Рециклирање на текстил

Рециклирањето на текстил — процес на обновување на влакна, преѓа или ткаенина и повторна обработка на материјалот во нови, корисни производи. ^[1] Текстилниот отпад е поделен на отпад од пред потрошувачката и отпад од постпотрошувачката и е сортиран во пет различни категории добиени од пирамидален модел. ^{[2] [3]} Текстилот може да се употреби повторно или да се рециклира механички или хемиски. ^{[4] [5]}

Во последниве години има подобрувања кон рециклирање текстил поради воведување на новите регулативи во неколку земји. ^[6] Како одговор на тоа, компаниите развиваат производи и од постпотрошувачки отпад и од рециклирани материјали како што е пластиката. Резултатите од академските испитувања покажале дека повторната употреба и рециклирањето на текстилот се поповолни од согорувањето и депонирањето. ^[7]

Годишно се произведуваат над 100 милијарди парчиња облека, од кои најголемиот дел од нив завршуваат во инсинератори или депонии. Агенцијата за заштита на животната средина (АЗЖС) објавила дека само во 2018 година биле создадени17 милиони тони текстилен комунален цврст отпад (КЦО). Модната индустрија е веројатно еден од вторите најголеми загадувачи веднаш по нафтената индустрија. ^[8] Со рециклирање на текстил, се намалува просторот на депониите, се создава помалку загадување и се намалува потрошувачката на енергија и вода. Повеќето материјали што се користат во рециклирањето на текстил можат да се поделат во две категории: отпад од пред-потрошувачка и отпад од пост-потрошувачка.

Отпадот пред потрошувачката вклучува второстепени материјали од текстилната, влакната и памучната индустрија. Овие производи се пренаменуваат за други индустрии , т.е. мебел, душеци, груба преѓа, градење домови, автомобилска индустрија, хартија и облека.

Предпотрошувач може да се однесува и на вишок или останата облека кои трговците на мало не биле во можност да им ја продадат на потрошувачите. Овие остатоци од облека потоа се пренаменуваат и се употребуваат за создавање нови парчиња облека, а воедно се еколошки одржливи. ^[9]

Постпотрошувачкиот отпад се состои од текстилна облека и предмети кои потекнуваат од домаќинството и кои се отфрлени од нивните сопственици. Овие текстилни парчиња обично се отфрлаат бидејќи се оштетени, истрошени или застарени. Сепак, 85% од отпадот по потрошувачката во Соединетите Американски Држави се наоѓа на депониите. Преостанатиот постпотрошувачки отпад може да се насочи кон трговци на мало со половна стока за препродажба или предавање во магацини наменети за рециклирање текстил.

Текстилот е категоризиран во категории според пирамидалниот модел, кој ги организира текстилите според нивниот квалитет и употребливост. Овие распоредувања во категории одредуваат кои процеси се употребуваат за рециклирање или повторна употреба на текстилот. Такви категории се: текстил за пазари на употребувана облека, текстил за преработка, крпи за бришење и полирање, текстил испратен на депонии и инсинератори.

Дијамантите се постари, посовремени парчиња облека кои се од луксузни, добро познати брендови. Дијамантите сочинуваат 1–2% од рециклираниот текстил. И покрај тоа што се најмалата категорија, дијамантите генерираат најголем профит по предмет за компаниите за рециклирање. Облеката и додатоците кои се сметаат за дијаманти вклучуваат висока мода, Харли Дејвидсон, Левис, Ралф Лорен и луксузни влакна (на пример кашмир). Овие половни облеки се многу барани и може да се продаваат преку интернет, во малопродажни бутици или во продавници за винтиџ.

Околу 7% од рециклираните текстилни производи или се спалуваат или се фрлаат на депонија. Текстилот кој се фрла на депонии нема вредност и не може да се пренамени; овој процес е скап и се избегнува кога е можно. Текстилот може да се согорува и за производство на електрична енергија. Оваа практика е почеста во Европа отколку во Соединетите Американски Држави, бидејќи европските котларни системи имаат поголеми капацитети од американските котларни системи. Иако согорувањето на комуналниот цврст отпад (КЦО) сè уште не е изводливо во Соединетите Американски Држави, над две третини од него се согорува во земји како Данска, Јапонија и Швајцарија.^[10] Енергетската вредност на согорувањето на цврстиот комунален отпад е споредлива со нафтата во однос на калориите; сепак, постојат пречки за овој процес. Овие пречки вклучуваат зголемување на ефикасноста на согорувањето и намалување на штетните нуспроизводи од согорувањето.^[10]

Околу 17% од употребениот текстил се категоризира во категоријата крпи за бришење и полирање. Овие текстили се сметаат за неносливи и потоа се користат за изработка на крпи за бришење и полирање. Крпите за бришење и полирање може да се направат од комбинација на олеофилни и хидрофилни влакна кои често се корисни во индустриската примена. Текстилот, како што се маиците, најчесто се користи за создавање на овие ткаенини поради неговите природно апсорбирачки памучни влакна.

