Вікторыя Іллінічна Багінская

Вікторыя Іллінічна Багінская
Вікторыя Іллінічна Багінская
Род дзейнасці	журналістка, фалькларыстка, перакладчыца, настаўніца
Дата нараджэння	30 чэрвеня 1926
Месца нараджэння	Краснадар, Kuban Okrug[d], Паўночна-Каўказскі край, РСФСР, СССР;
Дата смерці	7 студзеня 2012 (85 гадоў)
Месца смерці	Краснадар, муніцыпальнае ўтварэнне горад Краснадар[d], Краснадарскі край, Расія;
Грамадзянства	СССР; Расія;
Месца працы	Uchitelskaya Gazeta[d]; Q4415702?; Дружба народов[d]; Soviet woman[d]; Наука и жизнь[d]; Праўда; Гудок[d];

Вікто́рыя Іллі́нічна Багі́нская (30 чэрвеня 1926, Краснадар) — савецкая і расійская пісьменніца, педагог, збіральнік песень і фальклору крымчакоў, адна з апошніх носьбітаў жывой крымчакскай мовы.

Біяграфія

Нарадзілася ў сям'і крымчакоў Іллі Якаўлевіча і Веры Пятроўны Гурджы, якія прыехалі ў Краснадар з Керчы (Крым) у галодны 1921 год.

У 1974 годзе запрошаная супрацоўнічаць у "Настаўніцкую газету" як пераможца (1-я прэмія) Усесаюзнага літаратурнага конкурсу нарысаў "Настаўнік нашых дзён", прысвечанага 50-годдзю "Настаўніцкай газеты". Артыкулы В. Багінскай аб нестандартных уроках, прыёмах і метадах выхавання, нарысы, навелы і г.д. друкуюцца ў "Настаўніцкай газеце" па сённяшні дзень.

Надрукавана больш 250 артыкулаў ва Усесаюзнай і краявой перыёдыцы: у часопісах "Літаратура ў школе", "Урокі літаратуры", "Сям'я і школа", "Сяброўства народаў", "Савецкая жанчына" (пазней «Мір жанчыны»), «Прырода і чалавек», «Навука і жыццё» і шматлікіх іншых; у цэнтральных газетах: "Настаўніцкая газета", "Праўда", "Гудок" і іншых выданнях. Вікторыя Багінская — лаўрэат пяці літаратурных конкурсаў на лепшы нарыс: Міжнародных (дзве першых і адна трэцяя прэміі), Усесаюзных (першая і трэцяя прэміі).

Грамадская дзейнасць

Усе сем чалавек сям'і Гурджы, якая жыла ўдалечыні ад Крыму, хаты гутарылі па-крымчакску, ведалі крымчакскія песні, захоўвалі крымчакскія прыказкі і прымаўкі, прыпавесці, падданні, не забывалі звычаі і традыцыі.

На пачатку 1960-х гадоў Багінская адправіла ў Дзяржаўны музей этнаграфіі СССР 12 песень, перакладзеных ёю на рускую мову. Музей прыняў яе ў сябры рады садзейнічання музею.

У 1983 годзе ў газеце «Праўда» выйшаў артыкул В. Багінскай «Прыпадаю да крыніцы», дзе яна ўпершыню распавяла аб сваім народзе і аб неабходнасці захаваць народную творчасць крымчакоў.

Багінская сабрала 100 песень, 230 прыказак, прыпавесцяў, казкі і прымаўкі, пераклала ўсё на рускую мову, але выдаць не атрымоўвалася некалькі дзясяткаў гадоў. У 2003 годзе Багінскай з дапамогай мужа і сыноў атрымалася выдаць за свой кошт 100 асобнікаў зборніка «Народных песень і прыказак крымчакоў». Зборнік раздарылі аматарам фальклору. Кніга занесеная ў каталог Бібліятэкі Кангрэса ЗША.

Багінская пераклала падборкі вершаў Пушкіна і Лермантава на крымчакскую мову.

Творчасць

Вікторыя Багінская піша мініяцюрныя копіі карцін І.К. Айвазоўскага, ілюструе творы пісьменнікаў-фантастаў (А.Н. Талсты, "Аэліта"; А.Р. Бяляеў, "Чалавек-амфібія" і інш.). У літаратурным жанры спецыялізуецца на навукова-фантастычнай паэзіі і навелах ("Кантакт", "Покліч" і г.д.).

Вершы

Мой зялёны карабель, «Настаўніцкая газета»
Першая падборка вершаў B. Багинской з прадмовай І. Варавы «Доброго пути» Архівавана 3 чэрвеня 2016., «Савецкая Кубань», 23 студзеня 1965 u/

Пераклады

Народныя песні і прыказкі крымчакоў, Краснадар, 2003 (Библиотека Конгресса США)
Сувязь часоў (аб А. Пушкіне, яго праўнуку і перакладах вершаў паэта на крымчакский мова), «Навука і жыццё», 2005, № 6