Чараўнік зеленакветкавы

Чараўнік зеленакветкавы
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Аднадольныя Парадак:  Спаржакветныя Сямейства:  Архідныя Падсямейства:  Orchidoideae Трыба:  Orchideae Род:  Чараўнік Від:  Чараўнік зеленакветкавы
Міжнародная навуковая назва
Platanthera chlorantha (Cust.) Reichenb., 1828
Сінонімы
Gymnadenia chlorantha (Custer) Ambrosi Habenaria chlorantha (Custer) Bab. Habenaria montana (F.W.Schmidt) T.Durand & Schinz Orchis chlorantha Custer Orchis montana F.W.Schmidt Orchis virescens Zollik. ex Gaud.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы NCBI   59353 EOL   1134438 IPNI   651693 TPL   kew-157076

Чараўнік зеленакветкавы^[1] (Platanthera chlorantha) — від шматгадовых травяністых раслін роду Чараўнік (Platanthera) сямейства Архідныя (Orchidaceae).

Батанічная ілюстрацыя з кнігі О. В. Тамэ «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885

Шматгадовая травяністая расліна з 2 прадаўгавата-яйкападобнымі клубнямі і прамым голым сцяблом вышынёй 30—60 см^[2].

У ніжняй частцы сцябла 2 буйныя (даўжынёй 8—18 см), прадаўгавата-адваротнаяйкападобныя або эліптычныя, голыя глянцавыя лісты, звужаныя ў крылатыя чаранкі; вышэй іх — 1—3 дробныя ланцэтныя лісцікі^[2].

Кветкі зеленавата-белыя, амаль без паху, сабраны ў рыхлае, шматкветкавае, цыліндрычнае коласападобнае суквецце даўжынёй 6—25 см. Губа суцэльная, лінейная; шпорац на канцы булавападобны^[2].

Плод — сухая каробачка.

Сярэднееўрапейскі прэбарэальны рэліктавы від. Агульнае распаўсюджванне: Скандынавія і Атлантычнае ўзбярэжжа Еўропы, Цэнтральная і Усходняя Еўропа, заходняе Міжземнамор’е, Балканы і Малая Азія, Закаўказзе^[2].

У Беларусі знаходзіцца ў асобных лакалітэтах і астраўных участках росту на паўночнай і паўночна-ўсходняй мяжы арэала. Месцы росту: шыракалістыя і хвойна-шыракалістыя лясы. Расце асобнымі экземплярамі або невялікімі групамі.

У Расіі распаўсюджана ў еўрапейскай часткі Расіі (Ладажска-Ільменскі, Верхне-Волжскі, Волжска-Данскі раёны^[2]) і на Каўказе (Перадкаўказзе і Дагестан^[2]).

Расце па лісцяных і змяшаных лясах, хмызняках (у Крыме і на Каўказе асабліва часта ў букавых лясах^[2]).

Цвіце ў чэрвені-ліпені (па іншых дадзеных, у маі — чэрвені ^[2]), пладаносіць у жніўні. Размнажэнне насеннае.

Дэкаратыўная і лекавая расліна.

Клубні чараўніка зеленакветкавага, як і клубні ятрышнікаў, ужываюцца ў медыцыне пад імем «салепу»^[2].

У ГБС  (руск.) (бел. вегетуе з кастрычніка па верасень. Цвіце ў чэрвені. Не плоданасіць^[3].

Адрозненні ў форме кветак. Злева направа: чараўнік двухлісты (Platanthera bifolia), чараўнік гібрыдны, чараўнік зеленакветкавы

• Pseudanthera ×breadalbanensis McKean (Platanthera chlorantha (Custer) Rchb. × Pseudorchis albida (L.) Á.Löve & D.Löve)
• ×Rhizanthera martysiensis Balayer (Dactylorhiza fuchsii (Druce) Soó × Platanthera chlorantha (Custer) Rchb.)
• ×Orchiplatanthera andreasii Kümpel (Orchis pallens L. × Platanthera chlorantha Cust. ex Rchb.)

Від Чараўнік зеленакветкавы ўваходзіць у род Чараўнік (Platanthera) сямейства Архідных (Orchidaceae).

Гэты від занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі і ахоўваецца законам. III катэгорыя (VU)

• Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. — Мн.: БелЭн, 1993. ISBN 5-85700-095-5
• Всё о цветах лесов, полей и рек / Выпуск. ред. С. Ю. Раделов. — СПб: ООО «СЗКЭО», 2008. — С. 64. — 224 с. — ISBN 978-5-9603-0092-6.
• Невский С. А. Род 339. Любка — Platanthera // Флора СССР / Ботанич. ин-т Акад. наук СССР; Гл. ред.и ред.четвёртого тома акад. В. Л. Комаров. — Л.: Изд-во Академии наук СССР, 1935. — Т. IV. — С. 652—663.
• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 411. Platanthera chlorantha (Cust.) Reichenb. — Любка зелёноцветковая // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 521. — ISBN 8-87317-091-6.