Божидар Кантушер

Божидар Кантушер (5 декември 1921, Павловски Врх, Словенија – 9 мај 1999 година, Париз) - словенечки композитор на класична музика. Имал и американско државјанство.

Кантушер бил автор на симфониска музика, балети, камерна музика и соло дела. Живеел во Франција од 1950 година. Бил оженет со американската сликарка Грејс Ренци. Од 1968 година, Кантушер бил директор на Меѓународната библиотека за современа музика (BIMC). Погребан е во Париз, на гробиштата Пер Лашез.

Биографија и кариера

Божидар Кантушер бил роден на фармата на Павловски врв, во североисточна Словенија. Бил првото од петте деца на Блаж Кантушер и неговата сопруга Катарина, родена како Хочевар. Таткото, од семејство земјоделци кај Цеље, и мајката, од семејство на ковачи од Камник, двајцата биле вработени во Љутомер по Првата светска војна и живееле блиску до Љутомер, од 1919 до 1929 година. Селската средина, културното наследство и природата на родната Прлекија, каде што ги живеел првите седум години, оставиле траен впечаток врз композиторот. Танците на маските од паганско потекло и логорските огнови на кои бил сведок во тоа време, му биле тема на неколку дела, како што е балетот Летна ноќ.

Кантушер посетувал прво одделение (1928–29) во Љутомер, по што семејството се преселило во Цеље, родното место на таткото. Освен тоа, иако пчелар, таткото го поттикнувал и музичкото образование на сите негови деца, така што Кантушер од 1932 до 1940 година го посетувал музичкото училиште Цеље каде научил да свири виолина (и виола) кај Иван Карло Санчин. Во втората половина на 1930-ти години, тој учел во гимназијата Цеље и учествувал во извидниците. Децата често ги поминувале летните месеци во подножјето на Алпите.

Во 1941 година, Кантушер морал да побегне од нацистите, за да го заврши средното образование, го оставил семејството во Цеље и се упатил кон Љубљана. Таму го запознал и професорот по композиција Сречко Копорц кај кого почнал да зема часови. Како агитатор, Кантушер бил уапсен од фашистите во 1942 година и депортиран во концентрациони логори за Словени, во Италија. Во 1944 година, Кантушер се приклучил на отпорот. По завршувањето на Втората светска војна повторно се населил во Љубљана за да ги продолжи студиите по композиција кај Копорц. Своето прво дело го напишал во 1946 година, додавајќи увертира во 1948 година. Во 1947 година добил виза за студирање во Прага, но останал во Љубљана и ги завршил студиите во 1948 година кај Копорц, со што отворено се спротивставил на академизмот на Луцијан Марија Шкерјанц. Од 1945 до 1950 година живеел студентски живот. Тој се спријателил со уметникот Карел Зеленко. Во 1950 година заминал за Париз.

Во раните 1950-ти години, тој живеел во Монпарнас, а разни мали работни места следеле една по друга. Тој се дружел со сликарите Пранас Галиус, Рафаел Керумијан, Вено Пилон и Емил Вахтер. Во 1952 и 1953 година, Кантушер ги посетувал часовите на Оливие Месијан, како и часовите на Тони Обин и на Жан Ривие, на Конзерваториумот во Париз. Во 1953 година, заедно со Лук Ферари, Пјер Миго и Ив Рамет ја основал Групата 84. Истата година го создал својот прв гудачки квартет и ја запознал американската уметница Грејс Ренци која му станала сопруга. Во 1954 година, Кантушер ја создал својата прва симфонија, Камерната симфонија. Во 1955 година се родил син Борут, а истата година бил премиерно изведен Гудачкиот квартет № 1. Бидејќи не можел да го продолжи југословенскиот пасош, Кантушер добил емигрантски статус. Во 1957 година, семејството се преселило во Бордо, а потоа се преселило во Фонтенбло во 1959 година, годината кога Кантушер го создал својот втор гудачки квартет.

Во Фонтенбло, Кантушер повторно се поврзал со природата, одејќи на долги прошетки. За време на годините во Фонтенбло, композиторот создал многу симфониски дела.

Во 1980 година, Симфонијата № 3 била снимена за РТВ Словенија под диригентската палка на Антон Нанут.