Европска престолнина на културата

Европска престолнина на културата — град назначен од Европската Унија за период од една календарска година, во која се организираат серија културни настани со силна европска димензија.

Подготовката за европска престолнина на културата може да биде можност за градот да стекне значителни културни, општествени и економски користи и може да помогне во урбаната регенерација, менувањето на градскиот углед и подигнување на неговата видливост и профилот на меѓународната сцена.

Во 1985, поранешната глумица Мелина Меркури, тогашна грчка министерка за култура и нејзиниот француски колега Жак Ланг дошле до идеја за одредување годишен град на културата со цел донесување истакнување на богатството и разновидноста на европските култури и подигнувањето на свеста за нивнита заедничка историја и вредности.

Комисијата на Европската Унија управува со насловот и секоја година Советот на министри на Европската Унија формално назначува европска престолнина на културата: повеќе од 40 градови досега се назначени.

Меѓународна комисија на културни експерти е задолжена за оценување на предлозите од градовите за титулата во согласност со критериумите одредени од Европската Унија.

Студија од 2004 година од Роберт Палмер за Европската комисија, покажала дека изборот на европска престолнина на културата служи како катализатор за развојот на културата и трансформацијата на градот.^[1] Како резултат на тоа, корисниот социо-еконоски развој и влијание за избраниот град сега се смета во одредувањето на избрани градови.

Програмата европска престолнина град на културата првично била наречена европски град на културата и била замислена во 1983 од Мелина Меркури, тогашна грчка министерка за култура. Меркури верували, дека на културата не ѝ се дава истото вниание како на политиката и еконоија и проектот за промовирање на европските култури во рамките на земјите-членки требало да започне. Програмата европски град на културата била отпочната во летото 1985 со Атина како нејзин прв носител. Во текот на германското Претседателство во 1999, програмата европски град на културата била преименувана во Европска престолнина на културата.

• 1985: Атина
• 1986: Фиренца
• 1987: Амстердам
• 1988: Берлин
• 1989: Париз
• 1990: Глазгов
• 1991: Даблин
• 1992: Мадрид
• 1993: Антверпен
• 1994: Лисабон
• 1995: Луксембург
• 1996: Копенхаген
• 1997: Солун
• 1998: Стокхолм
• 1999: Вајмар
• 2000: Авињон, Берген, Болоња, Брисел, Хелсинки, Краков, Прага, Рејкјавик, Сантјаго де Компостела
• 2001: Ротердам, Порто
• 2002: Бруг, Саламанка
• 2003: Грац
• 2004: Ѓенова, Лил
• 2005: Корк
• 2006: Патра
• 2007: Сибиу, Луксембург, Поголем регион
• 2008: Ливерпул, Ставангер
• 2009: Вилниус Линц
• 2010: Есен (претставувајќи го Рур), Истанбул, Печуј
• 2011: Турку, Талин
• 2012: Гимараис, Марибор
• 2013: Марсеј, Кошице
• 2014: Умео, Рига ^[2]

* Според официјалното мрежно место на ЕУ.^[3] Градовите и државите од 2020 и 2029 не се точно одредени.

• 2015
  • Монс
  • П’лзењ

• 2016: Сан Себастијан, Вроцлав^[4]
• 2017: Орхус,^[5] Пафос
• 2018: Валета

Земји-членки кои се опфатени во организирање на настанот помеѓу 2018 и 2019 се следниве (изборот ќе биде организиран во следните години во рамките на овие земји со цел избор на градови за титулата):

• 2018: Малта и Холандија ќе бидат домаќини во годината 2018.
• 2019:  Италија,  Бугарија

Комисијата предложи држави за домаќини на Европската престолнина на културата по 2019

• 2020:  Србија,  Хрватска,  Ирска и земја кандидат или потенцијален кандидат
• 2021:  Романија,  Грција
• 2022:  Литванија,  Луксембург
• 2023:  Унгарија,  Обединето Кралство и земја кандидат и потенцијален кандидат
• 2024:  Естонија,  Австрија
• 2025:  Словенија,  Германија

• García, B. (2005) “De-constructing the City of Culture: The long term cultural legacies of Glasgow 1990”, in: Review Issue of Urban Studies (vol. 42, No. 5/6, pp. 1–28).
• García, B. (2004) “Cultural Policy in European Cities: Lessons from Experience, Prospects for the Future”, in: Special edition on Cultural Policy and Regeneration, Local Economy (vol 19, No. 4, pp. 312–326).
• García, B. (2004) “Urban Regeneration, Arts Programming and Major events: Glasgow 1990, Sydney 2000 and Barcelona 2004”, in: Gibson, L. & Stevenson, D. (Eds) Special Issue of the International Journal of Cultural Policy: Urban Space and the Uses of Culture (vol 10, No. 1, pp. 103–118).

„Европска престолнина на културата“ на Ризницата ?

• Европска комисија - Европски главни градови на културата
• Архив на Европските главни градови на културата Архивирано на 2 април 2012 г.

п р у Европски престолнини на културата 1985 Атина 1986 Фиренца 1987 Амстердам 1988 Западен Берлин 1989 Париз 1990 Глазгов 1991 Даблин 1992 Мадрид 1993 Антверпен 1994 Лисабон 1995 Луксембург 1996 Копенхаген 1997 Солун 1998 Стокхолм 1999 Вајмар 2000 Рејкјавик Берген Хелсинки Брисел Прага Краков Сантјаго де Компостела Авињон Болоња 2001 Ротердам Порто 2002 Бриж Саламанка 2003 Грац Пловдив 2004 Џенова Лил 2005 Корк 2006 Патра 2007 Луксембург Големиот регион Сибиу 2008 Ливерпул Ставангер 2009 Линц Вилнус 2010 Рур Истанбул Печ 2011 Турку Талин 2012 Марибор Гимараис 2013 Кошице Марсеј 2014 Умео Рига 2015 Монс П’лзењ 2016 Сан Себастијан Вроцлав 2017 Орхус Пафос 2018 Валета Леуварден 2019 Пловдив Матера 2020 Риека Голвеј 2021 Темишвар Елевсина Нови Сад