4-я гвардзейская ваенная база

4-я гвардзейская ваенная база
Краіна	Расія  Паўднёвая Асеція
Уваходзіць у	Southern Military District[d] і 58-я агульнавайскавая армія, Расія
Тып	воінскае фарміраванне і military base[d]
Дыслакацыя	Цхінвалі
Удзел у	Расійска-грузінская вайна уварванне Расіі ва Украіну (2022)
Знакі адрознення	Савецкая гвардыя

4-я гвардзейская ваенная база — фарміраванне (злучэнне, ваенная база) Сухапутных войск Узброеных Сіл Расійскай Федэрацыі на тэрыторыі часткова прызнанай Рэспублікі Паўднёвая Асеція.

Умоўнае найменне — вайсковая часць № 66431 (в/ч 66431). Скарочанае найменне — 4 гв. вб. Поўнае сапраўднае найменне — 4-я гвардзейская Вапнярска-Берлінская Чырванасцяжная, ордэнаў Суворава і Кутузава ваенная база.

4-я вайсковая база — важны аб’ект расійскай вайсковай прысутнасці на Каўказе, створаны для падтрымкі незалежнасці часткова прызнанай Рэспублікі Паўднёвая Асеція і прасоўвання расійскіх інтарэсаў у Закаўказзе. База размешчана ў горадзе Цхінвалі і пасёлку Джава.

Дзень часці — 1 лютага.

Пасля грузіна-паўднёваасяцінскай вайны 1991—1992 гадоў на падставе Дагамыскага пагаднення была створана Змешаная кантрольная камісія. Пад яе кантролем з 1993 па 2008 год на тэрыторыі Паўднёвай Асеціі размяшчаліся лёгкаўзброеныя Змешаныя сілы па падтрыманні міру (ЗСПМ; тры батальёны — расійскі, грузінскі і асецінскі), у Цхінвалі была размешчана місія назіральнікаў ад АБСЕ. Акрамя ЗСПМ, існаванне іншых узброеных фарміраванняў на тэрыторыі канфлікту пагадненнем не дапускаецца.

З 2006 года грузінскія ўлады абвінавачвалі расійскі бок у пачатку будаўніцтва буйной вайсковай базы ў Джаве^[1]. У адказ на абвінавачванні асецінскія ўлады заяўлялі аб будаўніцтве «кемпінга для турыстаў»^[2]. Да пачатку вайны 2008 года, паводле інфармацыі грузінскага боку (у прыватнасці паводле меркавання, агучанага кіраўніком грузінскага МУС Вано Мерабішвілі), база ўжо функцыянавала^[3]; 12 жніўня верталётную пляцоўку базы наведаў журналіст Аркадзь Бабчанка^[4]. Па заяве былога саветніка прэзідэнта РФ Андрэя Іларыёнава, база ў Джаве ўжывалася для размяшчэння расійскай вайсковай тэхнікі яшчэ з 2003 года — у тым ліку дзякуючы таму, што місія назіральнікаў АБСЕ не мела туды доступу^[5].

У 2008 годзе падчас расійска-грузінскай вайны грузінскія міратворцы са складу Аб’яднанага штаба ЗСПМ пакінулі штаб у Цхінвалі^[6], грузінскі батальён выйшаў з-пад камандавання ЗСПМ, а расійскі і асецінскі батальёны былі прызнаны Грузіяй акупацыйнымі сіламі. Пасля вайны рушыла ўслед прызнанне Рэспублікі Паўднёвая Асеція з боку Расіі^[7], а ЗСПМ спынілі сваё існаванне. У студзені 2009 года ПАСЕ ў сваёй рэзалюцыі асудзіла будаўніцтва Расіяй новых вайсковых баз у Паўднёвай Асеціі^[8].

Афіцыйна база была сфарміравана 1 лютага 2009 года на базе 693-га гвардзейскага і 135-га мотастралковых палкоў 19-й мотастралковай дывізіі^[9]. 7 красавіка 2010 года міністрамі абароны Расіі Анатолем Сердзюковым і Паўднёвай Асеціі Юрыем Танаевым было падпісана Пагадненне аб аб’яднанай расійскай ваеннай базе на тэрыторыі Паўднёвай Асеціі^[10][11].

У адпаведнасці з расійска-паўднёваасяцінскім пагадненнем у склад аб’яднанай ваеннай базы ўвайшлі былыя міратворчыя аб’екты ў Цхінвалі, палігон у Дзарцэме, ваенны гарадок і авіябаза ў Джаве, ваенны гарадок (для раскватаравання радыёлакацыйнай роты) за 4 км на поўнач ад Цхінвалі, аэрадром сумеснага базавання ў былым паселішчы Курта, ваенны палігон у Дзарцэме^[12]. Усе аб’екты мяркуецца выкарыстоўваць сумесна Узброенымі Сіламі Расіі і Узброенымі сіламі Паўднёвай Асеціі, аплата арэнды базы не прадугледжваецца. Тэрмін функцыянавання базы — 49 гадоў, з магчымасцю аўтаматычнага падаўжэння на наступныя 15-гадовыя перыяды.

16 снежня 2011 года 4-й гвардзейскай ваеннай базе ўручаны Георгіеўскі сцяг і граматы Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі^[13].

База падпарадкавана камандаванню Паўднёвай ваеннай акругі Расійскай Федэрацыі. На 2011 год найноўшым узбраеннем на базе з’яўляецца дывізіён аператыўна-тактычнага ракетнага комплексу «Точка-У»^[14] і дывізіён рэактыўных сістэм залпавага агню «Смерч»^[15]. Міністэрства замежных спраў Грузіі лічыць, што Расія размясціла на тэрыторыі Паўднёвай Асеціі зенітна-ракетны комплекс супрацьпаветранай абароны С-300, аднак Міністэрства абароны Расіі гэта адмаўляе^[16].

Агульная колькасць дыслакаваных у Паўднёвай Асеціі расійскіх войск складзе каля 4000 чалавек^[17]. На ўзбраенні маецца 40 танкаў Т-72А^[18], 120 баявых машын пяхоты БМП-2, 36 самаходных гаўбіц 2С3 «Акацыя», 12 мінамётаў 2С12 «Сані»^[19], 14 баявых машын РСЗА «Град». У 2012 годзе планавалася фарміраванне ў складзе базы так званага «асецінскага батальёна», набранага з ліку грамадзян Паўднёвай Асеціі^[20].

У сакавіку 2022, пасля пачатку ўварвання Расіі на Украіну, асабісты склад двух батальённа-тактычных груп базы (каля 300 вайскоўцаў) адмовіўся ад удзелу ў баявых дзеяннях на тэрыторыі Украіны^[21][22][23].

Склад на 2017 год:

• лютага 2009 — кастрычнік 2013 — гвардыі генерал-маёр Шушукін Аляксандр Валер'евіч
• кастрычнік 2013 — верасень 2016 — гвардыі палкоўнік Палішчук Міхаіл Іванавіч
• верасень 2016 — верасень 2020 — гвардыі палкоўнік Краўцоў Аляксандр Аляксандравіч^[24]
• з кастрычніка 2020 — гвардыі генерал-маёр Вязоўскі Раман Юр'евіч