Осетски јазик

Осетски јазик
	Ирон
Застапен во	Русија (Северна Осетија - Аланија), Грузија (Јужна Осетија), Турција.
Народ	Осети
Говорници	околу 640.000
Јазично семејство	индоевропско ирански североисточни скитски осетски јазик; ; ; ;
Дијалекти	дигорски иронски јаски
Писмо	осетиска азбука ; грузиска азбука (1820–1954); латиница (1923–1937)
Статус
Службен во	Јужна Осетија, Северна Осетија - Аланија
Јазични кодови
ISO 639-1	os
ISO 639-2	oss
ISO 639-3	oss
Linguasphere	58-ABB-a
	Осетски текст од 1935 година.
	Оваа страница може да содржи фонетски симболи од меѓународната фонетска азбука (МФА).

Осетскиот или „иронски“ (Ирон), е источноирански јазик кој се зборува во регионот Осетија во Кавказот. Јазикот се зборува во Русија и Грузија, а како официјален е во руската република Северна Осетија-Аланија и во грузиската република Јужна Осетија. Јазикот го зборуваат околу 525.000 Осети, од кои околу 60% живеат во Северна Осетија.

Фонологија

Во осетскиот има 7 самогласки:

	предни	централни	задни
затворени	и /i/	ы /ɨ/	у /u/
средни	е /e/	æ /ə/	о /o/
отворени		а /a/

Според јазичарот Васил Абаев, во осетскиот има 26 согласки, од кои пет има лабијализирани согласки и две полусамогласки. Во јазикот има гласови кои не се типични за индоевропските јазици, и тоа можеби е како резултат на контактот со останатите кавкаски јазици.

		усни	забно-алвеоларни	посталвеоларни /непчени	меконепчени		ресични
		усни	забно-алвеоларни	посталвеоларни /непчени	рамни	лабијализирани	рамни	лабијализирани
експлозивни	звучни	б /b/	д /d/		г /ɡ/	гу /ɡʷ/
	безвучни	п /p/	т /t/		к /k/	ку /kʷ/	хъ /q/	хъу /qʷ/
	ејективни	пъ /pʼ/	тъ /tʼ/		къ /kʼ/	къу /kʷʼ/
африкативни	звучни		дз /dz/	дж /dʒ/
	безвучни		ц /ts/	ч /tʃ/
	ејективни		цъ /tsʼ/	чъ /tʃʼ/
фрикативни	звучни	в /v/	з /z/				гъ /ʁ/
фрикативни	безвучни	ф /f/	с /s/				х /χ/	ху /χʷ/
носни		м /m/	н /n/
странични			л /l/
вевни			р /r/
апроксимантни				й /j/		у /w/

Писмо

Јазикот се пишува или пишувал на три писма: кирилица, латиница и грузиска азбука. Денес јазикот се пишува на кирилица.

Кирилица
букви	А	Ӕ	Б	В	Г	(Гу)	Гъ	(Гъу)	Д	Дж	Дз	Е	З	И	Й	К	(Ку)	Къ	(Къу)	Л
букви	a	ӕ	б	в	г	(гу)	гъ	(гъу)	д	дж	дз	е	з	и	й	к	(ку)	къ	(къу)	л
МФА	/a/	/ə/	/b/	/v/	/ɡ/	/ɡʷ/	/ʁ/	/ʁʷ/	/d/	/d͡ʒ/	/d͡z/	/e/	/z~ʒ/	/i/	/j/	/k/	/kʷ/	/kʼ/	/kʷʼ/	/l/
букви	М	Н	О	П	Пъ	Р	С	Т	Тъ	У	Ф	Х	(Ху)	Хъ	(Хъу)	Ц	Цъ	Ч	Чъ	Ы
букви	м	н	о	п	пъ	р	с	т	тъ	у	ф	х	(ху)	хъ	(хъу)	ц	цъ	ч	чъ	ы
МФА	/m/	/n/	/o/	/p/	/pʼ/	/r/	/s~ʃ/	/t/	/tʼ/	/u, w/	/f/	/χ/	/χʷ/	/q/	/qʷ/	/t͡s/	/t͡sʼ/	/t͡ʃ/	/t͡ʃʼ/	/ɨ/

