Дејанира

Дејанира (Δηϊάνειρα или Δῃάνειρα), чие име значи „уништувачка на мажи“^[1] или „уништувачка на својот маж “^[2], во старогрчката митологија била ќерка на Алтеја и калидонскиот крал Енеј, Мелеагрова сестра и Хераклеова сопруга. Според друго предание, нејзиниот татко бил богот Дионис, кој престојувал на дворот на кралот Енеј, кој и ја спасил својата ќерка од судбината која ја погодила нејзината сестра да биде преобразена во морка.^[3] Како нејзин татко се споменува и Дексамен.^[4] Тој со сила сакал да ја омажи за Еуритион, но го убил Херакле кога дошол по младата. Во овој случај, нејзиното име е и Мнесимаха.^[5]

Кога Херакле се симнал во Подземјето се сретнал со Мелегровата сенка, која го советувала да се ожени со Дејанира. Херакле го послушал и отишол во Калидон. Меѓутоа, за да ја оствари својата намера, морал да се избори со соперникот, речниот бог Ахелој. Дури тогаш се оженил со Дејанира и заедно се упатиле до реката Еуен, каде кентаурот Нес ги пренесувал патниците на другиот брег. Кентаурот прво ја пренел Дејанира, но кога требало да се врати по Херакле, тој на другиот брег се обидел да ја силува Хераклеовата сопруга. Меѓутоа, Херакле го усмртил со отровна стрела. На умирање, Нес ја убедил Дејанира да ја сочува неговата крв, за која тврдел дека е чудотворен афродизијак. Сопружниците стигнале на дворот на кралот Кеик, во Трахин и таму му помогнале да го победи Дриопе. Во бракот Дејанира честопати останувала сама, бидејќи Херакле често патувал. Од едно патување довел и заробеници од Ехалија, меѓу останатите и Јола, ќерката на кралот Еурит. Уплашена поради можната соперничка, Дејанира ја натопила Хераклеовата кошула во Несовата крв и му ја испратила на својот маж преку гласникот Лиха. Кога ја облекол, отровот му продрел низ кожата. Видувајќи ја агонијата на својот татко, Хил, роден во бракот со Дејанира, ја обвинил својата мајка, која поради тоа се убила забодувајќи си нож во градите.^[3] Како деца на Херакле и Дејанира се споменуваат и Макарија^[6], Глен, Онитеј, Ктесип^[7] и Ходит.^[8]

Дејанира е хероина во Софоклеовата трагедија „Трахињанки“. Во ликовната уметност, на црнофигуралните вазни чест мотив бил судир на Херакле и Ахелој или Нес поради Дејанира.^[3]

• Дејанира е назив на уште една, помалку позната личност, Амазонка, која Херакле ја убил во текот на својата деветта задача, кога требал да го земе појасот на кралицата Хиполита^[9].
• Дејанира била и една од нереидите.^[4]
• Ликаонова ќерка, која со Пелазг го имала синот Автохтониј.^[10]