Петер Слотердајк
Петер Слотердајк (германски: Peter Sloterdijk; р. 26 јуни 1947) — германски филозоф, културолог, водител и колумнист. Работи како професор по филозофија и теорија на медиумите на Вишата школа за уметност и обликување во Карлсруе. Од 2002 до 2012 г. бил еден од водителите на емисијата „Во стакленик: Филозофска четворка“ (Im Glashaus: Das Philosophische Quartett). ЖивотописСлотердајк е роден во Карлсруе, Баден-Виртемберг, во семејство на мајка Германка и татко Холанѓаец. Од 1968 до 1974 г. студирал филозофија, германистика и историја на Минхенскиот и Хамбуршкиот универзитет, каде следната година докторирал. Во 1980-тите работел како хонорарен писател и тогаш го објавил делото „Критика на циничниот ум“ (Kritik der zynischen Vernunft) (1983). Оттогаш има објавено низа филозофски дела кои уживаат значаен углед во Германија. Во 2001 г. е назначен за ректор на Вишата школа за уметност и обликување, а во 2002 г. станал еден од водителите да емисијата „Во стакленик: Филозофска четворка“ на каналот ZDF, посветена на продлабочено разгледување на проблемите на освремието.[1] Филозофски гледиштаСлотердајк го отфрла дуалистичкото разлачување на телото од душата, субјектот од објектот, културата од природата и сл., сметајќи дека нивното заемодејство се одвива во „простори на собитисување“ и дека тие заеднички се развиваат во една мешовита стварност, а не подвоено. Поради овие ставови, Слотердајк се смета за постхуманист,[2] кој се стреми да ги обедини деловите на стварноста кои погрешно се сметаат за посебни еден од друг. Оттука, тој предлага создавање на „онтолошки устав“ каде ќе бидат вклучени сите битија — луѓето, животните, растенијата и машините. Филозофски стилКако и Ниче, Слотердајк е со убедувањето дека современите филозофи мораат да размислуваат опасно и да се оддаваат на современите хиперкомплексности: мораат да се одрекнат од денешниот хуманистички и националистички свет во име на поширок видик кој е еколошки и глобален.[3] Неговиот филозофски стил е некаква рамнотежа помеѓу цврстниот академизам на еден професор и своевидниот антиакадемизам (што се забележува од неговиот постојан интерес за мислата на Ошо, кој бил негов учител кон крајот на 1970-тите).[4] Заземајќи социолошки став, германскиот филозоф Андреас Доршел смета дека појавата на Слотердајк како позната личност во филозофијата е мношне прикладна и потребна во денешно време.[5] Самиот Слотердајк смета дека преувеличувањето е нужно за да се сврти вниманието, и ги опишува неговите идеи како хиперболични.[6] Теми во делатаКритика на циничниот умСлотердајк се прочул со делото „Критика на циничниот ум“ (1983), кое станало најдобро продавана филозофска книга на германски јазик од Втората светска војна наваму.[7] СфериТритомното дело „Сфери“ важи за магнум опус на Слотердајк. Првиот том е издаден во 1998 г, вториот во 1999, а третиот во 2004 г. Делото ја обработува претставата за „простори на соживот“, кои се простори што често се занемаруваат или се земаат за дадени, а во себе содржат информации суштински за осознавањето на човечкото. Истражувањето на овие сфери почнува со основната разлика меѓу цицачите и другите животни: биолошката и утопиското угодност на мајчината утроба, која човекот се стреми да ја поврати науката, идеологијата и религијата. Од овие микросфери (онтолошките односи како фетус-плацента) до макросфери (макроутроби како нациите и државите), Слтоердајк ги анализира сферите во кои човекот се обидува и не успева да престојува и дава црти на врската помеѓу виталната криза (на пр. празнотијата и нарцистичката оддалеченост) и кризата што се создава кога ќе пукне една сфера. Според искажувањето на Слотердајк, првите пасуси на „Сфери“ се „книгата што Хајдегер требало да ја напише", како придружен том на „Битие и време“ (кој би се нарекувал „Битие и простор“). Тука се мисли на неговото првично излагање во врсак со поимот „овобитие“ (Dasein), кој потоа Слотердајк го води во друга насока, оддалечувајќи се од Хајдегеровите ставови. ГлобализацијаСлотердајк смета дека во денешното поимување на глобализацијата отсуствува историска перспектива. Според него, ова е дури третиот бран на надминување на растојанијата (првиот е метафизичката глобализација на старогрчката космологија, а вториот е поморската глобализација во XV век). Разликата, вели Слотердајк, е во тоа што вториот бран го изндрил космополитизмот, а третиот создава глобален провинцијализам. Гневот и времетоВо делото „Гневот и времето“ (Zorn und Zeit), Слотердајк го карактеризира гневот како