Капуста агародная

	Капуста агародная
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Расліны
Аддзел:	Кветкавыя
Клас:	Двухдольныя
Парадак:	Капустакветныя
Сямейства:	Капуставыя
Род:	Капуста
Від:	Капуста агародная
Міжнародная навуковая назва
	Brassica oleracea L., 1753
ITIS	23062
NCBI	3712
EOL	583899
GRIN	t:7668
IPNI	279435-1
TPL	kew-2682457

Капуста агародная^[1], таксама Капуста звычайная (Brássica olerácea) — двухгадовая расліна, сельскагаспадарчая культура; від роду Капуста (Brassica).

Народныя назвы

Капуста, качанне, качаны^[1]^[2]^[3]^[4].

Распаўсюджанне

Дзікарослы сваяк капусты агароднай да гэтага часу не ўсталяваны. А. Дэкандоль лічыў, што ён расце па берагах паўднёвай Англіі і Ірландыі, паўночна-заходняй Францыі, на Гельгаландзе, у Даніі і на паўночных берагах Міжземнага мора каля Ніцы, Генуі і Лука.

Грузінскі вучоны Г. Джапарыдзэ лічыць, што радзімай капусты з’яўляецца не ўзбярэжжа Міжземнага мора, а Калхидская нізіна Грузіі, бо менавіта ў гэтых месцах сустракаецца рэдкая разнастайнасць падобных з капустай раслін, якія называюцца «кежэра».

Асаблівасці біялогіі

У першы год капуста фарміруе качан (вілок). На наступны год гіганцкая пупышка на пакарочаным сцябле — храпцы — кранаецца ў рост. Сцябло моцна выцягваецца, і развіваецца суквецце з вялікай колькасцю кветак.

Класіфікацыя

У пачатку XXI стагоддзя прыняты падзел віду Капуста агародная на наступныя разнавіднасці, кожная з якіх заключае мноства сартоў:

Brassica oleracea var. oleracea L. — Качанная капуста; сюды адносяць бела- і чырвонакачанныя сарты.
Brassica oleracea var. botrytis L. — Квяцістая капуста, а таксама Раманеска
Brassica oleracea var. costata DC. — Партугальская капуста
Brassica oleracea var. gemmifera DC. — Брусельская капуста
Brassica oleracea var. gongylodes L. — Кальрабі^[5]
Brassica oleracea var. italica Plenck — Брокалі
Brassica oleracea var. sabellica L. — Кале, ці Грунколь
Brassica oleracea convar. capitata var. sabauda L. — Савойская капуста

Хімічны склад

Вугляводы, мінеральныя солі (сера, кальцый, калій, фосфар), клятчатка, тлушчы, лактоза, ліпаза, пратэаза і іншыя энзімы, фітанцыды, вітамін А, вітамін В1, вітамін С, вітамін P, вітамін К, вітамін В6, проціязвенны вітамін U і іншыя вітаміны.

Агратэхніка

Усходы капусты гінуць ад марозу ў перыяд да ўтварэння качана; гэты перыяд працягваецца 100—160 дзён. Таму насенне капусты высяваюць у парніках, вырошчваюць расаду. Затым расаду пікіруюць і высаджваюць у грунт. Качанная капуста патрабавальная да мінеральнага харчавання і вільгаці.

У беларускай кухні

Капуста або капуснік, або капусняк — традыцыйная страва. Вараць з дробна пакрышанай капусты, дадаюць бульбу, прыправы, часта кладуць сушаныя грыбы. Гатуюць з мясам або запраўляюць здорам ці заскварваюць; часта перад ядою прыпраўляюць смятанай. Даўней, асабліва на Палессі, у капусту дадавалі муку (рабілі закалоту), каб менш спажываць хлеба.

Таксама вядома квашаная капуста.

Зноскі

↑ ^а ^б Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 8. — 160 с. — 2 350 экз.
↑ З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.
↑ Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
↑ Добровольский В. Н. Смоленский областной словарь. Смоленск, 1914
↑ Синская, Е. Н. Род 649. Капуста — Brassica // Флора СССР / Ботан. ин-т АН СССР; Гл. ред. акад. В. Л. Комаров; Ред. VIII тома Н. А. Буш. — М.—Л.: Изд-во АН СССР, 1939. — Т. VIII. — С. 459—466.