Sabah State
အလံတော် တံဆိပ်အမှတ်အသား
နာမည်ပြောင်(များ): Negeri Di Bawah Bayu [ ၁] Land Below the Wind [ ၂] ဆောင်ပုဒ်: Sabah Maju Jaya [ ၃] Let Sabah Prosper [ ၃] အထိမ်းအမှတ်သီချင်း: Sabah Tanah Airku [ ၄] Sabah My Homeland တမ်းပလိတ်:Centre Established under the Bruneian Empire 15th century British North Borneo 1882 Japanese occupation 1942 British crown colony 15 July 1946 Capital (and largest city) Kota Kinabalu Divisions အစိုးရ • အမျိုးအစား Parliamentary • အစိုးရအဖွဲ့ Sabah State Legislative Assembly • Yang di-Pertua Negeri Juhar Mahiruddin • Chief Minister Shafie Apdal (WARISAN )ဧရိယာ[ ၅] • စုစုပေါင်း ၇၃,၉၀၄ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၂၈၅၃၄ စတုရန်းမိုင်) လူဦးရေ (2018)[ ၅] • စုစုပေါင်း ၃၉၀၀၀၀၀ (၂nd ) Demonym(s) Sabahan Demographics (2010) [ ၆] • Ethnic composition {{{demographics1_info1}}}
State Index • HDI (2017) 0.702 (medium ) (13th )[ ၇]
အချိန်ဇုန် MST [ ၈] (UTC+8 )Postal code 88xxx[ ၉] to 91xxx[ ၁၀] Calling code 087 (Inner District) 088 (Kota Kinabalu & Kudat ) 089 (Lahad Datu , Sandakan & Tawau ) [ ၁၁] ISO 3166 ကုဒ် H (MY-12, 47–49)[ ၁၂] ယာဉ်မှတ်ပုံတင် SA, SAA, SAB, SAC, SY (West Coast) SB (Beaufort ) SD (Lahad Datu) SK (Kudat) SS, SSA, SM (Sandakan) ST, STA, SW (Tawau) SU (Keningau ) [ ၁၃] Former name North Borneo Official language(s) ဝက်ဘ်ဆိုဒ် တရားဝင် ဝက်ဘ်ဆိုက်တ်
ဆာဘား ( မလေး အသံထွက်: [saˈbah] )သည် ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး မလေးရှား နိုင်ငံ၏ မြောက်ပိုင်းခရိုင် ဘော်နီယို ကျွန်းပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ဆာဘားသည် မလေးရှားအနောက်တောင်ဘက် ဆာရာဝပ် ပြည်နယ်နှင့်တောင်ဘက်တွင် အင်ဒိုနီးရှား ၏ ကာလီမန်တန်ဒေသနှင့်နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသည်။ Labuan ၏ ဖက်ဒရယ်နယ်မြေ သည် ဆာဘားကမ်းခြေအလွန်တွင်တည်ရှိသည်။ ဆာဘား သည်အနောက်ဘက်တွင် ဗီယက်နမ် နှင့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ သည်မြောက်ဘက်နှင့်အရှေ့ဘက်တွင်ရေကြောင်းနယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသည်။ Kota Kinabalu သည်ပြည်နယ်၏မြို့တော်၊ ပြည်နယ်၏စီးပွားရေးအချက်အချာနေရာနှင့် ဆာဘား ပြည်နယ်အစိုးရ၏ နေရာဖြစ်သည်။ Sabah ရှိအခြားအဓိကမြို့ကြီးများမှာ Sandakan နှင့် Tawau တို့ဖြစ်သည်။ မလေးရှားတွင် ၂၀၁၅ ခုနှစ်သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုအရပြည်နယ်လူ ဦး ရေမှာ ၃,၅၄၃,၅၀၀ ဖြစ်သည်။ [ ၁၄] Sabah တွင်အပူပိုင်း မိုးသစ်တောများ နှင့်တိရစ္ဆာန်များနှင့်အပင်မျိုးစိတ်များပေါများသော အီကွေတာရာသီဥတုရှိသည် ။ ပြည်နယ်သည်အနောက်ဘက်ခြမ်းတွင်ရှည်လျားသော တောင်တန်းများ ရှိပြီး Crocker Range National Park ၏အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ Kinabatangan မြစ် သည်မလေးရှားနိုင်ငံ၏ဒုတိယအရှည်ဆုံးမြစ်ဖြစ်သော Sabah နှင့် Kinabalu တောင်တန်းများ ကို ဖြတ်၍ စီးဆင်းသည် Sabah ၏အမြင့်ဆုံးနေရာနှင့်မလေးရှားနိုင်ငံဖြစ်သည်။
သမိုင်းကြောင်း
Borneo မြောက်ပိုင်း၏နယ်မြေအပြောင်းအလဲ ၁၅၀၀ မှ ၁၉၀၅ အထိ။ </br> thalassocracy Sultanates:
