Нематеријално културно наследство

Нематеријалното културно наследство или нематеријалното културно добро — како што е определено од УНЕСКО, е практика, претставување, изразување, како и комбинирани знаења и неопходни вештини, кои заедниците, групите, а во некои случаи и поединците ги препознаваат како дел од нивното културно наследство.^[1]

Нематеријалното културно наследство, понекогаш наречено живо културно наследство, се пројавува, меѓу другото, во следните области:

• усна традиција и јазик,
• изведувачки уметности, социјална практика,
• ритуали и празници,
• знаење и примена на знаењата за природата и универзумот,
• традиционална уметност.

Пренесено од генерација на генерација, постојано обновувано во општествените заедници и групи, како реакција на околината, како интеракција со природата и историските услови на постоење, нематеријалното културно наследство буди чувство на идентитет и континуитет.

Посебното значење на ова наследство се одразува во фактот што тоа не е исклучиво поврзано со особините на домородните култури или со помалку развиените заедници и малцинства во поразвиените општества. Туку тоа придонесува за чувство на припадност на поединецот на заедницата од која доаѓа, како и на човештвото воопшто, бидејќи ги поврзува човековото минато, сегашност и иднина во една единствена низа.

Нематеријалното културно наследство е урбано колку што е и рурално.

УНЕСКО идентификува пет области во кои се манифестира нематеријалното (живо) културно наследство, и тоа:

1. усна традиција и јазик.
2. изведувачки уметности (музика, игра, танц и разни продукции / сценографија, како што се етно-театар, пантомима или театар).
3. социјална практика, ритуали и празници (обичаи, верувања, митови, фестивали).
4. знаења и вештини поврзани со природата и универзумот (практично познавање на природата, лековити билки, народна медицина, пагански народни календари).
5. традиционална уметност (занаетчиство, ракотворби).

Треба да се напомене дека поединечниот израз на нематеријалното наследство не може да се сведе на една област како што е наведено погоре, но едно наследство припаѓа на неколку области во исто време.

Елементите, во содржината на материјалното наследство, постојано се испреплетуваат со нематеријалните елементи и обратно, а нематеријалното наследство е придружено и составено од материјални предмети кои се негов производ. И како секое материјално добро има историја, порака, контекст, амбиент кои се дел од материјалното наследство; креативност, митологија, верувања, усна историја, традиционална изработка, тоа истото го има и нематеријалното наследство.

Затоа, треба да се има предвид дека нематеријалното наследство не е крајниот производ, туку целиот процес, сите знаења и вештини вклучени во процесот на создавање на крајниот производ, како и процесот на пренесување на тоа знаење.

Значењето на нематеријалното културно наследство е во тоа што тоа е важен чинител за зачувување на светската културна различност, кој ја промовира, одржува и развива културната различност и човечката креативност.

Разбирањето на нематеријалното културно наследство на различните заедници го олеснува меѓукултурниот дијалог и поттикнува меѓусебно почитување на другите начини на живот. Значењето на ова културно наследство се рефлектира во самиот културен настан, но и во богатството на знаења и вештини кои се пренесуваат низ генерациите.

Ако некој обичај не се практикува и не се одржува, или веќе не е ни во колективната меморија, тој престанува да биде дел од нематеријалното културно наследство, како нешто што е живо.

• Список на нематеријално културно наследство на УНЕСКО
• Список на нематеријално културно наследство на Македонија

• УНЕСКО - Културно наследство