29% од текстилниот отпад се преработува во нови производи доколку се смета за неупотреблив. Употребливоста зависи од тоа дали текстилот е извалкан или искинат до степен на поправка. Шоди и мунго се двата главни резултати од процесот на реинженеринг..^[2]

„Шоди“ (или рециклирана волна) вклучува создавање нови производи од преѓа од старите материјали и е еден од најисториските примери за рециклирање текстил.^[11] Еден од најголемите производители на преѓа со лош квалитет е градот Панипат кој се наоѓа во Северна Индија, кој има над 300 фабрики.^[12] Поголемиот дел од лошиот материјал во Панипат се употребува за изработка на плетени ќебиња, што сочинува над 90% од ќебињата што им се даваат на заедниците за помош при катастрофи.^[12]

Мунго бил измислен по лош квалитет и се однесува на процесот на употреба на исечоци од текстил за производство на волна. Оваа волна се извезува во европските земји, чија постудена клима и прописи за запаливост резултираат со поголема негова потреба.

Шоди и мунго може да се употребат и за производи со висок и низок квалитет. Овие преработени влакна се користеле во кашмирски џемпери и во полнење за мебел, автомобили и вреќи за удирање.

48% од текстилот се категоризира во категоријата на пазари на употребувана облека. Западните земји извезуваат употребуван текстил во земјите во развој или за помош при катастрофи. Во земјите во развој, употребуваните западни текстили се високо ценети бидејќи често се попристапни од локалните текстили. Користениот западен текстил се продава и на пониските и средните класи во поразвиените земји чии приходи не се доволно големи за да се купат поскапи, локални текстили. Бидејќи извозот на текстил е глобална индустрија, извозниците мора да бидат свесни за различните трговски регулативи и ограничувања во различни земји.

Според „Зелена Америка“, рециклираниот текстил се сортира по боја, при што патентите и копчињата се отстрануваат со магнети, а потоа се преде во метри конец со ткаење. На тој начин се избегнува испраќање на материјали на депонии или инсинератори.

Повторната употреба на текстил претставува подобар метод на обработка бидејќи го продолжува животниот век на оригиналниот производ. Повторна употреба се случува кога сопствениците на текстил изнајмуваат, тргуваат, разменуваат, позајмуваат, наследуваат производи преку продавници за половна стока, гаражни распродажби, онлајн/болвачки пазари или добротворни организации. При повторна употреба на текстил, текстилот понекогаш се менува преку кроење или шиење или преку украсување на текстилот со бои, крпеници и друг текстил во процес познат како „направи сам“.

Механичката обработка претставува метод на рециклирање во кој текстилната ткаенина се разградува, додека влакната се уште се зачувани. Откако ќе се искинат влакната, овие влакна можат да се предат за да се создадат нови ткаенини. Ова е најчесто користената техника за рециклирање текстил и е процес кој е особено добро развиен за памучни текстили. Протоколите за механичка обработка може да се разликуваат во зависност од материјалот, па затоа се потребни и неколку нивоа на сортирање пред да започне процесот.

Текстилот мора да се одвои според составот на ткаенината и според бојата за да се избегне повторно боење и белење на материјалите. Откако ќе се сортираат, текстилните материјали можат да се искинат, измијат и одделат на помали влакна. Овие поединечни влакна потоа се порамнуваат заедно во процес кој е познат како кардирање, како подготовка за предење заедно. Некои влакна, вклучувајќи го и памукот, мора да се предат заедно со носечко влакно се со цел да се одржи повисок квалитет. Овие носечки влакна најчесто се памук, органски памук или полиестер. Откако влакната ќе се предат во нова преѓа, тие можат да се искористат за создавање нови текстили. Овој процес функционира како полузатворена јамка на рециклирање. Бројот на пати што еден материјал може да се рециклира зависи од квалитетот на влакната, кој се намалува при секој циклус на механичка обработка.

Механичката обработка може да се користи и со материјали различни од текстил. Еден вообичаен пример за ова е полиестерот. Во случајот со полиестер, рециклираните материјали се пластични шишиња направени од полиетилен терефталат (ПЕТ). На сличен начин како и текстилот, пластиката се сортира по боја и вид кога ќе пристигне во објектите за рециклирање. Потоа пластиката се кине и се мие за да се разгради и да се отстранат загадувачите. Сувите остатоци од пластика се обликуваат во ПЕТ пелети, а потоа се екструдираат за да се создадат нови влакна. Овие нови влакна потоа можат да се користат за создавање нови текстили.

Хемиската обработка се случува во случаи кога повторната употреба на текстилот е неизводлива. Овој процес сè уште не е широко имплементиран, но постојат компании кои истражуваат и интегрираат хемиско рециклирање. Главните производствени локации во мал обем се од „Еко Серкл“, „Ворн Агејн“, „Еврну“ и „Ионсел“.

