ការសម្លាប់រង្គាលបាជូក

10°30′N 104°54′E / 10.500°N 104.900°E / 10.500; 104.90010°30′N 104°54′E / 10.500°N 104.900°E / 10.500; 104.900

Ba Chuc Massacre
Ba Chúc Tomb
<div style="position: absolute; z-index: 2; top: Expression error: Missing operand for *.%; left: -1197.6%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;"> Ba Chúc Ba Chúc (Vietnam)
ទីតាំង	Ba Chúc, An Giang, Vietnam
កាលបរិច្ឆេទ	18 - 30, April 1978[១]
គោលដៅ	Vietnamese civilians
ប្រភេទនៃការវាយប្រហារ	Massacre, war crime
ចំនួន​ស្លាប់	3,157 civilians[២]
ជនល្មើស	Liberation Army of Kampuchea (Khmer Rouge)

ការសម្លាប់រង្គាលបាជូក គឺជាការសម្លាប់រង្គាលដែលធ្វើឡើងដោយកងទ័ពរំដោះកម្ពុជា ( ខ្មែរក្រហម ) ពីថ្ងៃទី១៨ ដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៨ នៅឃុំបាជូក ខេត្តមាត់ជ្រូក ប្រទេសវៀតណាម(ដែនដីកម្ពុជាក្រោម) បានសម្លាប់ជនស៊ីវិលចំនួន ៣.១៥៧នាក់។ កងទ័ពខ្មែរក្រហមដែលបានឈ្លានពានវៀតណាមបាននាំអ្នកភូមិក្នុងតំបន់ទៅកាន់ប្រាសាទ និងសាលារៀនដើម្បីធ្វើទារុណកម្ម និងសម្លាប់ពួកគេ។ អ្នកស្រុក​ដែល​ភៀស​ខ្លួន​ទៅ​ភ្នំ​នៅ​ថ្ងៃ​បន្ទាប់​ក៏​ត្រូវ​គេ​កាប់​សម្លាប់​យ៉ាង​ព្រៃផ្សៃ​ដែរ។ ជនរងគ្រោះស្ទើរតែទាំងអស់ត្រូវបានបាញ់ ចាក់ ឬកាត់ក្បាល។ ^{[៣] [១]}

ព្រឹត្តិការណ៍នេះត្រូវបានចាត់ទុកថាជាកត្តាជំរុញ ដល់ការសម្រេចចិត្តរបស់វៀតណាម ចូលឈ្លានពាន ប្រទេសកម្ពុជា នៅចុងឆ្នាំនោះដែលនឹងនាំឱ្យបណ្ដាញ របបខ្មែរក្រហម ទម្លាក់ចោលទាំងមេដឹកនាំ ប៉ុល ពត ។

កុម្មុយនិស្តនៅវៀតណាម និងកម្ពុជាបានចងសម្ព័ន្ធមិត្តដើម្បីប្រយុទ្ធជាមួយរដ្ឋាភិបាលដែលគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងកំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាម ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីឡើងកាន់អំណាច ថ្នាក់ដឹកនាំខ្មែរក្រហមបានចាប់ផ្តើមបោសសម្អាតបុគ្គលិកដែលបណ្តុះបណ្តាលដោយវៀតណាម ហើយបន្ទាប់មកចាប់ផ្តើមឈ្លានពានវៀតណាម។ ^[៤] នៅថ្ងៃទី៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៥ កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានចូលលុកលុយកោះត្រល់, ^{[៥] [៦]} បន្ទាប់មកនៅថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា ពួកគេបានកាន់កាប់កោះថជូ ដោយបានសម្លាប់ជនស៊ីវិលចំនួន៥២៨នាក់ ហើយនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ពួកគេត្រូវបានបណ្តេញចេញដោយកងទ័ពប្រជាជនវៀតណាម (PAVN) ។^{[៧] [៨]}