ပဉ္စမမြောက် ဆူလတန်ဘုရင် ၏နန်းစံစဉ်ကာလအတွင်း Bolkiah 1485 နှင့် 1524 အကြား, အ Sultan ရဲ့ thalassocracy မြောက်ပိုင်းဘော်နီယိုနှင့်ကျော်တိုးချဲ့ Sulu ကျွန်းစု ဝေးသကဲ့သို့, Kota Seludong (ကျြမှောကျခတျေ မနီလာ က၎င်း၏နှင့်အတူ) ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ဝေး၏အဖြစ်တိုးချဲ့ Banjarmasin, [ ၁၈] ဆည်းပူးနေ ပေါ်တူဂီသို့မလက္ကာကျသွား ပြီးနောက်ရေကြောင်းကုန်သွယ်မှု၏အားသာချက်။ [ ၁၉] [ ၂၀] ၁၅ ရာစုတွင်ဘရူနိုင်းနိုင်ငံသိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မှစ၍ ဘရူနိုင်းမလေးလူမျိုးများသည် ဆာဘားသို့ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ကြသည်။ [ ၂၁] ပြည်တွင်းရေးပ,ိပက္ခ၊ ပြည်တွင်းစစ်၊ ပင်လယ်ဓားပြမှုနှင့် အနောက်အင်အားကြီးနိုင်ငံများရောက်ရှိလာခြင်း တို့ကြောင့်ဘရူနိုင်းအင်ပါယာသည်စတင်ကျဆင်းလာသည်။ ဘရူနိုင်းသို့ပထမ ဦး ဆုံးအကြိမ်လာရောက်လည်ပတ်သည့်ဥရောပသားများသည်ပေါ်တူဂီလူမျိုးများဖြစ်ပြီးထိုအချိန်ကဘရူနိုင်းနိုင်ငံ၏မြို့တော်ကို ကျောက်တုံးကျောက်တုံးများ ဝိုင်းရံထားကြောင်းဖော်ပြခဲ့သည်။ ၁၅၂၁ တွင် ဖာဒီနန်မက်ဂျလန် သေဆုံးပြီးမကြာမီတွင်သူ၏စူးစမ်းရှာဖွေရေးအဖွဲ့သည်မြောက်ပိုင်းအစွန်အဖျားရှိ Borneo ရှိ Balambangan နှင့် Banggi ကျွန်းများသို့ရွက်လွှင့်သွားသောအခါစပိန်တို့ကလိုက်ကြသည်။ နောက်ပိုင်း ၁၅၇၈ ခုနှစ် Castilian စစ်ပွဲတွင် နယူးစပိန် မှရွက်လွှင့ ်၍ မနီလာကိုဘရူနိုင်းမှသိမ်းယူခဲ့သော စပိန် သည်ဘရူနိုင်းအားစစ်ပွဲကိုမစွန့်ခွာမီခေတ္တသိမ်းပိုက်ခြင်းဖြင့်မအောင်မြင်ကြောင်းကြေညာခဲ့သည်။ [ ၂၂] [ ၂၃] စူလူးဒေသသည် ၁၅၇၈ တွင်လွတ်လပ်ရေးရခဲ့ပြီးသူတို့၏ကိုယ်ပိုင်စူလတန်နတ် ကို Sulu ၏ Sultanate ဟုခေါ်သည်။ [ ၂၄]
လက်ဝဲ: ပထမဦးဆုံးလိုက်လျောစာချုပ်ဆူလ်တန်ကလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည် ဒူလ် Momin 29 ဒီဇင်ဘာလတွင် 1877. အပေါ်ဘရူနိုင်း၏ </br> ညာဘက်: အဆိုပါဒုတိယလိုက်လျောသဘောတူစာချုပ် 22 ဇန်နဝါရီ 1878. အပေါ် Sulu ၏ Sultan Jamal ul-Azam ကလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည် [ ၂၅]
၁၈၈၂ မှ ၁၉၄၈ အတွင်း ဗြိတိသျှမြောက်ပိုင်းဘော်နီယို အလံ။
၁၈၄၆ တွင် Sabah ၏အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ Labuan ကျွန်းကိုဘူရွန်မှ Sultan က Labuan စာချုပ်အရ ဗြိတိန်သို့လွှဲပြောင်းပေးခဲ့ပြီး ၁၈၄၈ တွင် ဗြိတိသျှ Crown ကိုလိုနီ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ [ ၂၆] ဘရူနိုင်းရှိအမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန်ကလော့ဒ်မောရှေသည် Labuan တွင်ဗြိတိသျှတို့တည်ရှိမှုကိုတွေ့မြင်ပြီးနောက် ၁၈၆၅ တွင်ဘော်နီယိုမြောက်ပိုင်းရှိမြေကွက်တစ်ကွက်အတွက်ဆယ်နှစ်ငှားရမ်းခွင့်ရရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက်မောရှေသည် အမေရိကန်ကုန်သွယ်ရေးကုမ္ပဏီဖြစ်သော Borneo ၊ ဂျိုးဇက်ဝီလျံ Torrey နှင့် သောမတ်စ်ဘရက်ဒလီဟာရစ် တို့ပိုင်ဆိုင်သည့်ကုမ္ပဏီနှင့်တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများထံလွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ [ ၂၇] ကုမ္ပဏီသည် Kimanis ကို (Ellena ဟုအမည်ပြောင်းပေးသည်) ကိုရွေးချယ်ပြီးထိုတွင်အခြေစိုက်စခန်းတစ်ခုစတင်တည်ဆောက်သည်။ ယူအက်စ်အစိုးရ၏ဘဏ္financialာရေးထောက်ပံ့မှုအတွက်တောင်းဆိုမှုများသည်အချည်းနှီးဖြစ်ခဲ့သည်။ သူမထွက်ခွာမီတွင် Torrey သည်သူ၏အခွင့်အရေးအားလုံးကိုဟောင်ကောင် ဗွန် Overbeck ရှိဩစတြီးယားကောင်စစ်ဝန်ထံရောင်းချနိုင်ခဲ့သည်။ Overbeck ထို့နောက်ဘရူနိုင်းသို့သွား။, သူက လိုက်လျော သက်တမ်းတိုးဖို့ Temenggong တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ဘရူနိုင်းနိုင်ငံသည် Borneo မြောက်ပိုင်းရှိနယ်မြေအားလုံးကို၎င်း၏ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှပေးအပ်ရန်သဘောတူခဲ့ပြီး Sultan သည်နှစ်စဉ် ဒေါ်လာ ၁၂၀၀၀ ပေးဆောင်ရပြီး Temenggong ကဒေါ်လာ ၃၀၀၀ ရရှိခဲ့သည်။ [ ၂၈]
