Бязногія земнаводныя

Бязногія земнаводныя
Dermophis mexicanus
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Другаснаротыя Тып:  Хордавыя Падтып:  Пазваночныя Інфратып:  Сківічнаротыя Надклас:  Чацвераногія Клас:  Земнаводныя Падклас:  Lissamphibia Атрад:  Бязногія земнаводныя
Міжнародная навуковая назва
Gymnophiona Müller, 1832
Арэал
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   173746 NCBI   8445 EOL   7529 FW   37332

Бязногія земнаводныя (Gymnophiona) — атрад земнаводных. Характарызуюцца крайняй спецыялізацыяй і прымітыўнасцю будовы.

Прыстасаваны да падземнага, рыючага спосабу жыцця. Цела падоўжанае, чэрвепадобнае, даўжыня ад 10 см да 1-1,5 м.

Галава невялікая, лапатападобная, слаба адмежаваная ад тулава, рот ссунуты ўніз. Чэрап амаль цалкам пакрыты косткамі, якія зрастаюцца ў буйныя блокі. Вочы недаразвітыя, схаваныя пад скурай. Барабанная перапонка і сярэдняе вуха адсутнічаюць; добра развіты нюх і дотык, на галаве маецца тонкае ўцяжное шчупальца — унікальны орган, які, відаць, выкарыстоўваецца пры пошуках ежы, палавога партнёра і інш. Язык добра развіты, можа быць прымацаваны да дзёснаў. Шматлікія дробныя, загнутыя назад зубы звычайна размешчаны ў 2—4 рады на сківіцах, сашніках і паднябенных касцях. Скура голая, з колцападобнымі зморшчынамі (да 400), багата пакрыта сліззю шматлікіх залоз; у некаторых у скуры маюцца дробныя касцяныя лускавінкі.

Канечнасці і іх паясы адсутнічаюць, пазванкі (80-285) дваякаўвагнутыя, рэбры і хвост кароткія. Многія ўнутраныя органы моцна выцягнуты; звычайна левае лёгкае рэдукавана, часам цалкам. У самцоў маецца няпарны капулятыўны орган.

Выдзяляюць 9 сучасных сямействаў, каля 165 відаў. Распаўсюджаны ў вільготных тропіках і прылеглых шыротах у Цэнтральнай і Паўднёвай Амерыцы, Афрыцы, на Сейшэльскіх астравах, у Індыі і Паўднёва-Усходняй Азіі (няма на Мадагаскары, у Новай Гвінеі і Аўстраліі).

Большасць жыве ў вільготнай глебе па берагах рэк і азёр, некаторыя — у вадзе. Перасоўваюцца па зямлі, змеепадобна выгінаючы цела.

Выкапнёвыя знаходкі вельмі рэдкія. Продкамі бязногіх земнаводных маглі быць палеазойскія стэгацэфалы атрада Microsauria.

Сілкуюцца глебавымі і іншымі беспазваночнымі.

Апладненне ўнутранае. Адкладаюць 5-30 яец, з якіх у адных відаў выводзяцца лічынкі з жабернымі шчылінамі (без вонкавых жабраў) і спінным плаўніком, знікаючым пасля метамарфоза ў вадзе, у іншых відаў з яйца выходзіць сфарміраваная асобіна (прамое развіццё). Для большасці відаў характэрна жыванараджэнне, калі ікрынкі развіваюцца ў целе самкі.

Бязногія земнаводныя (Gymnophiona) падзяляюць на 10 сучасных^[1] і 1 выкапневае сямейства:

• Сямейства Rhinatrematidae — Хвастатыя чарвягі (11 відаў, Паўднёвая Амерыка)
  • Род Epicrionops (8 відаў)
  • Род Rhinatrema (3 віды)
• Сямейства Ichthyophiidae — Рыбазмеі (50 відаў, Паўднёвая і Паўднёва-Усходняя Азія)
  • Род Caudacaecilia (5 відаў)
  • Род Ichthyophis — Рыбазмеі (38 відаў)
  • Род Uraeotyphlus (7 відаў)
• Сямейства Scolecomorphidae — Афрыканскія чарвягі (6 відаў, Афрыка)
  • Род Crotaphatrema (3 віды)
  • Род Scolecomorphus (3 віды)
• Сямейства Herpelidae (9 відаў, Афрыка)
  • Род Boulengerula (7 відаў)
  • Род Herpele (2 віды)
• Сямейства Caeciliidae — Чарвягі (42 віды, Паўднёвая і Цэнтральная Амерыка)
  • Род Caecilia (33 віды)
  • Род Oscaecilia (9 відаў)
• Сямейства Typhlonectidae (13 відаў, Паўднёвая Амерыка)
  • Род Atretochoana (1 від)
  • Род Chthonerpeton (8 відаў)
  • Род Nectocaecilia (1 від)
  • Род Potomotyphlus (1 від)
  • Род Typhlonectes (2 віды)
• Сямейства Indotyphlidae (20 відаў, Сейшэльскія астравы, Індыя, Афрыка)
  • Род Gegeneophis (10 відаў)
  • Род Grandisonia (3 віды)
  • Род Hypogeophis (2 віды)
  • Род Idiocranium (1 від)
  • Род Indotyphlus (2 віды)
  • Род Praslinia (1 від)
  • Род Sylvacaecilia (1 від)
• Сямейства Chikilidae (1 від, Індыя)^[2][3][4]
  • Род Chikila (1 від, Індыя)
• Сямейства Siphonopidae (19 відаў, Паўднёвая Амерыка)
  • Род Brasilotyphlus (2 віды)
  • Род Caecilita (1 від)
  • Род Luetkenotyphlus (1 від)
  • Род Microcaecilia (7 відаў)
  • Род Mimosiphonops (2 віды)
  • Род Parvicaecilia (2 віды)
  • Род Siphonops (5 відаў)
• Сямейства Dermophiidae (13 відаў, Афрыка, Паўднёвая і Цэнтральная Амерыка)
  • Род Dermophis (7 відаў)
  • Род Geotrypetes (3 віды)
  • Род Gymnopis (2 віды)
  • Род Schistometopum (2 віды)
• Сямейства † Eocaeciliaidae ^[5]
  • Род † Eocaecilia
    • Від † Eocaecilia micropodia
• incertae sedis
  • Род † Rubricacaecilia ^[6]
    • Від † Rubricacaecilia monbaroni

• Земнаводныя. Паўзуны: Энцыклапедычны даведнік. Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1996. ISBN 985-11-0067-6