Рэкта (прыток Сянны)

Рэкта
Рэкта
Характарыстыка
Даўжыня	10 км
Басейн	28 км²
Вадацёк
Выток
• Каардынаты	53°29′04,80″ пн. ш. 31°27′31″ у. д.HGЯO
Вусце	рака Сянна
• Месцазнаходжанне	на ўсход ад вёскі Пільня
• Вышыня	каля 141 м
• Каардынаты	53°27′27,70″ пн. ш. 31°21′36,50″ у. д.HGЯO
Ухіл ракі	3,2 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма	Дняпро
Краіна	Беларусь;
Рэгіён	Магілёўская вобласць
Раён	Чэрыкаўскі раён
	;
	; выток вусце
	— выток, — вусце

Рэ́кта — рака ў Чэрыкаўскім раёне Магілёўскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Сянна (басейн Дняпра).

Назва

Назва Рэкта балцкага паходжання. Належыць да шэрагу такіх гідронімаў на Верхнім Падняпроўі, як Рэхта, Рыхта, Рышты, Рэста, Рыста.

Усе гэтыя формы ўзыходзяць да балцкага абазначэння арэха: літ. riešutas, лат. rieksts, пруск. reisis. Далей да літоўскага rišti, прускага *ristun "звязваць" (арэхі растуць "звязкамі", гронкамі)^[2]^[3].

Блізкім чынам матываваныя і вядомыя на Верхнім Падняпроўі, Падзесенні, Верхнім Павоччы, Верхнім Паволжы рачныя назвы з коранем Kek- (Чачора, Чэчэна, Чэчэта, Чэчэль), разам з іх літоўскімі аналагамі Kek-upys, Keklys^[4]^[5]. Гэтыя назвы звязваюць з літоўскім kekė «гронка (арэхаў, ягадаў, кветак)», kekulas «камяк», прускім kekars «гарох» (у гарохавым струку шмат гарошынак).

Ва ўсіх гэтых выпадках рачныя назвы матываваныя семантыкай ушчыльнення ў выніку сціснутасці. У балцкай гідраніміі нярэдка ёсць, калі водныя назвы нясуць значэнне "сціскання" (Жлобін, Горадзен і інш.). Мяркуецца, што назвы з семантыкай "сціскання" адлюстроўваюць канфігурацыйныя асаблівасці адпаведнай ракі ці возера^[6].

Водаапісанне

Даўжыня ракі 10 км. Сярэдні нахіл воднай паверхні 3,2 м/км. Плошча вадазбору 28 км². Вадазбор у межах Аршанска-Магілёўскай раўніны. Рака пачынаецца прыкладна за 2,8 км у напрамку на поўнач ад вёскі Галоўчыцы, упадае ў Сянну на ўсход ад вёскі Пільня.

Зноскі

↑ Ліст карты N-36-87. Выданне 1982 г. Архівавана 2 мая 2013.
↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 204-205.
↑ О. Н. Трубачев. Заметки по этимологии и сравнительной грамматике // Этимология. 1968. Москва, 1971. С. 65.
↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 151.
↑ В. Н. Топоров. «Baltica» Подмосковья // Балто-славянский сборник. Москва, 1972. С. 268.
↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 118.

Літаратура

Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1985. — Т. 4. — С. 411. — 599 с. — 10 000 экз.