Юзаф Азямблоўскі

Юзаф Азямблоўскі
Юзаф Азямблоўскі
Дата нараджэння	11 мая 1805
Месца нараджэння	Мінск, Мінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	27 жніўня 1878 (73 гады)
Месца смерці	Вільня, Віленскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя;
Грамадзянства	Расійская імперыя;
Род дзейнасці	мастак
Жанр	літаграфія, графіка
Вучоба	Віленскі ўніверсітэт;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Юзаф Азямблоўскі (польск.: Józef Oziębłowski; 11 мая 1805^[2]^[3], Мінск — 27 жніўня 1878, Вільня) — беларускі і польскі мастак-графік і гравёр.

Біяграфія

У 1825—1829 гадах вывучаў матэматыку ў Віленскім універсітэце, у 1830-я^[3] займаўся там жа пад кіраўніцтвам прафесара жывапісу Яна Рустэма. Заснаваў у Вільні літаграфічную майстэрню^[3], дзе ілюстравалі свае кнігі вядомыя пісьменнікі Юзаф Крашэўскі, Тэадор Нарбут і інш.

Творчасць звязана з мастацкім жыццём Беларусі і Літвы^[3]. Сярод яго прац — пейзажы, краявіды Вільні, малых літоўскіх і беларускіх гарадоў, жанравыя замалёўкі, партрэты вялікага князя літоўскага Альгерда, польскага караля Жыгімонта II Аўгуста і інш.

Выключнае месца ў творчасці Азямблоўскага займае літаграфія «Славянскі нявольнік, 1840-я» («Беларускі раб»), якую Адам Міцкевіч выкарыстоўваў як ілюстрацыю ў лекцыях пра прыгоннае права ў Расійскай імперыі^[3] (арыгінал літаграфіі захоўваецца ў музеі А. Міцкевіча ў Парыжы). Аляксандр Герцэн у кнізе «Хрышчоная ўласнасць» (1853) даў ёй высокую ацэнку^[3] і пісаў:

Ці бачылі вы літаграфію, якую выдаў Адам Міцкевіч і якая паказвае «Славянскага нявольніка»? Нянавісць, змяшаная са злосцю і сорамам, напаўняе маё сэрца, калі я гляджу на гэты жорсткі дакор, на гэтае «за сякеры, браты», прадстаўленае з неверагоднай вернасцю. Беларускі мужык, без шапкі, ашалелы ад страху, галечы і цяжкай працы, рукі за пасам, стаіць сярод поля і неяк скоса і безнадзейна глядзіць уніз. Дзесяць пакаленняў, змучаных на паншчыне стварылі такога парыю, яго чэрап звузіўся, рост змяльчаў, яго твар з дзяцінства пакрыўся зморшчынамі, яго рот сутаргава скрыўлены, ён адвык ад слова. Жывёльны погляд яго і запужаны выраз паказваюць, на колькі крокаў ён пайшоў назад ад чалавека да жывёлы.^[4].

Галерэя

Вялікі князь Альгерд
Вялікі князь Вітаўт
Вялікі князь Свідрыгайла
Вялікі князь Аляксандр
Ян Дамель
Станіслаў Юндзіл
Св. Казімір
Царква Св. Спаса ў Полацку, 1849 год
«Славянскі нявольнік»
Жыгімонт Кейстутавіч
Надмагілле Пятра Весялоўскага

Зноскі

↑ Józef Oziębłowski // Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q41640909"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q496126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19276262"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q324303"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q98818"></a>
↑ Па звестках Мацея Азямблоўскага, які спасылаўся на даведнік: E. Małachowicz. Cmentarz na Rossie w Wilnie. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1993. — S. 147. У іншых крыніцах сцвярджаецца 14 жніўня 1804 г.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.
↑ А. Герцен. Крещёная собственность — London, 1858 (Издание третье). — С. 17.

Літаратура

Szczawińska E. Oziębłowski (Oziembłowski) Józef // Polski Słownik Biograficzny, tom XXIV, Zakład Narodowy im. Ossolińskich i PAN, Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk, 1979: ss. 665—666.