Бяленне

Бяленне — адзін з найстарэйшых метадаў адбельвання  (англ.) (бел. тэкстыльных вырабаў. Здаўна ўжываецца ў Еўропе для адбельвання тканін на аснове лёну і бавоўны.

Бялізну раскладвалі на траве на больш за сем дзён пасля кіпячэння з попелам і паласкання^[1]. Атмасферны кісларод атмасферы і кісларод, які выходзіць з травы, забяспечваюць адбельвальнае дзеянне. Тканіна бялее з кожным днём, пакуль не набудзе поўную беласць. Гэта быў павольны працэс, але больш бяспечны для падвергнутага матэрыялу. Хімічнае адбельванне можа пашкодзіць тканіну, але бяленне амаль не ўплывае на трываласць тканіны^[2][3][4].

Блех — луг або поплаў, дзе беляць палатно. У некаторых краінах, дзе вытворчасць палатна набывала прамысловыя маштабы, былі адмысловыя адкрытыя пляцоўкі для раскладвання тканіны. Звычайна іх размяшчалі каля воднага патоку, якім карысталіся бялярні. Блехі былі звычайнай з’явай у фабрычных гарадках  (англ.) (бел. і ваколіцах падчас Брытанскай прамысловай рэвалюцыі  (англ.) (бел.^[5].

З адкрыццём хлору ў канцы XVIII стагоддзя хімічнае адбельванне замясціла бяленне, бо было больш хуткім і магло праводзіцца ў памяшканні^[2][5][1].

Менавіта спалучаныя двайныя сувязі  (укр.) (бел. субстрата робяць яго здольным паглынаць бачнае святло. Паглынанне святла робіць тканіну жаўтлявай. Адбельванне кіслародам выдаляе храмафорныя  (руск.) (бел. ўчасткі і робіць тканіны бялейшымі. Кісларод — разбуральны адбельвальнік. Яго адбельвальнае дзеянне  (англ.) (бел. заснавана на «разбурэнні фенольных груп і двайных сувязей вуглярод-вуглярод»^[6]. Асноўнай крыніцай хімічнага адбельвання з’яўляецца пераксід вадароду  (руск.) (бел. (H₂O₂), які змяшчае адзінарную сувязь, (-O-O-). Калі сувязь разрываецца, утвараецца вельмі актыўны кісларод, які з’яўляецца актыўным агентам адбельвальніка. Каля шасцідзесяці працэнтаў пераксіду вадароду ў свеце выкарыстоўваецца для хімічнага адбельвання тэкстылю і драўнянай масы^[7].