ទោះបីជាមានជម្លោះក៏ដោយ មេដឹកនាំនៃប្រទេសវៀតណាម និងកម្ពុជាដែលបានបង្រួបបង្រួមគ្នាមានការផ្លាស់ប្តូរការទូតជាសាធារណៈជាច្រើនដងក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៦ ដើម្បីបញ្ជាក់ពីទំនាក់ទំនងដ៏រឹងមាំរបស់ពួកគេ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្មែរក្រហមបានចាប់ផ្តើមការវាយប្រហារឆ្លងព្រំដែន។ ការវាយប្រហារឆ្លងព្រំដែនបានកើតឡើងនៅខេត្តក្រមួនស នៅថ្ងៃទី១៥-១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៧ និងនៅខេត្តមាត់ជ្រូក ចាប់ពីថ្ងៃទី២៥ ដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែមីនា ជាមួយនឹងការវាយប្រហារបន្ថែមទៀតនៅថ្ងៃទី ៣០ ខែមេសា ថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា និងថ្ងៃទី១៩ ខែឧសភា បានសម្លាប់ជនស៊ីវិលចំនួន២២២ នាក់ នៅក្នុងការវាយប្រហារនៅថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា។ ខ្មែរក្រហមបានបាញ់ផ្លោង ចូវដុក រាជធានីនៃខេត្តអានយ៉ាង។ ^{[៩] [១០]} នៅថ្ងៃទី២៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧៧ ក្នុងពិធីបុណ្យពាក់កណ្តាលរដូវស្លឹកឈើជ្រុះ ខ្មែរក្រហមបានបើកការវាយប្រហារតាមបណ្តោយព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម ដែលមានជម្រៅប្រហែល១០គីឡូម៉ែត្រចូលទៅក្នុងទឹកដីនៃ ខេត្តរោងដំរី ដោយបានសម្លាប់អ្នកស្រុកចំនួន ៥៩២នាក់។ ^[១១]

នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៨ កងទ័ពរំដោះកម្ពុជាបានឆ្លងព្រំដែនប្រទេសវៀតណាម ហើយឡោមព័ទ្ធទីក្រុងបាជូក 6.4 kiloម៉ែត្រs (4.0 mi) ពីព្រំដែន ដោយកាត់ផ្លូវទាំងអស់ដែលចូលទៅក្នុងទីក្រុង។ ខ្មែរក្រហម​ចាប់​ផ្តើម​ចេញ​ពី​ផ្ទះ​មួយ​ទៅ​ផ្ទះ​មួយលួចយក ​វត្ថុ​មាន​តម្លៃ និង​សម្លាប់គោក្របី មុន​នឹង​ដុត​ផ្ទះ​ចោល​អស់។ ^[២] ជនស៊ីវិលណាក៏ដោយដែលត្រូវបានទាហានខ្មែរក្រហមចាប់បាននោះ ត្រូវបានប្រមូលចូលទៅក្នុងសាលារៀន និងវត្ត ហើយត្រូវបានសម្លាប់ដោយអាវុធជាច្រើនគ្រាប់។ ជន​ស៊ីវិល​ត្រូវ​បាន​គេ​បាញ់​សម្លាប់ និង​កាត់​បំពង់ក ឬ​ត្រូវ​គេ​វាយ​ដោយ​ដំបង។ ក្មេងៗ​ត្រូវ​បាន​បោះឡើងលើអាកាស ហើយ​បន្ទាប់​មក​ត្រូវ​បាន​កាត់​ដោយ​កាំ​បិត។ ស្ត្រី​ត្រូវ​បាន​គេ​ចាប់​រំលោភហើយ​យកប្រដាប់​ភេទ​រហូត​ដល់​ស្លាប់។ ^[១] ជនស៊ីវិលជាច្រើនបានព្យាយាមលាក់ខ្លួននៅក្នុង វត្តតាំប៊ូ និង ភីឡាយ នៅក្នុងទីក្រុងដែលពួកគេគិតថាពួកគេនឹងមានសុវត្ថិភាព។ ^[២] ខ្មែរក្រហមបានឡោមព័ទ្ធវត្តយ៉ាងលឿន ហើយចាប់ផ្តើមបាញ់ចូលទៅក្នុងនោះ ដោយបានសម្លាប់មនុស្ស ៨០នាក់។ យ៉ាងហោចណាស់មនុស្ស ១០០នាក់បានព្យាយាមចុះចាញ់ទាហានខ្មែរក្រហម ហើយត្រូវបានសម្លាប់រង្គាលភ្លាមៗ។ នៅវត្តតាំប៊ូ មនុស្សប្រហែល ៨០០នាក់ត្រូវបានដង្ហែចេញពីអាគារចូលទៅក្នុងវាលរហោស្ថានហើយត្រូវបានសម្លាប់។ ជនស៊ីវិលជាច្រើនបានរត់គេចពីការសម្លាប់រង្គាលនៅក្នុងទីក្រុង ហើយព្យាយាមលាក់ខ្លួននៅក្នុងរូងភ្នំនៅខាងក្រៅទីក្រុង។ ខ្មែរក្រហមដោយប្រើសត្វឆ្កែតាមដានបានដើរតាមជនស៊ីវិលចូលទៅក្នុងរូងភ្នំ ដោយគប់គ្រាប់បែកដៃ និងបាញ់នៅខាងក្នុងដើម្បីសម្លាប់ជនស៊ីវិលដែលកំពុងលាក់ខ្លួន។ ^[១២] ដល់ថ្ងៃទី ៣០ ខែមេសា ខ្មែរក្រហមបានដកថយពីទីក្រុង មុនពេលដែលកងទ័ពវៀតណាមបង្ហាញការបន្សល់ទុកគ្រាប់មីន ដែលបានសម្លាប់ ឬរបួស ២០០ នាក់ទៀត។ ^[១៣] នៅចុងបញ្ចប់នៃការសម្លាប់រង្គាលជនស៊ីវិល ៣ ១៥៧ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់។ ^{[១] [១៤]}

នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៨ ប៉ុល ពត បានប្រើកងពលចំនួន ១០ ដើម្បីរៀបចំការឈ្លានពានពេញទំហឹងប្រឆាំងនឹងវៀតណាម។ ក្នុងបរិបទនេះ នៅថ្ងៃទី ៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៨ ការិយាល័យនយោបាយនៃគណៈកម្មាធិការមជ្ឈិមបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម និងគណៈកម្មាធិការយោធាមជ្ឈិមបានអនុម័តសេចក្តីសម្រេចចូលជាផ្លូវការនូវសង្រ្គាមឥណ្ឌូចិនលើកទី 3 និងផ្ដួលរំលំរបបប៉ុលពត។ ជំនួសឱ្យការដកថយទៅកាន់តំបន់ដែលមានសុវត្ថិភាពសម្រាប់សង្គ្រាមទ័ពព្រៃរយៈពេលវែងតាំងពីដើមដំបូង ដោយវាយតម្លៃកម្លាំងខ្លួនឯងខ្លាំងពេកកងកម្លាំងបដិវត្តន៍កម្ពុជា (KRA) ភាគច្រើនបានប្រឈមមុខនឹងកងទ័ពប្រជាជនវៀតណាម (PAVN) ដោយងាយចាញ់ដោយយោធាវៀតណាមដែលមានបទពិសោធន៍ច្រើនជាងនេះ។ ក្នុងរយៈពេល ២ សប្តាហ៍។ ខ្មែរក្រហមបានដួលរលំយ៉ាងឆាប់រហ័ស ហើយត្រូវបានផ្ដួលរំលំនៅថ្ងៃទី ៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ នៅពេលដែលវាបានភៀសខ្លួនឆ្លងព្រំដែន កម្ពុជា-ថៃ ហើយបានចូលទៅលាក់ខ្លួន ដូច្នេះការបញ្ចប់របបប្រល័យពូជសាសន៍កម្ពុជាទាំងមូល។ ^{[១៥] [១៦]}

