ព្រះកែវហ្វាទី៣ (រជ្ជកាលទី៣)

	ព្រះកែវហ្វាទី៣ (រជ្ជកាលទី៣)
រជ្ជកាល	១៧២៩ (៧ខែ) រាជាណាចក្រកម្ពុជា
គ្រងរាជ	១៦៩៩; ១៧១០; ១៧២៩;
រាជសម័យ	សម័យកាលឧដុង្គ
ព្រះនាមពេញ	ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះកែវហ្វារាមារធិបតី
មរណៈនាម	មិនមានកំណត់ត្រា
ក្សត្រមុន	ព្រះសត្ថាទី២
រាជបន្ត	ព្រះសត្ថាទី២ ; (រជ្ជកាលទី២)
សន្តិវង្ស	រាជវង្សឧដុង្គ
ប្រសូត្រ	១៦៥៧
បុត្រ	អង្គយ៉ង
ចូលទីវង្គត់	១៧២៩
ជំនឿសាសនា	ពុទ្ធសាសនា និកាយថេរវាទ (Buddha Theravada) ; ព្រហ្មញ្ញសាសានា

ព្រះកែវហ្វាទី៣ ឬ អង្គអុឹម (អង់គ្លេស: Preah Keo Fa III/3rd reign) or (Ang Em) (ប្រ.ស|គ.ស ១៦៥៧-១៧២៩) រជ្ជកាលគ្រងរាជ (គ.ស ១៧២៩) (គ្រងរាជ ៧ខែ) ក្រោយពេល ព្រះកែវហ្វាអង្គអុឹម យករាជ្យសម្បត្តិពី ព្រះសត្ថាទី២ ដែលជាបុត្ររបស់ខ្លួនមកគ្រប់គ្រងវិញ ទ្រង់បានធ្វើពិធីរាជាភិសេកគ្រងរាជសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ជាលើកទី៣ នៅរាជធានីឧដុង្គ ព.សករាជ ២២៧៣ ត្រូវនិង គ.សករាជ ១៧២៩ ត្រូវនិង មហាសករាជ ១៦៥២ ទ្រង់មានព្រះនាមហៅថា "ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះរាជឱង្ការ ព្រះកែវហ្វារាមារធិបតី" ហើយទ្រង់សោយរាជបានរយៈពេលតែ ៧ខែ ប៉ុនណោះទ្រង់ក៏យាងចូលព្រះទីវង្គត់ដោយរោគប្រឈួន ។ ^[១]

ការដាក់គំនាបពីនគរសៀម

Pressure from the Siam kingdom

ក្រោយពេលសៀមដឹងថា ព្រះកែវហ្វាទី៣អង្គអុឹម ឡើងគ្រងរាជម្ដងទៀត ស្ដេចសៀមបរមកុដ បានចាត់បេសកជន មកទាមទារព្រះដង្វាយពីព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា នៅក្នុងព្រះទ័យព្រះអង្គអុឹមទ្រង់ពិតជាចង់បដិសេធណាស់ ប៉ុន្តែដោយដឹងថា អណ្ណាមនិងសៀម បានត្រូវរូវគ្នា ដោយអណ្ណាមបានចុះសន្ធិសញ្ញាជាមួយនិងសៀមថែមទៀត ដោយអណ្ណាមមិនបញ្ជូនកងទ័ពមកជួយកម្ពុជាទៀតនោះទេ ដូចនេះហើយព្រះកែវហ្វាអង្គអុឹម បានយល់ព្រមបញ្ជូនសួយសាអាករទៅឱ្យនគរសៀម ។ ស្ដេចសៀមបរមមកុដ បានរៀបចំបញ្ជូនកងទ័ពខ្លួនចូលមកកាន់កាប់ ខេត្តនគររាជសីមា ថែមទៀត ព្រះកែវហ្វាអង្គអុឹម ដោយទ្រង់ឈឺព្រះទ័យ (ឈឺចិត្ត) ដែលកម្ពុជាបាត់បង់ខេត្តនគររាជ ទ្រង់ក៏ធ្លាក់ខ្លួនប្រឈួនជាទម្ងន់ហើយយាងចូលព្រះទីព្រះវង្គត់ក្នុងឆ្នាំ ១៧២៩ នៃគ.សករាជ ហើយ ព្រះសត្ថាទី២ ត្រូវស្នងរាជបន្តពីព្រះបិតាក្នុងរជ្ជកាលទី២ ព្រះសត្ថាទី២ ដោយខឹងនិងពួកអណ្ណាមដោះដៃចេញពីកម្ពុជា ទ្រង់ក៏ប្រកាសប្រឆាំងរដ្ឋអណ្ណាមដល់ទីបញ្ចប់នៃរាជ ។^[២]

ចំណារពន្យល់

នេះជាអត្ថបទប្រវត្តិសាស្ត្រពិតកម្ពុជា ដែលបានរកឃើញសំណៅឯកសារ ដែលសរសេរដោយប្រវត្តិវិទូរជនជាតិហូឡង់ក្នុងឆ្នាំ (1871) អត្ថបទទាំងមូលសរសេរជាភាសាហូឡង់ផងដែរ ក្រុមបុរាណាចារ្យ បានធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់និង ឯកសារ មហាបុរសខ្មែរ ឆ្នាំ (1969) ដែលផ្ដិតយកតែឆ្នាំ ដែលមានភាពពាក់ព័ន្ធទៅនិង ព្រឹត្តិការណ៍ពិតប៉ុនណោះ រាល់ខ្លឹមសារដែលទាក់ទងនិងរឿងភាគនិទាន ដែលគេសរសេរច្របល់ក្នុង ឯកសារ មហាបុរសខ្មែរ មិនត្រូវបានយកមកសរសេរនោះទេ ។

បញ្ចាក់: ដោយសារ អ្នកនិពន្ធ ឬ គ្រូបង្រៀន ឬ បណ្ឌិតមួយចំនួន មិនបានធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវរកប្រភពបញ្ហានៃឯកសារដើម របស់ជាតិនោះទេ ពួកគេបានធ្វើការសរសេរសន្មតឬចោទប្រកាន់ ទៅលើ ព្រះកែវហ្វាអង្គអុឹម ដែលលើកឡើងថាជាស្ដេចលោភលន់ចង់បានបល្ល័ង្ករាជ្យ សុខចិត្តដាក់នគរជាចំណុះសៀម រហូតដល់ថ្វាយរហស្សនាមព្រះអង្គថា ជាស្ដេចល្មោភអំណាចទៀតផង ។

តំណភ្ជាប់ រជ្ជកាលគ្រងរាជ

ព្រះកែវហ្វាទី៣ (រជ្ជកាលទី៣) (គ.ស ១៦៥៧-១៧២៩)
មុនដោយ ព្រះសត្ថាទី២	រាជាណាចក្រកម្ពុជា ១៧២៩ (៧ខែ)	តដោយ ព្រះសត្ថាទី២ (រជ្ជកាលទី២)