Сорак дзяўчат

Сорак дзяўчат — каракалпацкі народны гераічны эпас. Помнік культуры каракалпацкага народа.

Гісторыя

Тэкст паэмы быў запісаны ў 1939—1940 гадах са словаў вядомага народнага казачніка Курбанбая Жырава (узб.) (бел..

Сюжэт

У творы апісваецца, як Гулаім, адзіная дачка багатага Алаяра, разам са сваімі сарака сяброўкамі і каханым Арысланам адпраўляецца абараняць радзіму ад нападаў іранскага кіраўніка Надзір-шаха і калмыцкага хана Суртайшы. Твор прасякнуты ідэямі свабоды, патрыятызму і гуманізму. У такіх яго героях (руск.) (бел., як Гулаім, Алтынай, Атбасган, Арсылан, Сарвіноз, увасоблены ідэі мужнасці, вернасці айчыне, чалавечнасці, жорсткасці ў адносінах да ворага. Сюжэт твора нагадвае легенды пра Тамірыс і Зарыну (руск.) (бел., саканскую царыцу.

Рукапісы

Рукапісныя экзэмпляры (руск.) (бел. твора захоўваюцца ў бібліятэцы Каракалпакскага аддзялення Акадэміі навук Узбекістана (руск.) (бел..

Пераклады

«Сорак дзяўчат» выдавалася на ўзбекскай, туркменскай, казахскай, кіргізскай, літоўскай і рускай мовах^[1].

Эпас «Сорак дзяўчат» двойчы перакладаўся на рускую мову — паэтэсай Святланай Сомавай (руск.) (бел.^[2] і паэтам Арсеніем Таркоўскім^[3]. Пераклад А. Таркоўскага ўдастоены ў 1968 годзе Дзяржаўнай рэспубліканскай прэміі імя Бердаха.

Вывучэнне і ўплыў на культуру

Аб эпасе ёсць даследаванні В. М. Жырмунскага, К. Максетава (узб.) (бел., Н. Даўкараева (руск.) (бел. і інш. На аснове сюжэта твора Алімджан Халімаў (руск.) (бел. стварыў сімфанічны дастан «Сорак дзяўчат» (1940).

Крыніцы

↑ Сорок девушек (эпическая поэма)(нявызн.). www.ziyouz.uz. Праверана 1 красавіка 2025.
↑ Сорок девушек : каракалпакский эпос / записано со слов народного певца Кара-Калпакии Курбанбая Тажибаева; перевела и обработала для юношества С. Сомова; [предисловие Л. Климовича]; художник В. Алфеевский. — Ленинград ; Москва : Детгиз, 1952. — 272 с. : ил. ; 20 см. — (Школьная библиотека. Для средней школы). — 30000 экз. — (в переплете) : 5 р. 25 к. — 52-29058
↑ Сорок девушек : (Кырк кыз). Каракалпак. нар. поэма. Записана со слов сказителя Курбаная Тажибаева / В переложении А. Тарковского. [Послесл. Н. Давкараева. Илл.: В. Кайдалов]. — Москва : Гослитиздат, 1951. — 379 с.; 6 л. илл. ; 26 см. — 10000 экз. — (в пер.) : 15 р. — 51-38959

[1] Сорок девушек (эпическая поэма)(нявызн.). www.ziyouz.uz. Праверана 1 красавіка 2025.

[2] Сорок девушек : каракалпакский эпос / записано со слов народного певца Кара-Калпакии Курбанбая Тажибаева; перевела и обработала для юношества С. Сомова; [предисловие Л. Климовича]; художник В. Алфеевский. — Ленинград ; Москва : Детгиз, 1952. — 272 с. : ил. ; 20 см. — (Школьная библиотека. Для средней школы). — 30000 экз. — (в переплете) : 5 р. 25 к. — 52-29058

[3] Сорок девушек : (Кырк кыз). Каракалпак. нар. поэма. Записана со слов сказителя Курбаная Тажибаева / В переложении А. Тарковского. [Послесл. Н. Давкараева. Илл.: В. Кайдалов]. — Москва : Гослитиздат, 1951. — 379 с.; 6 л. илл. ; 26 см. — 10000 экз. — (в пер.) : 15 р. — 51-38959

[1]

[2]

[3]