ក្រោយ​សង្គ្រាម​នៅ​ឆ្នាំ១៩៧៩ រដ្ឋាភិបាល​ខេត្តមាត់ជ្រូក បាន​សាងសង់​ទីបញ្ចុះសព​អ្នក​ស្លាប់​នៅបាជូក។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅថ្ងៃទី១៥ និងទី១៦ នៃថ្ងៃតាមច័ន្ទគតិ ពិធីបូជាសមូហភាពត្រូវបានប្រារព្ធឡើងសម្រាប់អ្នកស្លាប់។ ទីបញ្ចុះសព និងប្រាសាទពីរដែលប្រើសម្រាប់ការសម្លាប់រង្គាលត្រូវបានចុះបញ្ជីជាទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រជាតិ។ ^{[២] [១៧]} ក្នុង​ឆ្នាំ២០១១ ខេត្តមាត់ជ្រូក បាន​បែង​ចែក​ប្រាក់​ចំនួន ៣០ពាន់​លាន ​វៀតណាម​ដើម្បី​កសាង​ទីបញ្ចុះសព​ជន​រង​គ្រោះ​ឡើងវិញ។ ទីបញ្ចុះសពមានផ្ទៃដី ៥ហិកតា រួមទាំងទីបញ្ចុះសពទំហំ ៥០០ម៉ែត្រការ៉េ។ ផ្នូរ និង​សាល​រំលឹក​ដាក់​តាំង​រូបភាព និង​វត្ថុ​នានា​នៃ​កន្លែង​កើតហេតុ។ ^[១៧] សាលមហោស្រព បង្ហាញរូបថតនៃកន្លែងកើតហេតុ និងលំពែង ដំបង និងអាវុធផ្សេងទៀតដែលខ្មែរក្រហមប្រើដើម្បីអនុវត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ^{[១៨] [១៩]} ហើយបន្ទប់បញ្ចុះសពផ្ទុកសាកសពជនរងគ្រោះនៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ដែលមិនទាន់ប្រមូលបានចំនួន ១១៥៩នាក់ ដែលក្នុងនោះ លលាដ៍ក្បាលចំនួន១០១៧ ត្រូវបានចាត់ថ្នាក់តាមអាយុរបស់ពួកគេ។ និងការកំណត់អត្តសញ្ញាណយេនឌ័រ ^[១៧] រួមទាំងទារកចំនួន ២៩ នាក់ ក្មេងស្រី ៨៨នាក់ អាយុ ១៦-២០ ឆ្នាំ ស្ត្រី ១៥៥ នាក់ដែលមានអាយុ ២១-៤៤ ឆ្នាំ ស្ត្រី ១០៣នាក់ដែលមានអាយុពី ៤១-៦០ ឆ្នាំ ៨៦ នាក់ស្ត្រីអាយុលើសពី ៦០ឆ្នាំ និងបុរស ២៣នាក់ដែលមានអាយុពី ១៦-២០ ឆ្នាំ បុរស ៧៩នាក់ដែលមានអាយុពី ២១-៦០ ឆ្នាំ។ ៤០, ១៦២ បុរសដែលមានអាយុ 41-60 និង 38 នាក់ដែលមានអាយុលើសពី 60, ^[៣] សាកសពជនរងគ្រោះដែលនៅសេសសល់ត្រូវបានកប់ដោយសាច់ញាតិរបស់ពួកគេឬត្រូវបានទុកនៅក្នុងរូងភ្នំដំរី។ ដោយ​សារ​រន្ធ​ខ្លះ​ជ្រៅ​ពេក​មិន​អាច​លើក​អដ្ឋិធាតុ​ចេញ​បាន សាច់​ញាតិ​ត្រូវ​ចាក់​ដី​ពេញ​រន្ធ។ ^{[២០] [២១]}

1. ↑ ^{១,០ ១,១ ១,២ ១,៣} "MEANWHILE: When the Khmer Rouge came to kill in Vietnam". International Herald Tribune (in English). January 7, 2004. Archived from the original on 27 October 2005. Retrieved September 4, 2015. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)CS1 maint: unrecognized language (link)
2. ↑ ^{២,០ ២,១ ២,២ ២,៣} Huu Ngoc (May 8, 2005). "The river flows quietly once again". Vietnam News Agency (in English). Archived from the original on May 9, 2005.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link) Cite error: Invalid <ref> tag; name "VNS" defined multiple times with different content
