Саборныя лісты

Саборныя лісты або Лісты апосталаў - сем кніг Новага Запавету, якія, у адрозненні ад лістоў апостала Паўла, звернуты не да канкрэтных адрасатаў, а да ўсіх хрысціян. Звычайна паводле візантыйскай традыцыі змяшчаюцца пасля кнігі Дзеянняў апосталаў, аднак паводле заходняй традыцыі могуць размяшчацца пасля Ліста да Яўрэяў.

У гістарычным кантэксце слова «саборны», верагодна, азначала, што лісты былі адрасаваныя агульнай царкве, а не асобным асобным кангрэгацыям або асобам, як у Лістах апостала Паўла. Аднак Другі ліст Яна і Трэці ліст Яна, здаецца, супярэчаць гэтаму пункту гледжання,^[2] таму што іх адрасы адпаведна да "абранай пані", аб якой многія мяркуюць, што гэта сама царква, і "Гая", пра якога было шмат спекуляцый, але мала пераканаўчых доказаў ягонай асобы. Таму некаторыя гісторыкі лічаць, што пазначэнне "саборны" быў першапачаткова прыменены толькі да Першага ліст Яна, а пазней пашырыўся на ўсе іншыя пасланні, напісаныя не Паўлам.^[2]

Тры з сямі лістоў ананімныя і традыцыйна прыпісваюцца Іаану, сыну Зевядзея і аднаму з дванаццаці апосталаў Ісуса.

Два з лістоў сцвярджаюць, што іх напісаў Сымон Пётр, адзін з дванаццаці апосталаў Ісуса. Таму іх традыцыйна называлі Пятроўскімі лістамі. Аднак большасць сучасных навукоўцаў пагаджаюцца, што Другі ліст Пятра, верагодна, не быў напісаны Пятром, а быў напісана ў пачатку 2 стагоддзя, праз доўгі час пасля смерці Пятра.^[3]

У адным пасланні аўтар называе сябе Якавам (Ἰάκωβος Iákobos). Невядома, які гэта Якаў. Ёсць некалькі розных традыцыйных хрысціянскіх інтэрпрэтацый іншых тэкстаў Новага Запавету, у якіх згадваецца Якаў, брат Ісуса. Аднак большасць сучасных навукоўцаў схільныя адмаўляцца ад гэтага меркавання, бо сам аўтар не паказвае ніякіх сямейных адносін з Ісусам. Падобная праблема ўзнікае і ў Лісце Іуды (Ἰούδας Ioudas): пісьменнік называе сябе братам Якава (ἀδελφὸς δὲ Ἰακώβου adelphos de Iakóbou), але незразумела, які гэта менавіта Якаў.^[3]