Шаўгенаўскі раён

Шаўгенаўскі раён
Герб Сцяг[d]
Краіна	Расія
Уваходзіць у	Адыгея (1992—?) Адыгейская аўтаномная вобласць[d] (1924—1992)
Адміністрацыйны цэнтр	Хакурынахабль
Дата ўтварэння	27 ліпеня 1924
Насельніцтва	▲16 287 чал. (2024)[1]
Плошча	521,4 км²
Афіцыйны сайт (руск.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Шаўгенаўскі раён (адыг.: Шэуджэн район^[2])  — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка і муніцыпальнае ўтварэнне (муніцыпальны раён) у складзе Рэспублікі Адыгея Расійскай Федэрацыі.

Адміністрацыйны цэнтр — аул Хакурынахабль.

Шаўгенаўскі раён знаходзіцца ў паўночнай частцы Рэспублікі Адыгея. Тэрыторыю перасякае паралель 45 градусаў паўночнай шыраты. Плошча тэрыторыі раёна складае — 521,4 км².

Мяжуе на паўднёвым усходзе з Кашэхабльскім, на поўдні — з Гіягінскім, на захадзе — з Краснагвардзейскім раёнамі Адыгеі, на паўднёвым захадзе — з Беларэчанскім, на поўначы — з Усць-Лабінскім і Курганінскім раёнамі Краснадарскага края.

Тэрыторыя раёна размешчана на алювіяльна-пралювіяльнай трасе, на водападзельнай раўніне, раздзеленай рэкамі Гіяга, Улька, Гразнуха і Фарс.

Па плошчы раён пераўзыходзіць толькі Тахтамукайскі, аднак шчыльнасць насельніцтва Шаўгенаўскага раёна амаль у пяць разоў ніжэйшая пры прыкладна аднолькавай колькасці населеных пунктаў і шчыльнасці іх сеткі. Гэта звязана з тым, што ён з’яўляецца пераважна аграрным і тут адсутнічаюць гарадскія паселішчы.

Сельскагаспадарчыя землі займаюць 64,7 % плошчы тэрыторыі раёна і складаюць 12,8 % ад плошчы ўсіх зямель сельскагаспадарчага прызначэння рэспублікі.

Шаўгенаўскі раён размешчаны на нахільнай да паўночнага захаду, нізінай хвалістай Закубанскай раўніне. З поўначы тэрыторыя раёна мяжуе са спадзістай нахільнай Прыкубанскай раўнінай з адзнакамі абсалютных вышынь каля мяжы рэспублікі 10—140 м над узроўнем мора.

Большую частку Шаўгенаўскага раёна займаюць заходне-прадкаўказскія вышчалачаныя чарназёмы. Вышчалачаныя чарназёмы маюць да 6 % перагною, шчыльны склад, невялікую водапранікальнасць.

У Шаўгенаўскім раёне вядомы радовішчы высакаякасных сартоў глін і суглінкаў для вытворчасці цэглы, керамзіту і іншых керамічных вырабаў.

Клімат у раёне мяккі, вільготны, умераны. Сярэдняя працягласць сонечнага ззяння змяняецца ад 1750 да 2200 гадзін у год, пры змене вышыні сонца ад 22 апоўдні 22 снежня, да 68 апоўдні 22 чэрвеня. На тэрыторыі раёна на паверхню зямлі за год паступае 117—120 ккал/см² сумарнай радыяцыі. Вялікая колькасць сумарнай радыяцыі вызначае працяглы вегетацыйны перыяд 230—240 дзён.^[3]

Сярэднегадавая тэмпература паветра складае 9,8 °C. Самы халодны месяц: студзень. Сярэднія студзеньскія тэмпературы для Шаўгенаўскага раёна складаюць −2,0 °C. У ліпені сярэдняя месячная тэмпература складае каля +23,0 °C. Працягласць безмарознага перыяду складае 190 дзён. Сярэднегадавая тэмпература глебы складае +12 … +13 °C, у ліпені назіраюцца максімальныя тэмпературы глеб (да +30 °C), у студзені — мінімальныя (−3 … −4 °C). Сярэднія тэмпературы глебы зніжаюцца з поўначы на поўдзень і з захаду на ўсход.

У Шаўгенаўскім раёне гадавая сума ападкаў — 500—700 мм, за год тут фіксуецца 115—150 дзён з ападкамі. Максімум выпадзення ападкаў назіраецца ў маі-чэрвені, што тлумачыцца вялікай паўтаранасцю атлантычных цыклонаў. Мінімальная колькасць ападкаў прыпадае на пачатак восені. Характар выпадзення ападкаў змяняецца пасезонна: з кастрычніка па красавік пераважаюць абложныя дажджы, з мая па верасень — ліўневыя.