Хемиското рециклирање се употребува кај синтетичките влакна, како што е полиетилен терефталат (ПЕТ). Овие синтетички влакна можат да се разградат за да се создадат влакна, преѓа и текстил. За ПЕТ, почетните материјали прво се разградуваат на молекуларно ниво со употреба на хемикалии кои ја олеснуваат гликолизата, метанолизата, хидролизата и/или амонолизата. Овој чин на деполимеризација, исто така, ги отстранува загадувачите од почетниот материјал, како што се боите и несаканите влакна.^[13] Оттука, материјалот се полимеризира и се користи за производство на текстилни производи.^[14]

За разлика од механичкиот метод на рециклирање, хемиското рециклирање произведува висококвалитетни влакна слични на оригиналните влакна што се користат. Затоа, не се потребни нови влакна за поддршка на производот од хемискиот процес. За други материјали како што се најлон и влакна на база на целулоза се употребуваат различни хемикалии и процеси, но целокупната структура на процесот е иста.^[14]

Голем број на компании ги развиваат своите производи од комбинација на рециклиран текстилен отпад од потрошувачката, како и други рециклирани материјали како што е пластиката.^[15] Ова може да се направи и за текстил, освен за облека.^[16]

Еден специфичен регион кој е попрогресивен во примената на рециклиран текстил е Скандинавија, која создала производи за мејнстрим пазарот.^[16] Во Шведска, компании како Lindex и H&M вклучуваат влакна од отпад пред и по потрошувачката во нивните нови линии на облека.^[16]

Во неколку земји биле воведени нови законски регулативи за текстилната индустрија кои ја фаворизираат употребата на рециклирани материјали. На 30 март 2022 година, Европската комисија ја објавила Стратегијата на ЕУ за одржлив и циркуларен текстил, во која се наведува акциониот план на ЕУ за постигнување подобра одржливост и регулатива во текстилната индустрија. Целта на Европската комисија за 2030 година е да ги охрабри потрошувачите да инвестираат во производи со висок квалитет, наместо во брза мода, и да обезбеди сите текстилни производи да бидат издржливи, без разлика дали се од рециклирани материјали или не. Стратегијата на ЕУ вклучува регулирање на прекумерното производство, намалување на ослободувањето на микропластика за време на производството и употреба на проширената одговорност на производителот на ЕУ за да се обезбеди дека производителите дејствуваат одржливо.

Како одговор на променливите очекувања на потрошувачите, инвестициите во компаниите за рециклирање текстил се зголемиле за да се постигне подобра одржливост во текстилната индустрија.^[17]„Breakthrough Energy Ventures“ на „Inditex“ и Бил Гејтс инвестирале во стартап компанијата за рециклирање „Circ“ во јули 2022 година, која патентирала нови технологии за реинженерство на употребени влакна. Во јули 2021 година, H&M и Adidas инвестирале во компанијата за хемиско рециклирање Infinited Fiber Company (IFC), која произведува реинженерско влакно кое е слично на памукот и е биоразградливо. [2] Голдман Сакс имал инвестиција во компанијата за механички рециклиран памук „Риковер Текстил Системс“ во јуни 2022 година..^[18]

Голем број на луксузни модни брендови јавно ја прикажуваат својата инвестиција во пристапување за одржливост, со заедничка цел да се префрлат кон кружни системи и да користат реинженерирани и/или биоразградливи материјали во своите колекции.^[19]

Процесите на повторна употреба на текстил и рециклирање на текстил се најеколошките методи за преработка на текстил, додека согорувањето и депонирањето се сметаат за најмалку еколошки. Кога се споредува повторната употреба на текстил со рециклирањето на текстил, повторната употреба на текстил е поповолна. Едно шведско проучување покажало дека за секој тон текстилен отпад, повторната употреба на текстил може да заштеди 8 тони CO
2 во однос на потенцијалот за глобално затоплување (GWP) и 164 GJ потрошувачка на енергија. За споредба, рециклирањето текстил заштедува 5,6 тони CO
2 во однос на GWP и 116 GJ потрошувачка на енергија.

Постојат неколку околности под кои рециклирањето и повторната употреба може да бидат помалку ефикасни. На пример, во однос на рециклирањето, придобивките може да се компензираат доколку стапките на замена се релативно ниски, доколку рециклирањето се напојува со фосилни горива или доколку избегнатите процедури за производство се чисти. Исто така, во однос на повторната употреба, влијанието на превозот врз животната средина може да ги надмине предностите на избегнатото производство, освен доколку рокот на употреба на повторната употреба на предметот не е значително продолжен. Овие околности треба да се земат предвид при застапување, дизајнирање и спроведување нови процедури за рециклирање и повторна употреба на текстил.