Склератыніёзы

Склератыніёз^[1][2] (часта званы белая гніль") — захворванне раслін, выкліканая пашкоджваннем паразітычных грыбоў роду склератынія (Sclerotinia) (Sclerotinia minor, Sclerotium cepivorum і склератынія склерацыйная (Sclerotinia sclerotiorum)), у цыкле развіцця якіх маюцца склероцыі^[1].

Склератыніёз — адно з самых разбуральных захворванняў раслін ва ўсім свеце. Ураджайнасць і якасць больш чым 29 эканамічна важных культур, у тым ліку сланечніка, морквы, артышока і цыбулі, могуць быць зніжаны гэтай хваробай.

У групе склератыніёзаў адрозніваюць розныя хваробы ў залежнасці ад віду грыба-ўзбуджальніка і расліны, якая з’яўляецца яго мэтай. Найбольш шкоднымі з’яўляюцца белыя гнілі агуркоў, морквы, пятрушкі, сельдэрэю, лубіну, фасолі, гароху і іншых культур і рак канюшыны  (польск.) (бел., што выклікаецца склератыніяй канюшынавай (Sclerotinia trifoliorum)^[2].

Таксама пашыраны (у тым ліку на тэрыторыі Беларусі) склератыніёзы азімых збожжавых культур, якія выклікае Склератынія злакавая (Sclerotinia graminearum)^[2]. Апошняя пашкоджвае жыта, пшаніцу, цімафееўку, лісахвост, аўсяніцу, метлюжок, купкоўку зборную, каласнец безасцюковы, райграс высокі і некаторыя віды пустазелля з сямейства метлюжковых. На некаторых дэкаратыўных раслінах (цюльпанах, касачах, гіяцынтах, нарцысах, крокусах і іншых адзначаюцца склерацыяльныя гнілі, якія выклікаюцца склератыніяй цюльпанавай (Sclerotinia tuliparum), на агароднінных (цыбулі, часнаку) — белыя гнілі, якія выклікаюцца склератыніяй цыбульнай (Sclerotinia cepivorum) і склератыніяй Фукеля (Sclerotinia fuckeliana)^[2].

Вытворцам цяжка справіцца з гэтай хваробай, бо не існуе эфектыўных сродкаў для працяглай барацьбы.

Прымяняюцца ранняе глыбокае зяблевае ворыва и лушчэнне ржышча, вапнаванне кіслых глеб, захаванне севазваротаў, аптымальныя тэрміны і нормы сяўбы азімых або пасадкі іншых сельскагаспадарчых культур, адвод з палёў расталых водаў, падтрыманне аптымальнай вільготнасці і тэмпературы ў сховішчах і закрытым грунце^[2].

У Злучаных Штатах, улічваючы важнасць эканамічных праблем, якія закранаюць пасевы, пашкоджаныя склератыніяй (у прыватнасці такія, як рапс, соя, сланечнік, розныя бабовыя, у тым ліку гарох, сачавіца і нут), даследчая праграма, прысвечаная гэтай хваробе, пад назвай «Нацыянальная ініцыятыва Sclerotinia», была заснавана ў 2002 годзе па ініцыятыве зацікаўленых прафесійных арганізацый. Гэтая праграма фінансуецца Службай сельскагаспадарчых даследаванняў Міністэрства сельскай гаспадаркі ЗША^[3].

• Склератыніёзы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 462—463. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
• Дорожкин Н. А., Кустова А. И. Опыты и наблюдения над склеротинией в БССР. — У кн. Учёные записки БГУ. Серия биологии. Мн., 1956
• G. S. Saharan et Naresh Mehta, Sclerotinia Diseases of Crop Plants: Biology, Ecology and Disease Management, Springer, 2008, 485 p. ISBN 9781402084072.
• Склератыніёзы // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1985. — 599 с., іл. — 10 000 экз.. — С. 522

• Склеротиниоз. Как он появляется и как с ним бороться // Агровестник (руск.)