Аспарагинска киселина

Аспарагинска киселина
Назнаки
CAS-бр.	56-84-8
ChemSpider	411
3Д-модел (Jmol)	Слика
PubChem	5960
	SMILES N[C@@H](CC(O)=O)C(O)=O ;
Својства
Хемиска формула
Моларна маса	0 g mol−1
Дополнителни податоци
	Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa)
	Наводи

Аспарагинската киселина е α-аминокиселина со хемиска формула HO₂CCH(NH₂)CH₂CO₂H. Карбоксилатниот анјон (конјугирана база) на аспарагинската киселина е познат како аспартат. L-изомерот на аспартатот е еден од 20 белковинообразувачки аминокиселини, односно градбени делови на белковините. Кодоните на оваа аминокиселина се GAU и GAC.

Аспарагинската, заедно со глутаминската киселина, се класифицираат како кисели аминокиселини со pKa од 4,0.

Улога во биосинтезата на другите аминокиселини

Аспарагинската киселина е неесенцијална кај цицачите и се произведува од оксалацетат по пат на трансаминација. Кај растенијата и микроорганизмите, аспарагинската киселина е претходник за синтеза на неколку аминокиселини, вклучувајќи четири есенцијални: метионин, треонин, изолеуцин и лизин. Претворањето на аспарагинската киселина во овие аминокиселини започнува со нејзина редукција до соодветниот семиалдехиден облик, односно HO₂CCH(NH₂)CH₂CHO. Аспарагинот се добива од аспарагинската киселина преку трансаминација:

HO₂CCH(NH₂)CH₂CO₂H + GC(O)NH₂ HO₂CCH(NH₂)CH₂CONH₂ + GC(O)OH

(каде GC(O)NH₂ и GC(O)OH се глутамин и глутаминска киселина, соодветно)

Други биохемиски улоги

Аспартатот е исто така метаболит во циклусот на уреата и учествува во гликонеогенезата. Тој пренесува редуцирачки еквиваленти во малатно-аспартатниот пренесувач, кој ја поттикнува меѓупретворбата на аспартатот и оксалацетатот (кој е оксидираниот, т.е. дехидрогениран дериват на јаболковата киселина, т.е. малат). Аспарагинската киселина дава еден азотен атом при биосинтезата на инозитолот, претходникот на пуринските бази.

Невротрансмитер

Аспартатот ги стимулира NMDA рецепторите (рецептори за N-метил-D-аспарагинска киселина, што е хемиското име на глутаминската киселина). Тој е ексцитаторен невротрансмитер во мозокот и претставува ексцитотоксин.