Чарлс Џон Хафем Дикенс (англиски: Charles John Huffam Dickens; Портсмут, 7 февруари1812 — Хајем, 9 јуни1870) — англиски писател и социјален критичар. Дикенс е автор на едни од најпознатите светски ликови и дела и тој се смета за еден од најголемите писатели во Викторијанската ера.[1] Неговите дела уживале голема популарност своевремено, а веќе во 20 век научниците и книжевните критичари го признале како книжевен гениј.[2][3]
Дикенс е роден во Портсмут. Тој го напуштил училиштето за да работи во фабрика во период кога неговиот татко бил затворен. И покрај недостатокот на образование, тој бил уредник на неделник цели 20 години, напишал 15 романи, пет новели, стотици кратки раскази и статии, држел предавања, борец за правата на децата, образованието и социјалните реформи.
Успехот на Дикенс започнал во 1836 година со издавањето на Посмртните записи на Пиквичкиот клуб. За неколку години тој станал светска книжевна ѕвезда, познат по својот хумор, сатира и детален приказ на ликовите и општеството. Неговите романи, повеќето објавени во месечни списанија или неделници, биле пионери на сериското издавање на еден расказ, што пак станало доминатен начин за издавање еден роман во Викторијанската ера.[4][5] Овој начин на издавање му дало можност на Дикенс да ја испита реакцијата на публиката за претходното објавено дело и така често ги поправал своите ликови или приказни во согласност со реакцијата на публиката.[5]
Дикенс се сметал за книжевен големник во неговото доба..[6] Неговата новела од 1843, Божиќна приказна, сè уште е популарна и инспирира секакви други адаптации. Оливер Твист и Големите исчекувања исто така се предмет на адаптаци, но тие се исто така важни за деталниот преглед на Лондон и Викторијанска Англија. Дикенс добил пофални критики од голем број светски книжевни џинови, почнувајќи од Лав Толстој па сè до Џорџ Орвел на пример.
Животопис
Чарлс Џон Хафем Дикенс е роден на 7 февруари 1812 година, Ландпорт на островот Портси, во близина на Портсмут. Тој бил второ од осумте деца на Џон Дикенс (1785–1851) и Елизабет Дикенс (родена Бароу; 1789–1863). Неговиот татко бил службеник во Нејви Пеј Офис. Во јануари 1815 година, Џон Дикенс заминал на служба во Лондон и тогаш семејството Дикенс се преселило на улицата Норфолк во Фицровија.[7] Кога Дикенс имал само четири години, неговите родители се преселиле во Ширнес, а потоа во Чатам, Кент, каде живееле до неговата 11-годишна возраст. Навидум имал идилично рано детство, иако самиот Дикенс рекол дека било „момче на кое не му посветувале особено внимание“.[8]
Чарлс своето време главно го поминувал надвор, но исто така многу читал. Така, тој растел со книгите на Тобијас Смолет и Хенри Филдинг, но и со Робинзон Крусо. Тој особено ги читал 1001 ноќ и Елизабет Инчбалд.[9] Тој имал голема меморија за своето детство, запаметувајќи голем број луѓе и настани, кои подоцна ги користел во своите дела.[10] Поради работата на татко му во Нејви Пеј Офис, тој имал можност и на приватно школување за краток период во Чатам.[11]
Овој период завршил во јуни 1822 година, кога Џон Дикенс бил повикан во централата на Нејви Пеј Офис и така целото семејство, освен Чарлс, се преселиле во Камден Таун во Лондон.[12] Семејството го напуштило Кент поради долговите,[13] па така Џон Дикенс бил затворен во Лондон во 1824 година. Тогаш, 12-годишниот Чарлс Дикенс започнал да живее со семејната пријателка Елизабет Ројланс.[14] Во тоа време, тој бил принуден сам да заработува за живот работејќи во фабрика за боја за чевли. Сеќавајќи се на тоа време, многу подоцна, тој напишал: „Јас толку длабоко во себе го зачувава споменот на чувството на запоставеност и немоќ; целото мое битие беше до таа мера опседнато со свеста за понижувачката неправда чија жртва бев во тоа време, што и денес пред таа темна сенка од горчливото детство често потреперувам... Сè заборавам и мрачни соништа ме пренсуваат во првите години на мојот живот.“[15]
Heller, Deborah (1990). „The Outcast as Villain and Victim: Jews in Dickens Oliver Twist and Our Mutual Friend“. Во Cohen, Derek; Heller, Deborah (уред.). Jewish Presences in English Literature. McGill-Queen's Press. стр. 40–60. ISBN978-0-7735-0781-4.
Jarvie, Paul A. (2005). Ready to Trample on All Human Law: Finance Capitalism in the Fiction of Charles Dickens. Studies in Major Literary Authors. New York, NY: Routledge. ISBN978-0-415-97524-7.
Johnson, Edgar, Charles Dickens: his tragedy and triumph, New York: Simon and Schuster, 1952. In two volumes.
Joshi, Prithi (2011). „Race“. Во Ledger, Sally; Furneaux, Holly (уред.). Dickens in Context. Cambridge University Press. стр. 292–300. ISBN978-0-521-88700-7.
Meckier, Jerome (2002). Dickens's Great Expectations: Misnar's Pavilion Versus Cinderella. Lexington, KY: University Press of Kentucky. ISBN978-0-813-12228-1.
