 2025.
↑ Ученые Беларусі (нявызн.). nlb.by. Праверана 12 мая 2025.
↑ Філатава Алена Мікалаеўна (нявызн.). history.by. Праверана 12 мая 2025.

Літаратура

Фiлатава Алена Miкалаеўна // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г.П. Пашкоў (галоўны рэд.) [і інш.]. Мінск : БелЭн, 2003. С. 38.
Фiлатава Алена Miкалаеўна // Корзенко, Г.В. Историки Беларуси в начале XXI столетия : биобиблиографический справочник / Г.В. Корзенко. Мінск: Белорусская наука, 2007. С. 402—403.
Фiлатава Алена Miкалаеўна // Институт истории НАН Беларуси в лицах, 1929―2008: биобиблиографический справочник / [Г.В. Корзенко и др.; редакционный совет: А.А. Коваленя (председатель) и др.]; НАН Беларуси, Институт истории. Мінск: Белорусская наука, 2008. С. 333—334.