Суджа

Горад Суджа руск.: Суджа Сцяг Герб Краіна  Расія[1] Рэгіён Курская вобласць Каардынаты 51°11′29″ пн. ш. 35°16′14″ у. д.HGЯO Заснаваны 1664 Першая згадка XVII стагоддзе Плошча 4 км² Вышыня цэнтра 135 м Насельніцтва ▼4 941 чал. (1 студзеня 2024)[2] Часавы пояс UTC+03:00 Тэлефонны код 47143 Паштовыя індэксы 307800 Афіцыйны сайт sudzha.gosuslugi.ru (руск.) Суджа на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Суджа (руск.: Суджа) — горад у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Суджанскага раёна Курскай вобласці. Горад размешчаны на тэрасе рэк Суджа і Алёшня (басейн Дняпра), за 105 км ад Курска.

Заснавана на Вішнёвым гарадзішчы перасяленцамі з Рэчы Паспалітай у 1661 годзе, пераважна праваслаўнымі ўкраінцамі (чаркасамі)^[3]. Была ўмацавана земляным валам (пазней збудаваны астрог, які неаднаразова перабудоўваўся), да 1664 года кіравалася выбарным атаманам з ліку жыхароў. У 1664 уведзена ваяводскае кіраванне, у 1665 вызначаны межы Суджанскага павета. Да 1765 года соценны горад Сумскага слабадскога казацкага палка (сфармаваны ў 1651).

Павятовы горад Кіеўскай губерні ў 1708—1727 гадах, уваходзіў у Абаянскую правінцыю (паміж 1708 і 1719), Белгародскую правінцыю (1719—1727). Павятовы горад Белгародскай правінцыі Белгародскай губерні (1727—1779), Курскай губерні (1779—1924; да 1796 Курскае намесніцтва). Да 1751 года мясцовыя жыхары карысталіся правам бяспошліннага вінакурэння. У XVIII—XIX стст. важны гандлёвы цэнтр для мясцовай аграрнай акругі (збыт хлеба, жывёлы, рыбы, дзёгцю, садавіны, ботаў, металічных вырабаў і інш.). Развіваліся рамёствы, жыхары займаліся таксама хлебаробствам.

У 1910 годзе ў Суджы адкрыта дывановая школа-майстэрня (промысел здаўна існаваў у Суджанскім павеце). У 1893 годзе адкрыты рух па чыгуначнай лініі Коранева — Суджа (вузкакалейная; разабрана ў 1920-я гады), у 1911 — па лініі Льгоў — Готня, якая прайшла праз Суджу.

У пачатку снежня 1917 года ўладу захапілі бальшавікі. У красавіку — лістападзе 1918 года Суджа была занята войскамі Германскай імперыі і ўкраінскімі войскамі. 15 чэрвеня 1918 года ўключана ўрадам Паўла Скарападскага ў склад Украінскай дзяржавы. 22 лістапада 1918 года занята савецкай 2-й Украінскай паўстанцкай дывізіяй. У лістападзе 1918 — студзені 1919 года ў Суджы размяшчаўася Часовы рабоча-сялянскі ўрад Украіны. У жніўні 1919 года занята Узброенымі сіламі Поўдня Расіі, у ходзе баёў у жніўні — верасні некалькі разоў пераходзіла з рук у рукі, 26 лістапада 1919 занята часцямі Чырвонай Арміі.

З снежня 1922 года ў складзе РСФСР. Валасны цэнтр Льгоўскага павета Курскай губерні (1924-1928). Раённы цэнтр Льгоўскай акругі Цэнтральначарназёмнай вобласці (1928-1930), Цэнтральначарназёмнай вобласці (1930-1934), з 1934 Курскай вобласці.

У Другую сусветную вайну з 18 кастрычніка 1941 года пад акупацыяй Германіі. Вызвалена войскамі Варонежскага фронту Чырвонай Арміі 3 сакавіка 1943 года ў ходзе Харкаўскай наступальнай аперацыі.

6 жніўня 2024 года ў сувязі з уварваннем Расіі ва Украіну ў Суджы пачаліся баі, 8 жніўня большая частка горада была занята Узброенымі сіламі Украіны. 14 жніўня Суджа была акупавана Украінай^[4]. 13 сакавіка 2025 года Міністэрства абароны Расіі заявіла аб вызваленні Суджы.

Заводы трактарных агрэгатаў, будаўнічых матэрыялаў, харчовая прамысловасць.

• Су́джа // Большая советская энциклопедия. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. — С. 46. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Су́джа // Географические названия Росии: Топонимический словарь: более 4000 единиц / Е. М. Поспелов. — М.: АСТ; Астрель, 2008. — С. 421. — 523 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-5-17-054966-5 (Аст), ISBN 978-5-271-20728-0 (Астрель). (руск.)
• Су́джа // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 456. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.