មេគុណជីនី

នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចមេគុណជីនី ( /ˈ dʒ iː n i / jee-nee ) ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា សន្ទស្សន៍ជីនី ឬ សមាមាត្រជីនី គឺជារង្វាស់នៃការបែកខ្ញែកតាមស្ថិតិ ដែលមានបំណងតំណាងឱ្យវិសមភាពប្រាក់ចំណូល វិសមភាពទ្រព្យសម្បត្តិ ឬ វិសមភាពការប្រើប្រាស់ ។ ^[២] ក្នុងប្រទេសមួយ ឬ ក្រុមសង្គមមួយ។ វាត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយ អ្នកស្ថិតិអ៊ីតាលី និង សង្គមវិទូ ខ័ររ៉ាដូ ជីនី ។

មេគុណជីនី វាស់វែងវិសមភាពក្នុងចំណោមតម្លៃនៃការចែកចាយជាញឹកញាប់ដូចជាកម្រិតនៃប្រាក់ចំណូល ។ មេគុណជីនីនៃ០ ឆ្លុះបញ្ចាំងពីសមភាពដ៏ល្អឥតខ្ចោះ ដែលតម្លៃប្រាក់ចំណូល ឬទ្រព្យសម្បត្តិទាំងអស់គឺដូចគ្នា ខណៈពេលដែលមេគុណជីនីនៃ១ (ឬ១០០%) ឆ្លុះបញ្ចាំងពីវិសមភាពអតិបរមាក្នុងចំណោមតម្លៃ ដែលជាស្ថានភាពដែលបុគ្គលតែមួយមានប្រាក់ចំណូលទាំងអស់ ខណៈដែលអ្នកផ្សេងទៀតមាន គ្មាន។ ^{[៣] [៤]}

មេគុណជីនី ត្រូវបានស្នើឡើងដោយលោក ខ័ររ៉ាដូ ជីនី ជារង្វាស់នៃវិសមភាពនៃ ប្រាក់ចំណូល ឬ ទ្រព្យសម្បត្តិ ។ ^[៥] សម្រាប់ប្រទេសអង្គការសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍន៍ (OECD) នៅចុងសតវត្សរ៍ទី២០ ដោយពិចារណាលើឥទ្ធិពលនៃ ពន្ធ និង ការផ្ទេរប្រាក់ មេគុណជីនី មានចន្លោះពី ០.២៤ និង ០.៤៩ ដោយស្លូវ៉ាគីទាបបំផុត និង ម៉ិកស៊ិកខ្ពស់បំផុត។ ^[៦] ប្រទេសអាហ្រ្វិកមានមេគុណមុនបង់ពន្ធខ្ពស់បំផុតក្នុងឆ្នាំ២០០៨-២០០៩ ដោយប្រទេសអាហ្រ្វិកខាងត្បូង មានកម្រិតខ្ពស់បំផុតរបស់ពិភពលោកដែលត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មានថាមានពី ០.៦៣ ទៅ ០.៧។ ^{[៧] [៨]} ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ តួលេខនេះធ្លាក់ចុះដល់ ០.៥២ បន្ទាប់ពីជំនួយសង្គមត្រូវបានយកមកពិចារណា ហើយធ្លាក់ចុះម្តងទៀតទៅ ០.៤៧ បន្ទាប់ពីការបង់ពន្ធ។ ^[៩] ប្រទេសដែលមានមេគុណជីនីទាបបំផុតគឺប្រទេសស្លូវ៉ាគី ដែលមានមេគុណជីនី ០.២៣២។ ^[១០] មេគុណជីនីនៃប្រាក់ចំណូលសកលក្នុងឆ្នាំ២០០៥ ត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថាមានចន្លោះពី ០.៦១ និង ០.៦៨ ដោយប្រភពផ្សេងៗ។ ^{[១១] [១២]}

មាន​បញ្ហា​មួយ​ចំនួន​ក្នុង​ការ​បក​ស្រាយ​មេគុណជីនី ព្រោះ​តម្លៃ​ដូច​គ្នា​អាច​បណ្ដាល​មក​ពី​ខ្សែ​កោង​ការ​ចែកចាយ​ខុស​គ្នា​ជា​ច្រើន។ ដើម្បីកាត់បន្ថយបញ្ហានេះ រចនាសម្ព័ន្ធប្រជាសាស្រ្តគួរតែត្រូវបានយកមកពិចារណា។ ប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនវ័យចំណាស់ ឬអ្នកដែលមានអត្រាកំណើតកើនឡើង ជួបប្រទះនឹងការកើនឡើងនៃមេគុណជីនី មុនការបង់ពន្ធ បើទោះបីជាការបែងចែកប្រាក់ចំណូលពិតប្រាកដសម្រាប់មនុស្សពេញវ័យធ្វើការនៅតែថេរក៏ដោយ។ អ្នកប្រាជ្ញជាច្រើនបានបង្កើតនូវវ៉ារ្យ៉ង់ជាច្រើននៃមេគុណជីនី ។ ^{[១៣] [១៤] [១៥]}

