Осма египетска династија

Осмата династија на древниот Египет (Династија VIII) е слабо позната и краткотрајна линија на фараони кои брзо се менувале во почетокот на 22 век п.н.е., најверојатно со нивното седиште на моќ во Мемфис. Осмата династија се одржала во време што се нарекува крај на Старото Кралство или почетокот на Првиот преоден период. Моќта на фараоните се намалувала, додека онаа на провинциските гувернери, познати како номари, била многу важна, а египетската држава дотогаш успешно се претворила во феудален систем. И покрај блиските врски меѓу кралевите и моќните номари, особено во Коптос, осмата династија на крајот била соборена од номарите на Хераклеопол, кои ја основале Деветтата династија. Осмата династија понекогаш е комбинирана со претходната Седма династија, поради недостаток на археолошки докази за Седмата династија, која можеби е фиктивна.

Египтолози проценуваат дека Осмата династија владеела со Египет вкупно околу 20 – 45 години, и биле предложени различни датуми: 2190-2165 п.н.е.,^[1] 2181 – 2160  п.н.е.,^[2][3] 2191 – 2145   п.н.е.,^[4] 2150–2118  п.н.е.^[5]

Два историски извори кои датираат од Новото Кралство ги наведуваат кралевите кои припаѓаат на Осмата династија. Најраниот од двата и главниот историски извор на Осмата династија е Кралскиот список од Абидос, напишан за време на владеењето на Сети I. Кралевите наведени во списокот се поставени помеѓу крајот на Шестата династија во времето на Старото Кралство и почетокот на Единаесеттата династија во Средното Кралство. Понатаму, имињата на овие кралеви се различни од оние што познати дека припаѓаат на Деветтата и Десеттата династија, од кои ниту еден не е на списокот од Абидос. Како последица на тоа, записите од 40 до 56 од списокот се смета дека припаѓаат на седмата и во осмата династија.

Другиот извор на Ново Кралство за Осмата династија е Торинскиот канон, напишан за време на владеењето на Рамзес II. Торинскиот список бил копиран од еден претходен извор кој, како што покажал египтологот Ким Рихолт, сам по себе бил полн со празнини и мора да бил во лоша состојба. Покрај тоа, списокот од Торино е многу оштетен и не може да се чита без тешкотии. Вкупно три имиња се читаат на фрагменти од папирусот, кои може да се кралеви на осмата династија. Ова се Нетјеркаре Сиптах, еден чие име тешко се чита, и, името на Какаре Иби, педесет и третиот крал од списокот од Абидос. Се чини дека има простор за двајца^[6] или тројца^[7][8] повеќе кралеви пред крајот на династијата како што е запишано на списокот. Ова укажува дека деловите кои недостигаат од Торинскиот канон веројатно ги содржеле кралевите во педесет и првиот до педесет и петтиот регистар од списокот на кралеви од Абидос. Бидејќи Торинскиот список ги пропуштил првите девет кралеви од списокот од Абидос, В.Ц. Хејс смета дека е разумно да претпоставиме дека Египќаните ги поделиле династиите VII и VIII во овој момент.^[6]

Египетскиот свештеник Манетон напишал историја на Египет за време на 3 век п.н.е., позната како <a href="./https://en.wikipedia.org/wiki/Manetho#Aegyptiaca" rel="mw:WikiLink" data-linkid="53" class="cx-link" title="Manetho">Aegyptiaca</a>. Делото на Манетон не е зачувано до денес и е познато само преку три подоцнежни писатели кои го цитирале. За жал, овие три извори се крајно тешки за работа. На пример, тие често се контрадикторни еден со друг, како што е случајот со двајцата антички историчари - Секст Јулиј Африкан и Евсевиј Кесаријски - кои цитираат од делото на Манетон во врска со седмата и осмата династија. Африкан тврди дека династијата VII се состоела од 70 кралеви кои владееле во период од седумдесет дена во Мемфис, а династијата VIII се состоела од 27 кралеви кои владееле 146 години. Сепак, Евсевиј забележува дека во текот на династијата VII, пет цареви владееле повеќе од седумдесет и пет дена, а династијата VIII вклучува пет цареви кои владееле 100 години. Седумдесетте кралеви во седумдесет дена обично се сметаат за точна верзија на Манетон во врска со Седмата династија, но најверојатно не е фактичка историска состојба. Наместо тоа, ова се толкува како да значи дека фараоните од овој период биле екстремно менувани, а употребата на бројот седумдесет може да биде доказ за фактот дека ова била Седмата династија според Манетон.^[9] Бидејќи Манетон не обезбедил вистински историски податоци за овој период и нема археолошки докази за Седмата династија, многу египтолози тврдат дека оваа династија е фиктивна.^[10] Во врска со Осмата династија, сега е широко прифатено дека проценката на Манетон за нејзиното времетраење е преценување на реалноста.^[8]

Главните археолошки докази за кралевите на осмата династија се кралски откритија откриени во Коптос, во кои се наведени некои од последните фараони на династијата. Понатамошни докази за раните кралеви на династијата доаѓаат од гробовите во Сакара, особено пирамидата на Какаре Иби во Сакара. Покрај ова, постојат кралски натписи пронајдени во Вади Хамамат и во Горниот Египет, како и не-кралски докази од Горен Египет.^[8][11][12]

Осмата династија традиционално се класифицира како прва династија на Првиот преоден период, поради ефемерната природа на владеењето на неговите кралеви, како и ограниченоста на современите докази, навестувајќи го падот на државата во хаос. Неодамнешната повторна проценка на археолошките докази покажа силен континуитет помеѓу шестата и осмата династија, така што египтологот Храч Папазијан предложил осмата династија да се смета за последна од времето на Старото Кралство.^[8]

Со оглед на тоа што пет кралеви од Осмата династија го носеле престолното име на Пепи II, Неферкаре, како дел од нивните имиња, тие можеби биле потомци на Шестата династија, кои се обидувале да задржат некаква моќ.^[13] Некои од актите на последните четири кралеви на династијата VIII се запишани во нивните декрети до Шемеј, везир од овој период, иако само Какаре Иби може да се поврзе со било која монументална градба. Неговата пирамида била пронајдена во Сакара во близина на онаа на Пепи II и, како и кај неговите претходници, пирамидални текстови биле запишани на ѕидовите.^[13]

Сепак, имало многу кралеви, и јасно е дека во овој временски период бил во тек распадот на централната власт во Египет. Владетелите на овие династии биле со седиште во Мемфис и изгледа дека се потпирале врз моќта на номарите од Коптос, на кои им доделувале титули и почести. Ова мора да било без успех, бидејќи Осмата династија на крајот била соборена од соперничка група со седиште во Хераклеопол.

Со оглед на недостатокот на докази за Седмата династија, сите кралеви споменати во Кралскиот список од Абидос во записите после Меренре Немтјемсаф II и пред името на Монтухотеп II^[4] обично се припишуваат на Осмата династија. Според Јирген фон Бекерат, тие се:

Египтологот Храхт Папазијан верува дека таквата реконструкција дава премногу тежина на записите на Манетон, според кои Седмата династија е суштински фиктивна и метафора на хаос. Наместо тоа, Папазијан предлага најраните од гореспоменатите кралеви кои се непосредни наследници на Пепи II, да се припишат на Шестата династија, додека оние што се веднаш по нив, да се припишат на краткотрајната Седма династија. Тогаш осмата династија ќе започне само со добро потврдениот Какаре Иби:

Покрај тоа, идентитетот, хронолошката позиција и должината на владеењето на следните владетели е многу неизвесна: Ваџкаре, Куикер и Куи.