Јодоводородна киселина

Јодоводородна киселина
Просторен модел на јодоводород	Space-filling model of water
The iodide anion	Space-filling model of the hydronium cation
	Назив според МСЧПХ јодан
	Други називи Хидрониум јодид
Назнаки
CAS-бр.	10034-85-2
ChEBI	CHEBI:43451
ChemSpider	23224
EC-број	233-109-9
	InChI InChI=1S/BrH/h1H ; Клуч: CPELXLSAUQHCOX-UHFFFAOYSA-N ; InChI=1/BrH/h1H; Клуч: CPELXLSAUQHCOX-UHFFFAOYAZ ;
3Д-модел (Jmol)	Слика
PubChem	24841
RTECS-бр.	MW3760000
	SMILES [OH3+].[I-] ;
UNII	694C0EFT9Q
Својства
Хемиска формула
Моларна маса	0 g mol−1
Изглед	безбојна течност
Мирис	зајадлив
Густина	1,70 g/mL, азеотроп; (57% HI по тежина)
Точка на вриење
Растворливост во вода	воден раствор
Киселост (pKa)	-9,3
Опасност
	GHS-ознаки:
Пиктограми
Сигнални зборови	Опасност
Изјави за опасност	H314
Изјави за претпазливост	P260, P264, P280, P301+P330+P331, P303+P361+P353, P304+P340, P305+P351+P338, P310, P321, P363, P405, P501
NFPA 704	3 0 0 ACID
Температура на запалување	незапалива
Слични супстанци
Други анјони	флуороводородна киселина; солна киселина; бромоводородна киселина
Дополнителни податоци
	Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa)
	Наводи

Јодоводородна киселина — безбоен и воден раствор на јодоводород (HI). Претставува силна киселина, која целосно се јонизира во воден раствор. Концентрираните раствори на јодоводородната киселина обично имаат 48-57 % HI.^[3]

Реакции

Јодоводородната киселина реагира со кислород во воздухот и дава јод:

4 HI + O₂ → 2 H₂O + 2 I₂

Како и другите халогеноводород, јодоводородната киселина ги дополнува алкените давајќи јодоалкили. Може да се користи и како редуктивен агенс, како на пример во редукцијата на ароматични нитросоединенија на анилини.^[4]

Катива-процес

Јодоводородната киселина наоѓа значајна примена во т.н. „Катива-процес“ кој служи како кокатализатор за добивање на оцетна киселина со карбонилацијата на метанол.^[5]^[6]

Незаконска употреба

Јодоводородната киселина е забранета супстанција во САД поради нејзината употреба како редуктивен агенс во добивањето на метамфетамин од ефедрин или псевдоефедрин (добиени од апчиња за одзатнување на носот).^[7]

Наводи

↑ Henri A. Favre; Warren H. Powell, уред. (2014). Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013. Cambridge: The Royal Society of Chemistry. стр. 131.
↑ Perrin, D. D., уред. (1982). Ionisation Constants of Inorganic Acids and Bases in Aqueous Solution. IUPAC Chemical Data (2. изд.). Oxford: Pergamon (објав. 1984). Entry 32. ISBN 0-08-029214-3. LCCN 82-16524. Занемарен непознатиот параметар |orig-date= (help)
↑ Lyday, Phyllis A. (2005), „Iodine and Iodine Compounds“, Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley-VCH, стр. 382–390, doi:10.1002/14356007.a14_381
↑ Kumar, J. S. Dileep; Ho, ManKit M.; Toyokuni, Tatsushi (2001). „Simple and chemoselective reduction of aromatic nitro compounds to aromatic amines: reduction with hydriodic acid revisited“. Tetrahedron Letters. 42 (33): 5601–5603. doi:10.1016/s0040-4039(01)01083-8.
↑ Jones, J. H. (2000). „The Cativa Process for the Manufacture of Acetic Acid“ (PDF). Platinum Metals Rev. 44 (3): 94–105.
↑ Sunley, G. J.; Watson, D. J. (2000). „High productivity methanol carbonylation catalysis using iridium - The Cativa process for the manufacture of acetic acid“. Catalysis Today. 58 (4): 293–307. doi:10.1016/S0920-5861(00)00263-7.
↑ Skinner, Harry F. (1990). „Methamphetamine synthesis via hydriodic acid/Red phosphorus reduction of ephedrine“. Forensic Science International. 48 (2): 123–134. doi:10.1016/0379-0738(90)90104-7.