ယူနိုက်တက်စတိတ် ကွန်ဂရက်စာကြည့်တိုက် မှ ၁၈၈၈ ခုနှစ်တွင် အက်ဒွပ်စတန်းဖို့ဒ် မှဗြိတိသျှမြောက်ပိုင်းဘော်နီယို၏မြေပုံ။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဂျပန်တို့ရေးဆွဲခဲ့သော ၁၉၄၃ ခုနှစ်တွင်ဘာ နီယို ၏ သိမ်းပိုက်မှု မြေပုံကို ဂျပန်အက္ခရာများဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်။
Monsopiad ယဉ်ကျေးမှုကျေးရွာတွင် Papar Kadazan ၏ Sumazau အကအက။
အစားအစာ
ဓား တစ်ချောင်း ဟာ မုန့်ဖုတ်ပေါင်မုန့် ပါရှိသည်
↑ Mengenai Sabah (in Malay)။ Sabah State Government ။ 19 May 2016 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 May 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ About Sabah ။ Sabah State Government။ 20 May 2016 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 20 May 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ၃.၀ ၃.၁ The Meaning of the Sabah State Crest ။ Sabah State Government။ 10 June 2014 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 10 June 2014 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Lagu-Lagu Patriotik (in Malay)။ Sabah State Government။ 20 May 2016 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 20 May 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ ၅.၀ ၅.၁ Sabah @ a Glance ။ Department of Statistics, Malaysia။ 20 March 2020 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 29 December 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Total population by ethnic group, administrative district and state, Malaysia ။ Department of Statistics, Malaysia (2010)။ 27 February 2012 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 25 February 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Subnational Human Development Index (2.1) [Sabah – Malaysia ]။ Global Data Lab of Institute for Management Research, Radboud University ။ 12 November 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Helmer Aslaksen (28 June 2012)။ Time Zones in Malaysia ။ Department of Mathematics, Faculty of Science, National University of Singapore ။ 21 May 2016 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 21 May 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Postal codes in Sabah ။ cybo.com။ 17 August 2016 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 July 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Postal codes in Semporna ။ cybo.com။ 17 August 2016 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 July 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Area codes in Sabah ။ cybo.com။ 17 August 2016 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 July 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ State Code ။ Malaysian National Registration Department။ 19 May 2017 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 19 May 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Teh Wei Soon (23 March 2015)။ Some Little Known Facts On Malaysian Vehicle Registration Plates ။ Malaysian Digest။ 8 July 2015 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 July 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Population by States and Ethnic Group ။ Department of Information, Ministry of Communications and Multimedia, Malaysia (2015)။ 12 February 2016 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 12 February 2015 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Rozan Yunos။ "How Brunei lost its northern province "၊ 21 September 2008။ 28 October 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး ။ Archived from the original on 17 June 2014။
↑ The Report: Sabah 2011 ။ Oxford Business Group။ 2011။ pp. 10–143။ ISBN 978-1-907065-36-1 ။
↑ Kate McGeown။ "How do you solve a problem like Sabah? "၊ BBC News ၊ 24 February 2013။ 13 July 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး ။ Archived from the original on 13 July 2016။
↑ Graham Saunders (2002)။ A history of Brunei ။ Routledge။ pp. 40–။ ISBN 978-0-7007-1698-2 ။ 26 May 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး ။
↑ P. M. Holt။ The Cambridge History of Islam: Volume 2A, The Indian Sub-Continent, South-East Asia, Africa and the Muslim West ။ Cambridge University Press ။ pp. 129–။ ISBN 978-0-521-29137-8 ။
↑ Barbara Watson Andaya။ A History of Early Modern Southeast Asia, 1400–1830 ။ Cambridge University Press။ pp. 159–။ ISBN 978-0-521-88992-6 ။
↑ Rozan Yunos။ "In search of Brunei Malays outside Brunei "။ 28 December 2012 တွင် ပြန်စစ်ပြီး ။
↑ Keat Gin Ooi (2015)။ Brunei: History, Islam, Society and Contemporary Issues ။ Routledge။ pp. 22–110။ ISBN 978-1-317-65998-3 ။
↑ Jatswan S. Sidhu။ Historical Dictionary of Brunei Darussalam ။ Scarecrow Press။ pp. 53–။ ISBN 978-0-8108-7078-9 ။
↑ Ring။ International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania ။ Taylor & Francis။ pp. 160–။ ISBN 978-1-884964-04-6 ။
↑ "Sabah and the Sulu claims "၊ 7 March 2013။ 20 September 2013 တွင် ပြန်စစ်ပြီး ။ Archived from the original on 17 June 2014။
↑ History of Sabah ။ Sabah Education Department။ 14 May 2016 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Robert Fitzgerald။ The Rise of the Global Company: Multinationals and the Making of the Modern World ။ Cambridge University Press။ pp. 75–။ ISBN 978-0-521-84974-6 ။
↑ Bachamiya Abdul Hussainmiya (2006)။ Brunei: revival of 1906 : a popular history ။ Brunei Press။ ISBN 978-99917-32-15-2 ။