психополитичка сила низ историјата на човештвото. Политичките аспекти на гневот се особено изразени во западната историја, почнувајќи уште од првите стихови во Хомеровата „Илијада“. Авторот смета дека денес имаме увид во суштината на гневот благодарение на психоанализата. На крај, според Слотердајк, јудео-христијанското поимување за Бог ги искористува гневот и омразата како чувства кај луѓето за да создаде „метафизички складишта на одмазда“. Според тоа, „Бог со тоа станува местотото во кое трансцендентно се складираат одложени бесови и замрзнати одмазднички планови“[8] Спор за генетикатаНакратко по организираниот симпозиум на тема филозофија и Хајдегер, Слотердајк ја разбранувал јавноста со неговиот контроверзен есеј „Уредби за човечкиот парк“ (Regeln für den Menschenpark).[9] Во текстот, авторот се осврнува на културите и цивилизациите како „антропогени расадници“ устроени да огледуваат човечки суштества; како што имаме заштитени подрачја за запазување на ретките видови, така треба да усвоиме понасочени правила за да го обезбедиме опстанокот на Аристотеловото политичко животно. Според Слотедајк „скротувањето на човекот е пропадната работа“ и „дивјачкиот потенцијал на цивилизацијата станува сè поголем “ секојдневното поживотнување на човекот зема сè поголем замав“. Поради поврзаноста на евгениката со нацистите во неодамнешната историја на Германија, ваквите дискусии носат непријатно бреме во таа земја. Разбивајќи го ова национално табу со својот есеј, Слотердајк укажува на тоа дека доаѓањето на нови генетски технологии поотворена дискусија и уредување на „биокултурното“ размножување. Во очите на Јирген Хабермас, ова значи дека Слотердајк е „фашист“, кој пак одговорил дека самата тактика со која Хабермас сака да го поткопа е фашистичка. Во основа на контроверзијата не е само евгеничката идеја, туку и употребата на поимот Züchtung („одгледување“)[10] и Selektion („селекција“). Слотердајк ги отфрла обвиненијата дека е нацист, кои ги смета за страни на неговиот историски контекст. Сепак, делото предизвикало голема контроверзија и Слотердајк примил бројни критики поради наводната употреба на „фашистичка реторика“ за ширење на Платоновата претстава за управата со апсолутна контрола врз населението, како и за неговата наводна посветеност на ненормативно и упорстување на самата таа биоетичка проблематика. Втората критика се однесува на недореченоста ан неговото излагање во врска со тоа како општеството би било засегнато со напредоците во генетиката. Покрај критичари, Слотердајк добил и многу бранители, па весникот Ди Цајт објавил отворено писмо на Слотердајк за Хабермас, во кое тој жестоко го напаѓа Хабермас дека го „критикува зад грб“ и дека застапува толкување на хуманизмот кое е одамна мртво.[11] Спор за социјалната државаСлотердајк повторно станал предмет на контроверзија, со написот „Револуцијата на раката што дава“ (Die Revolution der gebenden Hand, 13 јуни 2009[12][13]) во Франкфуртер Алгемајне Цајтунг, еден од најчитаните весници во Германија. Во написот, Слотердајк тврди дека социјалната држава е „фискална клептократија“ која ја има претворено земјата во „мочуриште на омразата“, деградирајќи ги граѓаните до степен на „мистифицирани поданици на даночното право“. Текстот почнува со прочуеното антикапиталистичко гесло на левицата, „Сопственоста е кражба“ (срочено во XIX век од Прудон), но Слотердајк нагласува дека денес најголем одземач е државата. "Живееме во еден фискално граблив полусоцијализам, но никој не се крева на фискална граѓанска војна“.[14][15] Слотердајк го потворил истото видување во написите насловени како „Клептократија на државата“ (Kleptokratie des Staates) и „Востание на успешните“ (Aufbruch der Leistungsträger) во германскиот месечник за политичка култура „Цицеро“.[16][17][18] Според Слотердајк, установите на социјалната држава се подаваат на систем кој ги привилегира маргинализираните, но неодржливо се потпира на материјално успешното граѓанство. Тука авторот дава провокативнен предлог за драстично намалување на даноците на приходи, а социјалната разлика да се надоместува со добротворни прилози од богатите. Во систем, оние што ќе дадат повеќе ќе уживаат повисок општествен статус. Успешните тогаш ќе заслужуваат пофалби за нивната великодушност, наместо да им се всадува вина за тоа што се успешни, или да негуваат омраза кон општеството кое е зависно од нив.[19] Список на делаГермански
Македонски преводи
Награди и одликувања
Наводи
Надворешни врски
|
|||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