Латиница (1923-1937)
букви	A	Æ	B	C	Ch	Č	Čh	D	Dz	Dž	E	F	G	Gu	H	Hu	I	J	K	Ku
букви	a	æ	b	c	ch	č	čh	d	dz	dž	e	f	g	gu	h	hu	i	j	k	ku
МФА	/a/	/ə/	/b/	/ts/	/tsʼ/	/t͡ʃ/	/t͡ʃʼ/	/d/	/d͡z/	/d͡ʒ/	/e/	/f/	/ɡ/	/ɡʷ/	/ʁ/	/ʁʷ/	/i/	/j/	/k/	/kʷ/
букви	Kh	Khu	L	M	N	O	P	Ph	Q	Qu	R	S	T	Th	U	V	X	Xu	Y	Z
букви	kh	khu	l	m	n	o	p	ph	q	qu	r	s	t	th	u	v	x	xu	y	z
МФА	/kʼ/	/kʷʼ/	/l/	/m/	/n/	/o/	/p/	/pʼ/	/q/	/qʷ/	/r/	/s~ʃ/	/t/	/tʼ/	/u, w/	/v/	/χ/	/χʷ/	/ɨ/	/z~ʒ/

Споредба

значење	оган	месец	нов	мајка	сестра	ноќ	нос	три	црвено	жолто	зелено	волк
Translations into different languages
осетски	арт art	мæй mæj	нæуæг næwæg	мад mad	хо xo	æхсæв æxsæv	фындз fyndz	æртæ ærtæ	сырх syrx	бур bur	цъæх ts'æx	бирæгъ biræh
паштунски	اور ōr	مياشت myāšt	نوی nəway	مور mōr	خور xōr	شپه špa	پوزه pōza	درې drē	سور sur	زيړ zyaṛ	شين šin	لېوه lēwə
курдски	agir / ar	me(h)	nêw	mak/daik	xoşk	şev	difn/lut	sê	sor	zerd/bor	kesk/şîn	gur / wir
персиски	آتش ātaš	ماه māh	نو now	مادر mādar	خواهر xāhar	شب šab	بینی / پوزه poze / bini	سه se	سرخ sorx	بور/ زرد zard / bur	سبز sabz	گرگ gorg
санскритски	agni/atar	māsa	nava	matar	svasā	rātri	nāsa	traya	rudhira	peeta	harita	vrkis
хинди-урду	āg	mahīna	nayā	mā	behn	rāt	nāk	tīn	lāl	pīlā	harā	bheyrryā
германски	Feuer	Monat	neu	Mutter	Schwester	Nacht	Nase	drei	rot	gelb	grün	Wolf
латински	ignis	mēnsis	novus	māter	soror	nox	nasus	trēs	ruber	flāvus, gilvus	viridis	lupus
грчки	φωτιά fotiá	μήνας minas	νέος neos	μητέρα mitera	αδελφή adhelfi	νύχτα nihta	μύτη miti	τρία tria	ερυθρός erithros	κίτρινος kitrinos	πράσσινος prassinos	λύκος likos
литвански	ugnis	mėnuo	naujas	motina	sesuo	naktis	nosis	trys	raudona	geltona	žalias	vilkas
руски	огонь ogón’	месяц miesyats	новый novyi	мать mat'	сестра siestra	ночь noch'	нос nos	три tri	красный, рыжий krasnyi, ryzhyi	жёлтый zholtyi	зелёный zielionyi	волк volk
ирски	tine	mí	nua	máthair	deirfiúr	oíche	srón	trí	dearg/rua	buí	glas	faolchú

Поврзано

Користена литература

Abaev, V.I. A grammatical sketch of Ossetic (Russian version)
Abaev, V.I. Ossetian Language and Folklore, USSR Academy of Sciences, Moscow-Leningrad, 1949
Arys-Djanaieva, Lora. Parlons Ossète. Paris: L'Harmattan, 2004, ISBN 2-7475-6235-2.
Nasidze et al., Genetic Evidence Concerning the Origins of South and North Ossetians. Annals of Human Genetics 68 (6), 588-599(2004)