3. ↑ ^{៣,០ ៣,១} Báo Đời sống và Pháp luật (2013-11-08). "Rợn người nhà mồ nạn nhân Pôn Pốt ở An Giang". Archived from the original on 2020-08-14. Retrieved 2015-09-04. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
4. ↑ Blood and Soil: Modern Genocide 1500–2000. 2008. pp. 548–549. ល.ស.ប.អ. 978-0-522-85477-0. https://books.google.com/books?id=R5p7cRyK748C&pg=PA548. 
5. ↑ The Macabresque: Human Violation and Hate in Genocide, Mass Atrocity and Enemy-making. 2018. ល.ស.ប.អ. 9780190677886. https://books.google.com/books?id=2YY0DwAAQBAJ&q=Ph%C3%BA+Qu%E1%BB%91c+1975+attack&pg=PA315. 
6. ↑ Sustainable Development Goals in Southeast Asia and ASEAN: National and Regional Approaches. 2019-01-14. ល.ស.ប.អ. 9789004391949. https://books.google.com/books?id=isuDDwAAQBAJ&q=Ph%C3%BA+Qu%E1%BB%91c+1975+attack&pg=PA284. 
7. ↑ "柬埔寨推翻种族灭绝制度40年：有效履行国际义务、有力维护祖国领土主权". 越通社. 2018-12-31. https://zh.vietnamplus.vn/%E6%9F%AC%E5%9F%94%E5%AF%A8%E6%8E%A8%E7%BF%BB%E7%A7%8D%E6%97%8F%E7%81%AD%E7%BB%9D%E5%88%B6%E5%BA%A640%E5%B9%B4%E6%9C%89%E6%95%88%E5%B1%A5%E8%A1%8C%E5%9B%BD%E9%99%85%E4%B9%89%E5%8A%A1%E6%9C%89%E5%8A%9B%E7%BB%B4%E6%8A%A4%E7%A5%96%E5%9B%BD%E9%A2%86%E5%9C%9F%E4%B8%BB%E6%9D%83/90309.vnp. 
8. ↑ Sổ tay địa danh Kiên Giang. 2010. p. 284. ល.ស.ប.អ. 978-604-62-0291-2. 
9. ↑ Kiernan, Ben. "New Light on the Origins of the Vietnam-Kampuchea Conflict" (PDF). Yale. Archived from the original (PDF) on 2022-02-17. Retrieved 2022-01-30.
10. ↑ Báo Tuổi Trẻ (2009-04-11). "Ký ức kinh hoàng về Khơme đỏ". Archived from the original on 2009-04-11. Retrieved 2009-04-11. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
11. ↑ "越南与柬埔寨妇女代表团上香缅怀遭波尔布特军杀害的无辜平民". 越通社. 2019-02-22. https://zh.vietnamplus.vn/%E8%B6%8A%E5%8D%97%E4%B8%8E%E6%9F%AC%E5%9F%94%E5%AF%A8%E5%A6%87%E5%A5%B3%E4%BB%A3%E8%A1%A8%E5%9B%A2%E4%B8%8A%E9%A6%99%E7%BC%85%E6%80%80%E9%81%AD%E6%B3%A2%E5%B0%94%E5%B8%83%E7%89%B9%E5%86%9B%E6%9D%80%E5%AE%B3%E7%9A%84%E6%97%A0%E8%BE%9C%E5%B9%B3%E6%B0%91/92327.vnp. 
