Мезонная хімія

Мезо́нная хі́мія — раздзел хіміі, які вывучае атамныя сістэмы, дзе ядро атама заменена іншай дадатнай часціцай (напрыклад, μ⁺-мюонам, пазітронам) або электрон заменены іншай адмоўнай часціцай (напрыклад, μ⁻-мюонам, π⁻- ці K⁻-мезонам).

Узнікла ў 1960-я гады ў сувязі з даследаваннямі хімічных рэакцый, якія адбываюцца пры ўзаемадзеянні мюонаў з рэчывам.

З дапамогай мезоннай хіміі атрымліваюць даныя аб размеркаванні электроннай шчыльнасці, крышталічнай і магнітнай структуры рэчыва, механізме і скорасці хімічных рэакцый.

Напрамкі даследаванняў

Асноўныя кірункі даследаванняў у мезоннай хіміі: π⁻- і μ⁻-мезонная хімія, вывучэнне паводзін μ⁺-мюона ў рэчыве і рэакцый мюонія.

π⁻-мезонная хімія

У π⁻-мезоннай хіміі асноўнай з’яўляецца рэакцыя перазарадкі π⁻-мезона на пратонах

\pi ^{-}+p\to n+\pi ^{0},

імавернасць якой залежыць ад зараду ядра атама, з якім злучаны вадарод, тыпу сувязі паміж атамамі вадароду і інш., што дае магчымасць адрозніць хімічна звязаны вадарод ад свабоднага вадароду.

μ⁻-мезонная хімія

У аснове μ⁻-мезоннай хіміі ляжыць вымярэнне энергій і інтэнсіўнасцей асобных ліній у рэнтгенаўскіх спектрах мезаатамаў. Асаблівасці рэнтгенаўскага выпрамянення μ⁻-атамаў дазваляюць вызначыць элементны састаў узору, а таксама від хімічнага злучэння гэтых элементаў, μ⁻-мюон і мюоній па сутнасці з’яўляюцца мечанымі атамамі, за рухам якіх можна сачыць ад моманту нараджэння да моманту распаду. Напрыклад, лакальныя магнітныя палі ў крышталях узаемадзейнічаюць са спінам мюона і змяняюць карціну яго прэцэсіі, што дазваляе вывучаць характарыстыкі ўнутраных магнітных палёў. На аснове вывучэння рэакцый мюонія робяць высновы аб рэакцыях атамарнага вадароду.

Літаратура

Мезонная хімія // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. С. 259.
Кириллов-Угрюмов В. Г., Никитин Ю. П., Сергеев Ф. М. Атомы и мезоны. М., 1980.
Евсеев В. С., Мамедов Т. Н., Роганов В. С. Отрицательные мюоны в веществе. М., 1985.