Бітва на Гробніцкім поліБітва на Гробніцкім полі (харв.: Bitka na Grobničkom polju) — легендарная (магчыма, выдуманая) бітва, якая, згодна з харвацкімі летапісамі, адбылася ў 1242 годзе паміж харвацкім і мангола-татарскім войскамі падчас паходу хана Батыя на Усходнюю і Заходнюю Еўропу і завяршылася перамогай харвацкіх войскаў над мангола-татарамі. Першае згадванне аб гэтай падзеі адносіцца да XVI стагоддзя і стала асновай для адной з ранніх рамантычных паэм «Гробніцкае поле» (харв.: Grobničko polje) Дзімітрыя Дземетара, напісанай у 1842 годзе праз 600 гадоў пасля магчымай бітвы. Аднак гісторыкамі сам факт бітвы ставіцца пад вялікі сумнеў: у дакументах XIII стагоддзя няма ніякіх згадак аб падобных бітвах, а на месцы бітвы няма ніякіх знаходак тых часоў. ПерадгісторыяПасля двух разгромных паходаў Бату-хана на Русь мангола-татары рушылі на Захад: імі былі спустошаныя Польшча, Венгрыя, Чэхія, Славакія, значная частка Балканаў, пасля чаго мангольскія войскі падступілі да Аўстрыі, германскім княствам, Венецыі і Рыму. Лічыцца, што манголы разрабавалі ўсю Ліку і Далмацыю і спалілі Заграб, не здолеўшы ўзяць, аднак, Вінадол. Вынікі мангольскіх спусташэнняў прывялі да таго, што неўзабаве на поўдні Еўропы пачалася эпідэмія чумы . Змест легендыПаводле легенды, добраахвотнікі з усёй Харватыі (якая на той момант знаходзілася ў уніі з Венгрыяй) сышліся там, каб даць адпор мангола-татарскім войскам, і нанеслі такое жорсткае паражэнне захопнікам, што тыя сышлі і больш не вярталіся. Аднак доказаў самога факта бітвы да гэтага часу не знойдзена: невядомая ні колькасць харвацкага войска, ні імёны яго камандзіраў, пры гэтым у летапісах згадваюцца толькі 30 тысяч мангола-татарскіх салдат з ханам Батыем, якіх удалося разбіць ушчэнт і нанесці ім вялікія страты. Ёсць ускосныя згадкі таго, што харвацкія рыцары скарысталіся дапамогай мясцовых сялян, накінуўшы на сябе звярыныя шкуры і надзеўшы замест шлемаў галовы дзікіх і свойскіх жывёл, а таксама павесіўшы на сябе званы. Знешні выгляд харвацкага войскі і гучны звон званоў нібыта напалохаўшы мангола-татараў, і тыя збеглі з поля. Таксама вядома, што поле пасля бітвы атрымала назву Гробніцкага ў гонар харвацкага слова «grobnik» (з (харв.) магіла), паколькі пераважная частка загінулых салдат там і была пахаваная, а поле стала фактычна брацкай магілай для іх. Пытанне аб сапраўднасці падзеіЛетапісыГісторыкамі не знойдзены ніякія згадкі ў дакументах XIII стагоддзя аб якіх-небудзь маштабных бітвах харвацкіх войскаў супраць манголаў[1], а на Гробніцкім полі археолагі так і не знайшлі якіх-небудзь слядоў бітвы або артэфактаў, якія адносяцца да XIII стагоддзя. Большая частка гісторыкаў лічыць, што гэта падзея выдуманая[2]. Першыя згадкі аб бітве ўзыходзяць да XIV стагоддзя, аднак іх дакладнасць таксама з'яўляецца прадметам шматлікіх спрэчак. Тая частка легенды, у якой гаворыцца пра пераапранутых у звярыныя шкуры салдатаў, пазней згадваецца ў летапісах як частка бітваў харвацкіх войскаў супраць Асманскай імперыі і турэцкіх войскаў, што толькі пацвярджае версію пра выдуманую бітву. Археалагічныя знаходкіУ раёне Гробніка археолагамі былі знойдзены сляды Гальштатцкай культуры, Лібурны, Старажытнага Рыма і Ранняга Сярэднявечча (пачынаючы з VIII стагоддзя). Аснову сярэднявечных знаходак складаюць керамічныя пасудзіны, у якіх захоўваліся розныя тавары, аднак ніякіх знаходак XIII стагоддзя археолагі не знайшлі. Тым не менш, у 2013 годзе ў Рыеке на выставе ў Марскім музеі ўзбярэжжа Харватыі з'явіўся меч, які быў знойдзены ў 1934 годзе і вельмі быў падобны да паўночнаеўапейскіх мячоў XIII стагоддзя. Некаторыя гісторыкі настойваюць на тым, што гэтым мячом мог змагацца воін на Гробніцкім полі. У культурыАкрамя Дзімітрыя Дземетара, бітву на Гробніцкім поле ўвекавечылі мастак Цэлесцін Медавіч, Антун Врамец, Паваа Рытар-Вітэзавіч і Андрыя Качыч-Міёшыч. У некаторых гарадах Харватыі праводзяцца памятныя мерапрыемствы з нагоды бітвы: так, у Рыеке і Хрэліне былі памятныя мерапрыемствы з нагоды 750-годдзя бітвы. Гл. таксамаЗноскі
Спасылкі
|
Portal di Ensiklopedia Dunia