មេគុណជីនី ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​អ្នក​ស្ថិតិ​អ៊ីតាលី ខ័ររ៉ាដូ ជីនី ហើយ​បាន​បោះ​ពុម្ព​ផ្សាយ​នៅ​ក្នុង​សៀវភៅ​ឆ្នាំ១៩១២ របស់​គាត់ Variabilità e mutabilità ( អង់គ្លេស: variability and mutability ) ^{[១៦] [១៧]} ការកសាងលើការងាររបស់សេដ្ឋវិទូអាមេរិក ម៉ាក្ស ឡូរ៉េន លោកជីនី បានស្នើថា ភាពខុសគ្នារវាងបន្ទាត់ត្រង់សម្មតិកម្មដែលបង្ហាញពីសមភាពល្អឥតខ្ចោះ និងបន្ទាត់ជាក់ស្តែងដែលពណ៌នាពីប្រាក់ចំណូលរបស់មនុស្ស ត្រូវបានប្រើជារង្វាស់នៃវិសមភាព។ ^[១៨]

${\displaystyle G={\frac {\displaystyle {\sum _{i=1}^{n}\sum _{j=1}^{n}\left|x_{i}-x_{j}\right|}}{\displaystyle {2\sum _{i=1}^{n}\sum _{j=1}^{n}x_{j}}}}={\frac {\displaystyle {\sum _{i=1}^{n}\sum _{j=1}^{n}\left|x_{i}-x_{j}\right|}}{\displaystyle {2n\sum _{j=1}^{n}x_{j}}}}={\frac {\displaystyle {\sum _{i=1}^{n}\sum _{j=1}^{n}\left|x_{i}-x_{j}\right|}}{\displaystyle {2n^{2}{\bar {x}}}}}}$

${\displaystyle G={\frac {1}{2\mu }}\int _{-\infty }^{\infty }\int _{-\infty }^{\infty }p(x)p(y)\,|x-y|\,dx\,dy}$

1. ↑ "Global wealth databook 2019" (PDF). Credit Suisse. Archived (PDF) from the original on 2019-10-23.
2. ↑ "Glossary | DataBank".
3. ↑ "Current Population Survey (CPS) – Definitions and Explanations". US Census Bureau.
4. ↑ Note: Gini coefficient could be near one only in a large population where a few persons has all the income. In the special case of just two people, where one has no income, and the other has all the income, the Gini coefficient is 0.5. For five people, where four have no income, and the fifth has all the income, the Gini coefficient is 0.8. See: FAO, United Nations – Inequality Analysis, The Gini Index Module Archived 13 July 2017 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន. (PDF format), fao.org.
5. ↑ Gini, Corrado (1936). "On the Measure of Concentration with Special Reference to Income and Statistics", Colorado College Publication, General Series No. 208, 73–79.
6. ↑ "Income distribution – Inequality: Income distribution – Inequality – Country tables". OECD. 2012. Archived from the original on 9 November 2014. Retrieved 16 មេសា 2024. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
7. ↑ "South Africa Snapshot, Q4 2013" (PDF). KPMG. 2013. Archived from the original (PDF) on 2016-04-02. Retrieved 2024-04-16. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
8. ↑ "Gini Coefficient". United Nations Development Program. 2012. Archived from the original on 12 July 2014. Retrieved 16 មេសា 2024. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
9. ↑ Schüssler, Mike (16 July 2014). "The Gini is still in the bottle". Money Web. Retrieved 24 November 2014.
10. ↑ "World Bank Open Data". World Bank Open Data. Retrieved 2023-05-09.
11. ↑ Hillebrand, Evan (June 2009). "Poverty, Growth, and Inequality over the Next 50 Years" (PDF). FAO, United Nations – Economic and Social Development Department. Archived from the original (PDF) on 2017-10-20. Retrieved 2024-04-16. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
12. ↑ The Real Wealth of Nations: Pathways to Human Development, 2010. 2011. pp. 72–74. ល.ស.ប.អ. 978-0-230-28445-6. http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Complete_reprint.pdf. 
13. ↑ Yitzhaki, Shlomo (1998). "More than a Dozen Alternative Ways of Spelling Gini". Economic Inequality 8: 13–30.
14. ↑ Sung, Myung Jae (August 2010). "Population Aging, Mobility of Quarterly Incomes, and Annual Income Inequality: Theoretical Discussion and Empirical Findings". Korea Insitute of Public Finance. CiteSeerX 10.1.1.365.4156.
15. ↑ Blomquist, N. (1981). "A comparison of distributions of annual and lifetime income: Sweden around 1970". Review of Income and Wealth 27 (3): 243–264. DOI:10.1111/j.1475-4991.1981.tb00227.x.
16. ↑ Gini, C. (1909). "Concentration and dependency ratios" (in Italian). English translation in Rivista di Politica Economica, 87 (1997), 769–789.
17. ↑ Variabilità e Mutuabilità. Contributo allo Studio delle Distribuzioni e delle Relazioni Statistiche. Bologna. 1912. 
18. ↑ "Who, What, Why: What is the Gini coefficient?". BBC News. 12 March 2015. Retrieved 30 March 2022.