Першая Чаншайская аперацыя

Першая Чаншайская аперацыя
Месцазнаходжанне	Чанша
Дата	1939
Дата пачатку	17 верасня 1939
Дата заканчэння	6 кастрычніка 1939
Удзельнік	Нацыянальна-рэвалюцыйная армія, Imperial Japanese Army[d], Chen Cheng[d], Yasuji Okamura[d], Xue Yue[d], Guan Linzheng[d], Yang Sen[d] і Shizuichi Tanaka[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Першая Чаншайская аперацыя (кіт. трад. 第一次长沙战役) — наступальная аперацыя японскіх войскаў  (руск.) (бел. падчас Япона-кітайскай вайны (1937—1945), якая праводзілася 15 — 29 верасня 1939 года і мела на мэце захопу горада Чанша. Мэта аперацыі дасягнута не была.

План аперацыі прадугледжваў нанясенне ўдару па горадзе Чанша з трох кірункаў — з боку Наньчана, Хунань і азёры Дунтынху. Галоўны ўдар планавалася нанесці сіламі чатырох дывізій на Чанша. Дапаможныя — з поўначы ўздоўж чыгункі Ухань-Гуанчжоу  (руск.) (бел. і сіламі двух пяхотных дывізій з раёна Наньчана ў заходнім кірунку. На ўсходнім узбярэжжы возера Дунтынху павінен быў высадзіцца дэсант пры падтрымцы караблёў флатыліі. У задачу авіяцыі ў перыяд падрыхтоўкі аперацыі ўваходзіла нанясенне удараў па тылах і шляхах падыходу кітайскіх войскаў, а падчас наступу — падтрымка дзеянняў сухапутных сіл. Захоплены раён Чанша павінен быў стаць плацдармам для наступных дзеянняў японскіх войскаў у паўднёвым і паўднёва-заходнім напрамках^[1].

Да аперацыі прыцягваліся сілы 11-й арміі ў складзе шасці дывізій, усяго каля 150 тысяч чалавек. Групоўка японскіх войскаў была ўзмоцнена трыма палкамі артылерыі, двума танкавымі і двума хімічнымі батальёнамі, сапёрным і чыгуначным палкамі. Аперацыю падтрымлівалі флатылія баявых караблёў, а таксама каля 200 баявых самалётаў^[2].

Кітайскае камандаванне, размяшчаючы звесткамі аб падрыхтоўцы праціўнікам наступу на Чанша, перакінула ў гэты раён дадаткова чатыры пяхотныя дывізіі і, акрамя таго, сюды ж падцягвала з рэзерву яшчэ пяць-шэсць дывізій. Агульная колькасць кітайскіх войскаў у гэтым раёне была даведзена да 150 (па некаторых дадзеных да 400) тысяч чалавек. Аднак кітайскія войскі не мелі на гэтым участку фронту танкаў і авіяцыі^[2].

Чаншайская аперацыя пачалася 15 верасня 1939 года наступленнем шасці японскіх пяхотных дывізій, узмоцненых цяжкай артылерыяй, ва ўзаемадзеянні з авіяцыяй і флатыліяй баявых караблёў. Першапачаткова кітайскія войскі аказвалі слабы супраціў, хутка адыходзячы з адной мяжы на другую^[2].

Кітайскі генеральны штаб і камандуючы Паўднёва-Заходнім фронтам мелі намер пакінуць Чанша без бою. 19 — 20 верасня гэтае пытанне абмяркоўвалася на спецыяльным пасяджэнні ваеннага кіраўніцтва, дзе савецкаму ваеннаму саветніку ўдалося пераканаць кітайскае камандаванне ў неабходнасці і рэальнай магчымасці ўтрымання Чанша, а таксама арганізацыі контрнаступлення^[2].

Перавага ў сілах, і асабліва ў баявой тэхніцы, забяспечыла японцам першапачатковы поспех. Іх злучэнні сталі хутка прасоўвацца ў паўднёвым кірунку ўздоўж чыгункі Ухань — Гуанчжоу. Але з раніцы 26 верасня з-за зацятага супраціву кітайскіх войскаў тэмпы наступу рэзка знізіліся. Прасоўванне японскіх войскаў запавольвалася і тым, што дарогі на поўнач ад Чанша былі загадзя разбураныя і сталі непраходнымі для японскай артылерыі і танкаў^[2].

27-29 верасня наступ японскіх войскаў, якія падышлі да Чанша на адлегласць 25 км, быў прыпынены^[2].

30 верасня рушыў услед контрудар кітайскіх войскаў. Пад іх націскам у пачатку кастрычніка японцы пачалі бязладны адыход у паўночным кірунку. Да 6 кастрычніка кітайскія войскі цалкам аднавілі становішча, якое існавала да наступу на Чанша^[2].

Такім чынам, Чаншайская аперацыя скончылася для японцаў буйным паражэннем. Яна паказала, што японскае камандаванне пралічылася ў ацэнцы баяздольнасці кітайскіх войскаў і не ўлічыла асаблівасцяў тэатра ваенных дзеянняў^[2].

Чанша стаў першым буйным горадам, які выстаяў перад ударамі японскай арміі. Кіраўнік абароны горада генерал Сюэ Юэ  (руск.) (бел., выпускнік акадэміі Вампу, удастоіўся высокага гонару за сваю перамогу пад Чанша. Абарона горада дазволіла прадухіліць аб’яднанне японскіх сіл на поўдні Кітая. Гэта была першая буйная бітва япона-кітайскай вайны, якая стала часткай Другой сусветнай вайны.

• История Второй Мировой войны 1939—1945. В 12 т. Т. 3. Начало войны. Подготовка агрессии против СССР. М.: Воениздат, 1974.
• Б. Сапожников. Японо-китайская война и колониальная политика Японии в Китае (1937—1941). М, 1970.
• 第一次长沙会战地图路线分析 Карта сражения