Вузкалістасць лубіну

Вузкалістасць лубіну^[1] — хвароба лубіну, выкліканая вірусам жоўтай мазаікі фасолі.

Апісанне

Гэта самае небяспечнае захворванне жоўтага лубіну (Lupinus luteus). У Польшчы першыя згадкі вузкалістасці прыходзяць з 1956 года. У пачатку 1960-х гадоў праводзілася даследаванне яго шкоднасці і этыялогіі. Распаўсюджанасць гэтага захворвання звязана з увядзеннем сартоў з нізкім утрыманнем алкалоідаў^[2]. Вірус, які выклікае гэта захворванне, таксама заражае іншыя бабовыя і не толькі^[3].

У Гродзенскай і Брэсцкай абласцях Беларусі вузкалістасць — самае шкаданоснае для жоўтага лубіну захворванне.

Сімптомы

Характэрным сімптомам гэтага захворвання з’яўляецца звужэнне і карабленне лісця лубіну і светла-зялёная мазаіка, акрамя таго, заражаныя кветкі дробныя, лягчэйшыя за здаровыя і ўсталёўваюцца пад вострым вуглом да восі суквецця^[2]^[3]^[4]. Моцна заражаныя расліны адстаюць у росце, дэфармуюцца, доўга застаюцца зялёнымі і не спеюць. На хворых раслінах утвараюцца шматлікія бакавыя парасткі, рэдукаванае звужанае лісце з цёмна-зялёнымі плямамі, няроўнымі краямі і невялікімі ўздуццямі^[1]. Кветкавая завязь амаль цалкам асыпаецца або дае 1-2 недаразвітыя струкі^[1].

Развіццё хваробы

Крыніцай першаснай інфекцыі з’яўляюцца, напрыклад, гладыёлусы: як іх насенне, так і іншыя заражаныя ўстойлівыя расліны. На працягу вегетацыйнага перыяду вірус BYMV перадаецца насякомымі такіх відаў, як Myzodes persicae, Aphis craceivora, Acyrthosiphon pisum. Сонечнае надвор’е ў першай палове лета спрыяе развіццю хваробы ^[3].

Шкоднасць

Ранняе заражэнне раслін лубіну выклікае каля 90 % (да 95 %^[1]) страт ураджайнасці насення, пры заражэнні ў фазе бутанізацыі — 56 %^[1], а пазнейшае — 30-40 % ^[2]^[4]. Нарыхтоўка затрымліваецца на заражаных плантацыях, атрыманае насенне можа утрымліваць вірус (прыблізна 5-30 %) і яго нельга выкарыстоўваць для сяўбы . Узнікненне хваробы перад цвіценнем часта памяншае ўраджайнасць насення, але павялічвае яго памер. Пры заражэнні да цвіцення альбо пасля яго, насенне становяцца больш дробнымі .

Меры аховы

Абарона лубіну ад вірусу жоўтай мазаікі фасолі складаецца ў раннім пасеве здаровага насення і прасторавай ізаляцыі ад шматгадовых бабовых раслін, знішчэнне пустазелля — рэзерватараў віруса і яго пераносчыкаў, хімічная апрацоўка раслін (пры масавым размнажэнні тлей на лубіне)^[1]^[2]^[4].

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е Вірусныя хваробы раслін // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.. — С. 461
↑ ^а ^б ^в ^г Choroby roślin w uprawach rolniczych. Selim Kryczyński (red.). Wydawnictwo SGGW, 2010, s. 104, 105. ISBN 978-83-7583-248-8.
↑ ^а ^б ^в Zbigniew Borecki: Nauka o chorobach roślin. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1987, s. 140. ISBN 83-09-00983-6.
↑ ^а ^б ^в Zofia Fiedorow, Zbigniew Weber: Choroby Roślin Uprawnych. Medix Plus, 1996, s. 120, 121. ISBN 83-905672-4-5.