Бітва пад Оршай (карціна)

Ганс Крэль
Бітва пад Оршай. 1520—1534
Матэрыял	тэмпера[2] і oak panel[d][2]
Тэхніка	алей на дошцы
Памеры	165 × 260 см
Нацыянальны музей, Варшава
(інв. MP 2475 MWN[1])
Медыяфайлы на Вікісховішчы

«Бі́тва пад О́ршай» — батальны твор, прысвечаны бітве 8 верасня 1514 паміж літоўска-польскім і маскоўскім войскамі. Час стварэння — паміж 1520 і 1534 годамі.

Ананімнага майстра «Бітвы пад Оршай» лічаць адным з надворных мастакоў-картографаў, а ўлічваючы тэхніку твора, аўтар быў з кола Лукаса Кранаха Старэйшага. Падрабязнасць у аднаўленні дэталей паказвае на непасрэднага ўдзельніка бітвы. На карціне знаходзіцца аўтапартрэт мастака — ён прадстаўлены няўзброенай постаццю ў нямецкім строі, якая сядзіць на пяньку на беразе Дняпра, назіраючы за ходам бітвы і адначасова кадруючы пальцамі відарыс будучага твора. У экспазіцыі Нацыянальнага музея ў Варшаве твор прыпісаны нямецкаму мастаку Гансу Крэлю.

Карціна паказвае з вышыні птушынага палёту розныя этапы бітвы, пра што сведчаць адныя і тыя ж постаці, што з'яўляюцца ў розных месцах — сам гетман Канстанцін Астрожскі прадстаўлены тройчы. Дэталі ўзбраення і адзення, а таксама партрэты камандзіраў адлюстраваныя рэалістычна і з вялікай дакладанасцю — паказаныя, напрыклад, такія сцэны, як выліванне вады са зброі пасля пераправы. Некаторыя сцэны мяжуюць з гратэскам, іншыя падкрэсліваюць жорсткасць бітвы.

Карціна захавалася не цалкам. Уважлівы аналіз паказаў, што яна была вышэйшая і заканчвалася лініяй гарызонту. Парушаная сіметрыя сведчыць пра тое, што было адрэзана 1/5 па шырыні з левага боку. Дзве калоны цяжкай пяхоты, што складалі цэнтр выявы, цяпер знаходзяцца ля левага яе края.

Твор быў створаны па заказу караля ў прапагандысцкіх мэтах, хоць сама бітва не прынесла вялікіх стратэгічных выгад. Гледачы на карціне бачаць прыгожа прадстаўленыя шэрагі літоўскага войска, а маскоўскае войска прадстаўленае неарганізаваным людскім натоўпам.

• Malarstwo Polskie (польск.) / red. Janusz Fogler. — Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1997.
• National Museum in Warsaw (польск.). — Warsaw: Arkady, 1990. — ISBN 83-213-3308-7.
• Bitwa pod Orszą(польск.) // Rzeczpospolita. — Warszawa: 25 сакавіка 2006. — № 4/20.
• Zdzisław Żygulski. Polska. Broń wodzów i żołnierzy (польск.). — Kraków, 1998.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Бітва пад Оршай (карціна)

1. ↑ ^{а б} http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/docmetadata?id=22739
2. ↑ ^{а б} https://cyfrowe.mnw.art.pl/en/catalog/517554 Праверана 23 мая 2021.