12. ↑ "Victory over Pol Pot regime: They died for Cambodia to revive". vietnam plus. 2 March 2019. Retrieved 28 January 2022.
13. ↑ Cambodian Genocide: The Essential Reference Guide. 28 February 2022. p. 47. ល.ស.ប.អ. 9781440876547. https://www.google.com/books/edition/Cambodian_Genocide_The_Essential_Referen/unhXEAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1&dq=Ba+Ch%C3%BAc&pg=PA5&printsec=frontcover. 
14. ↑ "The forgotten massacre Killing Fields in Vietnam recalled by few". phnompenhpost. 19 April 2013. https://www.phnompenhpost.com/national/forgotten-massacre-killing-fields-vietnam-recalled-few. 
15. ↑ "吴春历大将：越南西南边境地区保卫战胜利是捍卫国家主权事业的经验教训". 越通社. 2019-01-07. https://zh.vietnamplus.vn/%E5%90%B4%E6%98%A5%E5%8E%86%E5%A4%A7%E5%B0%86%E8%B6%8A%E5%8D%97%E8%A5%BF%E5%8D%97%E8%BE%B9%E5%A2%83%E5%9C%B0%E5%8C%BA%E4%BF%9D%E5%8D%AB%E6%88%98%E8%83%9C%E5%88%A9%E6%98%AF%E6%8D%8D%E5%8D%AB%E5%9B%BD%E5%AE%B6%E4%B8%BB%E6%9D%83%E4%BA%8B%E4%B8%9A%E7%9A%84%E7%BB%8F%E9%AA%8C%E6%95%99%E8%AE%AD/90565.vnp. 
16. ↑ "越南西南边境地区保卫战胜利 帮助柬埔寨人民摆脱种族灭绝制度". 越通社. 2019-01-04. https://zh.vietnamplus.vn/%E5%9B%BE%E8%A1%A8%E6%96%B0%E9%97%BB%E8%B6%8A%E5%8D%97%E8%A5%BF%E5%8D%97%E8%BE%B9%E5%A2%83%E5%9C%B0%E5%8C%BA%E4%BF%9D%E5%8D%AB%E6%88%98%E8%83%9C%E5%88%A9-%E5%B8%AE%E5%8A%A9%E6%9F%AC%E5%9F%94%E5%AF%A8%E4%BA%BA%E6%B0%91%E6%91%86%E8%84%B1%E7%A7%8D%E6%97%8F%E7%81%AD%E7%BB%9D%E5%88%B6%E5%BA%A6/90460.vnp. 
17. ↑ ^{១៧,០ ១៧,១ ១៧,២} Vương Thoại Trung (2015-05-04). "An Giang: Lễ giỗ tập thể các nạn nhân trong vụ thảm sát Ba Chúc". Vietnamplus. https://www.vietnamplus.vn/an-giang-le-gio-tap-the-cac-nan-nhan-trong-vu-tham-sat-ba-chuc/320737.vnp. 
18. ↑ "Ba Chuc Tomb". Lonely Planet. Archived from the original on 2022-01-29. Retrieved 2022-01-29.
19. ↑ Vietnam. 2006. p. 223. ល.ស.ប.អ. 9780792262039. https://www.google.com/books/edition/Vietnam/9WLfsdeJgHsC?hl=en&gbpv=1&dq=Ba+Ch%C3%BAc+massacre&pg=PA233&printsec=frontcover. 
20. ↑ Dương Phạm Ngọc (2014-01-06). "Những trò giết người man rợ của bọn Pol Pot". VTC News. https://vtc.vn/nhung-tro-giet-nguoi-man-ro-cua-bon-pol-pot-ar140851.html. 
21. ↑ con số thương vong trong vụ thảm sát Ba Chúc. pp. 300–301.