Гаварушка

Гаварушка
Гаварушка духмяная
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Грыбы Падцарства:  Вышэйшыя грыбы Аддзел:  Базідыяльныя грыбы Пададдзел:  Agaricomycotina Клас:  Агарыкаміцэты Падклас:  Agaricomycetidae Парадак:  Агарыкальныя Сямейства:  Радоўкавыя Род:  Гаварушка
Міжнародная навуковая назва
Clitocybe (Fr.) Staude, 1857
Выявы на Вікісховішчы NCBI   50966 EOL   16677 MB   17328

Гавару́шка, Лейкавіца^[1] (Clitocybe) — род шапкавых базідыяльных грыбоў сямейства Радоўкавыя (Tricholomataceae).

Пладовыя целы розных памераў. Шапка да 22 см у дыяметры, ад плоска-пукатай да глыбока-лейкападобнай, часта моцна уціснутая пасярэдзіне, з хвалістым або падагнутым уніз краем, сухая, белая або белаватая з шараватым, бураватым, жаўтаватым і іншым адценнем. Мякаць шчыльная, пераважна белая. Пласцінкі тонкія, зыходзячыя ці прырослыя да ножкі. Ножка цыліндрычная, валакністая, мясістая, храсткаватая, суцэльная, белаватая або аднаго колеру з шапкай.

Налічваецца каля 250 відаў. Пашыраны амаль па ўсім зямным шары. На тэрыторыі Беларусі трапляюцца 44 віды, найбольш вядомыя гаварушкі белаватая (Clitocybe candicans), булаваногая (Clitocybe clavipes), буравата-жаўтаватая (Clitocybe gilva), воскападобная, духмяная (Clitocybe fragrans), лейкавая (Clitocybe gibba), лісталюбная (Clitocybe phyllophila), пабеленая (Clitocybe dealbata), падагнутая (Clitocybe geptropa), шэрая (Clitocybe nebularis), хваёвая (Clitocybe pithyophyla).

Сапратрофы. Растуць часта групамі ў лясах, на пашы, лугах, некаторыя віды ўтвараюць ведзьміны кругі. Пладовыя целы з’яўляюцца ў ліпені — кастрычніку.

Усе віды маюць характэрны пах і смак. Ёсць ядомыя і ядавітыя (маюць мускарын, адрозніваюцца белым колерам шапак, пласцінак і ножак). Некаторыя віды лекавыя (утрымліваюць антыбіётыкі).

• Clitocybe candicans (Pers.) P.Kumm., 1871 — Гаварушка белаватая
• Clitocybe gibba (Pers.) P.Kumm., 1871 — Гаварушка лейкавая
• Clitocybe ditopa (Fr.) Gillet, 1874 — Гаварушка падагнутая
• Clitocybe phyllophila (Pers.) P.Kumm., 1871 — Гаварушка лісталюбная
• Clitocybe clavipes — Гаварушка булаваногая

• Гапіенка В. Гаварушка // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4).
• Природа Белоруссии: Популярная энциклопедия / Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — 2-е изд. — Мн.: БелСЭ, 1989. — С. 278. — 599 с. — 40 000 экз. — ISBN 5-85700-001-7. (руск.)
• Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз. — С. 530.