Пінскі Лешчанскі манастыр

Славутасць
Пінскі Лешчанскі манастыр
Лешчанскі манастыр. Малюнак Н. Орды
52°07′13″ пн. ш. 26°07′30″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Горад	Пінск
Канфесія	Праваслаўе
Епархія	Турава-Пінская епархія
Тып будынка	праваслаўны манастыр
Дата заснавання	1263
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Пі́нскі Ле́шчанскі манасты́р Нараджэння Багародзіцы ― праваслаўны манастыр XIII стагоддзя, адзін з найбольш старажытных у Беларусі. Не захаваўся.

Першыя звесткі пра манастыр адносяцца да 1263 года^[1]. Знаходзіўся ў прадмесці Пінска Лешчы. У XIV—XV ст. быў цэнтрам праваслаўнай Турава-Пінскай епархіі, тут вяліся хронікі, перапісваліся славянскія пераклады візантыйскіх літаратурных твораў. У Турава-Пінскай епархіі к 1420 году налічвалася 49 манастыроў^[1].

Некалі існавала паданне, што манастыр заснаваны кіеўскім князем Уладзімірам Манамахам. З часу заснавання ён стаў цэнтрам заходняга праваслаўя. Да XVII стагоддзя мітрапаліты заходнерускай царквы называлі сябе ў дадатак да тытулаў Мітрапаліта Кіеўскага, Галіцкага і ўсяе Русі ― Лешчанскімі, і толькі пазней Кіева-Пячэрскімі^[2].

Першая царква манастыра была асвечана ў імя Нараджэння Найсвяцейшай Багародзіцы. Яна згадваецца пад 1263 годам, калі сын князя Міндоўга манах Раман (Войшалк) пасля забойства Транятай Міндоўга, бег сюды з Лаўрышаўскага манастыра^[1][3]. У XVI стагоддзі манастыр разбурылі татары.

Архімандрытамі Лешчанскага манастыра былі Іосіф Нелюбовіч-Тукальскі, Елісей Плецянецкі.

У 1596, 1605—1623, 1638 гг. манастыр належаў уніятам. У 1639 годзе стараннямі Нелюбовіча-Тукальскага ён вернуты праваслаўным як пажыццёвае валоданне архімандрыта Нікіфара Лазоўскага^[4].

Кароль Уладзіслаў IV падпарадкаваў манастыр кіеўскаму мітрапаліту Сільвестру Косаву, аднак у 1668 годзе манастыр зноў перайшоў да базылян і заставаўся ў іх да 1838 года^[5].

У 1778 годзе ў царкве манастыра быў усталяваны арган, першы ў беларускіх уніяцкіх цэрквах.

У XIX стагоддзі манастыр знаходзіўся ў адміністрацыйным падначаленні ў Жыровіцкага «правінцыяла», як і іншыя 20 уніяцкіх манастыроў. Пасля скасавання кляштара ў 1840 годзе, Успенская царква стала парафіяльнай^[6][7].

У 1997 годзе месца, дзе знаходзіўся манастыр, пазначылі памятным знакам. Цяпер тут гарадскі парк.

Паводле інвентароў 1588 і 1595 комплекс манастыра быў драўляным, абгароджан плотам з калоў. На дзядзінцы, куды вяла шмат’ярусная званіца з дарожнай брамы, знаходзіліся грыдніца са святліцай, трохкамерная хата, гумно, стайня, лазня, дзве царквы: пяцівярховая з вертыкальна пастаўленых брусаў ― Успенская, і «цёплая» з трапезнай ― св. Духа.

У 1740 годзе пабудавана новая барочная драўляная Успенская царква, базіліка, трохнефнае збудаванне з ярусным верхам над цэнтральнай часткай і двума вежамі на фасадзе. Яна на малюнку Напалеона Орды. Згарэла ў 1905 годзе^[8].

• Пінскі Лешчанскі манастыр // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 12. — С. 371—372. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12).
• Пінскі Лешчанскі манастыр // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 436. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
• РГИА, Ф. 824, воп. 2, адз. хр. 207. 1834 Інвентар Ляшчынскага манастыра
• Кулагін А. М. Каталіцкія храмы на Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. М. Кулагін; маст. І. І. Бокі. — 2-е выд. — Мн.: БелЭн, 2001.— 216 с.: іл. ISBN 985-11-0199-0.
• Мосейчук В. История Пинского Свято-Успенского Лещинского монастыря. ― Сергиев Посад, 2002

• Леща(недаступная спасылка)
• Вечерний Брест: Бульдозером в культурный слой(недаступная спасылка)
• Обретение утраченного(недаступная спасылка)