Теодора Кантакузина

Теодора Кантакузина (грчки: Θεοδώρα Καντακουζηνή; ок. 1330 - ок. 1396, позната и како Теодора Хатун) била византиска принцеза, ќерка на царот Јован VI Кантакузин и втора законска сопруга на отоманскиот султан Орхан Гази.^[1]

Теодора била една од трите ќерки на царот Јован VI Кантакузин и неговата сопруга Ирина Асенина. Историчарот Никифор Грегорас погрешно ја нарекува „Марија“ во еден пасус.^[1] Во јануари 1346 година, за да го зацврсти сојузот на нејзиниот татко со отоманскиот емират и да ги спречи Османлиите да ѝ пружат помош на царицата-регент Ана Савојска за време на тогашната граѓанска војна, таа била верена за отоманскиот владетел, Орхан I.^[2][3]

Венчавката се случила во летото истата година и претставувала невиден настан, бидејќи легитимна христијанска принцеза била обединета во брак со муслимански владетел, но унијата не била оспорена од ниту еден религиозен авторитет, ниту христијански ниту исламски. Нејзините родители и сестри ја испратиле до Селимбрија, каде што претставниците на Орхан, вклучувајќи ги и великаните на неговиот двор и коњаничкиот полк, пристигнале со флота од 30 бродови. Церемонија се одржала во Селимбрија, каде што пратениците на Орхан ја пречекале и ја испратиле до османлиските земји во Битинија, преку Мраморното Море, каде што се одржала свадбата.^[2]

Теодора останала христијанка по бракот и била активна во поддршката на христијаните што живееле под отоманска власт, а работела и да осигури дека христијанските отпадници кои се преобратиле во ислам се враќаат во својата првобитна религија.^[4][2] Во 1347 година, таа го родила својот единствен син, Халил бег, последното од децата на Орхан, кој бил заробен од џеновски пирати за откуп додека сè уште бил дете. Византискиот император Јован V Палеолог одиграл клучна улога во неговото конечно ослободување. Подоцна, Халил се оженил со Ирина, ќерка на Јован V Палеолог и сестра на Теодора, Елена Кантакузина.

Покрај тридневниот престој во Цариград во февруари 1347 година, по победата на нејзиниот татко во граѓанската војна,^[2] Теодора останала во османлискиот двор сè до смртта на Орхан во 1362 година. Тогаш, Мурат I, син на Орхан и неговата конкубина Нилуфер Хатун, седнал на престолот и наредил синот на Теодора да биде погубен. После тоа, таа се вратила во Цариград, каде што живеела со својата сестра, царицата Елена, во палатата.^[1][2] Последен пат е познато дека била држена затворена во Галата за време на краткото владеење на Андроник IV Палеолог таму во 1379–81 година.^[4]

Со Орхан, таа имаше две деца:

• Шехзаде Халил (1347–1362). Последното дете на Орхан. Се оженил со својата мајчина братучетка, византиската принцеза Ирина Палеологина, и имал два сина. Тој бил погубен од неговиот полубрат, Мурат I.
• Хатиџе Хатун. Се омажила за Сулејман бег, син на Сару Бату Савџи бег и братучед на Орхан. Тие имале два сина, Хамза бег (кој имал син, Мехмед бег) и Мустафа бег (кој имал син, Осман бег), и две ќерки, Илалди Хатун и Фатма Хатун.

Фикционализирана форма на нејзиниот лик бил тема на романот „Адора“ на Бертрис Смол, објавен во 1980 година.

• Nicol, Donald MacGillivray (1996). The Reluctant Emperor: A Biography of John Cantacuzene, Byzantine Emperor and Monk, c. 1295–1383. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-52201-4.